Từng cứu cả thế giới bằng vaccine Covid-19, Pfizer giờ phải tìm cách cứu mình: Doanh thu lao dốc, sa thải 2.000 người, nhà đầu tư hoang mang

Vào một ngày tháng 10 của năm nay, hàng nghìn nhân viên Pfizer từ khắp nơi trên thế giới đang ngồi trước màn hình máy tính, xem Giám đốc điều hành Albert Bourla và các lãnh đạo cấp cao khác của hãng sản xuất dược phẩm khổng lồ bước lên sân khấu phát biểu tại trụ sở chính của công ty.

Pfizer đã thông báo vài ngày trước đó rằng họ đang bắt tay vào nỗ lực cắt giảm tới 3,5 tỷ USD chi phí, bao gồm cả việc sa thải nhân viên. Bourla và các giám đốc điều hành khác giải thích rằng công ty đang tiến hành định vị lại để phát triển.

"Tương lai thì tươi sáng đó… nhưng bạn có thể bị sa thải", một nhân viên viết trong phòng trò chuyện của video mà công ty.

Cách đây không lâu, Pfizer là một trong những công ty được ngưỡng mộ nhất, một công ty đã cung cấp một loại vaccine có thể giúp thế giới chống lại Covid-19 trong thời gian kỷ lục và sau đó là một loại thuốc chống lại các bệnh nhiễm trùng nặng. Các sản phẩm này đã mang lại doanh thu tới hơn 100 tỷ USD cho Pfizer. Khi ấy, niềm tự hào của nhân viên dâng cao.

Tuần này, cổ phiếu của công ty đã giảm xuống mức thấp nhất trong hơn một thập kỷ, đánh dấu mức giảm đáng kinh ngạc từ đầu năm đến nay, thổi bay 140 tỷ USD giá trị định giá. Công ty hiện đang rút lại một số chương trình nghiên cứu và sa thải nhân viên. Theo chia sẻ của một số nhân viên hiện tại và trước đây, tinh thần của người lao động đã suy giảm nghiêm trọng.

VÌ ĐÂU NÊN NỖI?

Điều khiến nhà sản xuất thuốc sa sút nhanh đến vậy là sự kết hợp giữa những bước đi sai lầm và hiểu sai về hành vi của công chúng Mỹ. Pfizer đã đánh giá quá cao nhu cầu trong tương lai đối với các sản phẩm dành cho đại dịch của mình. Sau khi cuộc khủng hoảng Covid-19 lắng xuống, doanh số bán hàng sụt giảm nhanh hơn dự kiến của công ty. Và các sản phẩm khác của Pfizer, dù hứa hẹn đến đâu, cũng không thể thu hẹp khoảng cách.

Pfizer không đơn độc đối mặt với doanh số bán hàng đáng thất vọng do Covid-19. Moderna cũng phải đối mặt với sự sụt giảm mạnh về vaccine của mình. Và Pfizer đã kỳ vọng rằng họ sẽ cần tìm kiếm doanh số bán hàng mới khi các sản phẩm bán chạy của họ phải đối mặt với sự cạnh tranh, thúc đẩy công ty phát triển các sản phẩm mới và mua lại các sản phẩm khác.

Người phát ngôn của Pfizer cho biết: "Pfizer đã bắt đầu nỗ lực rộng rãi để sắp xếp lại chi phí của mình trong toàn bộ hoạt động kinh doanh nhằm đảm bảo sự tăng trưởng và lợi nhuận trong tương lai. Thật không may, có những đồng nghiệp chăm chỉ và vị trí của họ đang bị ảnh hưởng, đó là điều mà Pfizer không hề coi nhẹ. Trong giai đoạn vượt qua thời điểm đầy thử thách này, chúng tôi tập trung vào việc cung cấp cho những đồng nghiệp bị ảnh hưởng của mình những nguồn lực và lòng nhân ái mà họ xứng đáng có được".

Công ty cho biết họ đang tung ra các sản phẩm mới nhằm thúc đẩy doanh số bán hàng, bao gồm 9 loại thuốc và vaccine mới được phê duyệt trong năm nay, đồng thời có một danh mục thuốc được kỳ vọng có thể tăng thêm doanh thu.

Pfizer cũng cho biết việc thực hiện các thỏa thuận, bao gồm cả việc mua lại công nghệ sinh học thuốc trị ung thư Seagen đã hoàn tất vào thứ năm, có thể tạo ra 25 tỷ USD doanh thu mới vào năm 2030.

Vận may sa sút của Pfizer khác hẳn so với cuộc chạy đua đầy tinh thần của công ty trong thời kỳ đại dịch, khi các nhà nghiên cứu, công nhân sản xuất và tất cả những người khác cùng huy động nguồn lực để cung cấp vaccine Covid-19 đầu tiên trên thế giới. Mặc dù vaccine này được phát triển với đối tác BioNTech của Đức, nhưng nhiều người trên toàn thế giới vẫn gọi đây là vaccine Pfizer.

Sẽ không quá khi nói vào giai đoạn cam go nhất của cuộc chiến chống Covid-19, nhờ Pfizer mà các nền kinh tế mới mở cửa trở lại và trẻ em được quay trở lại trường học. Pfizer đã ăn mừng chiến thắng khoa học bằng cách tặng áo khoác kỷ niệm cho các nhà khoa học từng làm việc trong chương trình, xác định họ là thành viên của nhóm nghiên cứu Covid-19.

Vào năm 2021 và sau đó là năm 2022, vaccine đã vượt qua doanh thu hàng năm hơn 36 tỷ USD, nhiều hơn bất kỳ loại thuốc kê đơn nào từng có trong một năm. Năm ngoái, sản phẩm này cũng như thuốc trị Covid-19 Paxlovid đã giúp Pfizer đạt doanh thu 100 tỷ USD. Định giá của công ty tăng vọt.

Tương lai có vẻ tươi sáng. Pfizer đã quyết định tham gia kinh doanh lâu dài trong thời kỳ Covid, đảm bảo với Phố Wall trong vài năm rằng họ kỳ vọng xu hướng tiêm chủng cuối cùng sẽ phản ánh xu hướng tiêm phòng cúm, do đó sẽ có nguồn bán hàng hàng năm và có thể dự đoán được.

Pfizer đã khởi động nhiều chương trình có thể mang lại các sản phẩm Covid-19 trong tương lai. Vào năm 2023, họ đặt kỳ vọng cao, khiến Phố Wall kỳ vọng 8 tỷ USD doanh thu từ Paxlovid và 13,5 tỷ USD từ vaccine.

Công ty cho biết họ đã đưa ra ước tính dựa trên tỷ lệ lây nhiễm và tiêm chủng đối với virus Corona, bệnh cúm và các bệnh về đường hô hấp khác.

Tuy nhiên, dự báo của công ty cao hơn những gì hầu hết các nhà phân tích mong đợi. Sau đó, hóa ra công ty đã đánh giá sai nhu cầu sẽ như thế nào sau khi mối đe dọa từ Covid-19 giảm bớt. Nhiều người đã tiêm ngừa trước đây giờ không còn cảm thấy cần được bảo vệ bằng thuốc tăng cường nữa. Những người khác chỉ đơn giản là mệt mỏi vì tiêm vaccine. Tiêm chủng cũng đã trở thành một vấn đề chính trị.

Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh, chỉ 17% người dân ở Mỹ từ 18 tuổi trở lên đã nhận được một trong những loại thuốc tăng cường mới nhất. Việc sử dụng Paxlovid giảm nhiều đến mức chính phủ phải trả lại hàng triệu viên thuốc cho Pfizer.

Công ty hiện ước tính doanh thu bán vaccine và thuốc Covid-19 là 12,5 tỷ USD vào năm 2023 và 8 tỷ USD doanh thu từ vaccine và thuốc Covid-19 vào năm 2024.

Tương tự như vậy, Moderna, công ty đã đạt doanh thu 18,4 tỷ USD từ vaccine Covid-19 vào năm 2022, dự kiến con số này sẽ ít nhất là 6 tỷ USD trong năm nay.

Theo một cách nào đó, thành công trong đại dịch của Pfizer đã ẩn giấu một sự tính toán mà công ty biết rằng sắp xảy ra. Các nhà điều hành đã cảnh báo rằng một số loại thuốc bán chạy nhất của công ty đang ngày càng lỗi thời và sắp hết hạn bảo hộ bằng sáng chế, khi các loại thuốc gốc giá thấp hơn có thể cạnh tranh với chúng.

Công ty sẽ phải tìm những sản phẩm mới mà doanh thu có thể tạo nên sự khác biệt, bởi vì họ đã tách ra khỏi các bộ phận, như mảng kinh doanh không có bằng sáng chế và sức khỏe người tiêu dùng, tạo ra doanh thu ổn định nhưng không tăng trưởng nhanh chóng.

Bourla và các giám đốc điều hành khác đã thảo luận về kế hoạch của công ty mà họ cam kết sẽ cung cấp các loại thuốc mới, phát triển nhanh hơn. Doanh số bán hàng tăng vọt của vaccine Covid-19, có tên Comirnaty, và thuốc Paxlovid đã giúp Pfizer khắc phục tình trạng thiếu hụt trong khi chờ đợi các loại thuốc mới vượt qua quá trình thử nghiệm và đưa ra thị trường.

Tuy nhiên, sự sụt giảm nhanh chóng của các sản phẩm Covid-19 đã đột ngột chấm dứt vận may của Pfizer. Các nhà đầu tư đặc biệt trừng phạt công ty khi vào tháng 10, họ đã hạ dự báo doanh số bán hàng năm 2023 đối với vaccine, thuốc và tổng thể công ty.

Cổ phiếu này cũng giảm gần đây khi Pfizer công bố kết quả nghiên cứu đáng thất vọng về một loại thuốc giảm cân thử nghiệm – thứ có thể giúp công ty gia nhập thị trường chống béo phì đang nóng hổi.

Cổ phiếu Pfizer đóng cửa vào thứ năm ở mức 26,13 USD, mức thấp nhất kể từ ngày 5/6/2013. Tính đến thời điểm hiện tại, cổ phiếu này đã giảm 49%. Sự sụt giảm vốn hóa thị trường của Pfizer là lớn nhất trong lịch sử, vượt qua mức giảm hàng năm trước đó là 67 tỷ USD vào năm 2004.

Bourla, người được cả thế giới ca ngợi vì đã thúc đẩy Pfizer nhanh chóng hành động để chống lại virus coronavirus, giờ đây phải đối mặt với những lo ngại ở Phố Wall về dự báo doanh số bán hàng của công ty cũng như khả năng tung ra các loại thuốc mới của mình.

Sau khi Pfizer ban hành hướng dẫn cho năm 2024 vào thứ tư, Bourla cho biết công ty đang thực hiện một cách tiếp cận thận trọng trong dự báo của mình và đang thực hiện các bước để tăng doanh số bán hàng.

"Chúng tôi rất tập trung vào việc giải quyết sự không chắc chắn và cung cấp sự rõ ràng. Hoạt động kinh doanh của Pfizer rất mạnh mẽ, với nhiều sản phẩm sắp ra mắt và được mua trực tuyến mà chúng tôi tin rằng có khả năng mang lại doanh thu mạnh mẽ", ông nói.

Nhưng các nhà phân tích bày tỏ nghi ngờ. Trong số các nguồn tăng trưởng mới mà Bourla đã chỉ ra là việc Pfizer mua lại công nghệ sinh học Seagen trị giá 43 tỷ USD.

Các nhà điều hành cho biết thỏa thuận này bổ sung thêm các loại thuốc và công nghệ điều trị ung thư tiên tiến với tiềm năng bán hàng lớn. Bourla đã tổ chức lại cơ cấu công ty, tạo ra một lĩnh vực kinh doanh thuốc trị ung thư riêng biệt mà ông nói với các nhà phân tích rằng điều này sẽ thúc đẩy hiệu quả hoạt động mạnh mẽ.

Sau khi bắt tay vào chương trình cắt giảm chi phí trị giá hàng tỷ USD, Bourla cũng phải đối mặt với những thách thức về tinh thần của nhân viên. Họ than thở rằng công ty có thể chi tiêu quá nhiều, nhưng lại không đủ khả năng chi trả cho nhiều nhân viên như vậy, trong đó có một số người không còn cần thiết vì thỏa thuận này.

"Tại sao không giảm số lượng tòa nhà thay vì ảnh hưởng đến lực lượng lao động đang đứng đằng sau những đột phá đáng kinh ngạc?", một nhân viên viết.

Theo báo cáo của chính phủ, Pfizer và các báo cáo tin tức, hơn 2.000 nhân viên trên toàn cầu - trong tổng số 83.000 công nhân của Pfizer - đã nhận được thông báo rằng họ mất việc làm. Trong số những người rời đi có công nhân sản xuất ở Michigan và Ireland, các nhà khoa học về ung thư ở California và các nhà nghiên cứu ở Groton, Conn., Pearl River, N.Y., và Sandwich, Anh.

Theo tài liệu của công ty, công ty đã tạm dừng hoặc đình chỉ tài trợ cho các chương trình nghiên cứu vaccine như vaccine Covid-19 thế hệ thứ hai và vaccine C. difficile.

Bên trong nội bộ Pfizer, các nhân viên còn lại lo lắng rằng họ sẽ là người tiếp theo. Một chiến thuật mà nhân viên đang sử dụng để dự đoán việc sa thải là theo dõi lịch của người quản lý. Họ cho rằng sắp có sự sa thải nếu họ thấy sếp của mình bắt đầu tràn ngập các cuộc họp kéo dài 15 phút, khoảng thời gian cần thiết để quản lý cấp cao hơn chia sẻ tin xấu.

Theo: WSJ

Phương Linh