Từ vụ Moca dừng hoạt động: Chuyên gia tài chính từng làm việc tại Payoo, SmartPay và Sendo chỉ ra 5 nguyên nhân khiến ví điện tử thất thế toàn tập trước ngân hàng
Câu chuyện Moca thông báo dừng hoạt động đã phản ánh sự khốc liệt của cuộc đua giành thị phần ví điện tử. Không chỉ phải cạnh tranh với nhau, các ví điện tử còn gặp rất nhiều khó khăn khi còn phải cạnh tranh cả với các ông lớn ngân hàng.
Vừa qua, CTCP Công nghệ và Dịch vụ Moca thông báo từ ngày 1/7 sẽ dừng cung cấp dịch vụ ví điện tử. Theo đại diện từ phía Moca, đây là một phần chiến lược tái cấu trúc danh mục dịch vụ và nâng cao hiệu quả hoạt động.
Mặc dù vậy, việc Moca dừng hoạt động phần nào phản ánh sự khốc liệt của cuộc đua giành thị phần ví điện tử tại Việt Nam. FiinGroup đánh giá dù thị trường đông đúc với 50 công ty dịch vụ trung gian thanh toán, lượng người dùng ví điện tử tại Việt Nam chỉ tập trung ở vài ông lớn, đặc biệt là Momo, Shopee Pay và VNPay.
5 nguyên nhân ví điện tử bị ngày càng bị cạnh tranh
Dưới đây là chia sẻ liên quan đến việc Moca dừng hoạt động từ ông Lù Duy Nguyên, một chuyên gia tài chính từng làm việc mảng ví điện tử từ khi NHNN cấp phép thử nghiệm (năm 2008) cho tới nay, trải qua nhiều ví/cổng thanh toán như Payoo (10 năm), SmartPay (2 năm), SenPay (1 năm)...
Ông Nguyên nhận định, có 5 nguyên nhân khiến ví điện tử bị cạnh tranh ngày càng cao. Thứ nhất, xử lý thanh toán ví so với ngân hàng thu hẹp nhanh chóng do ngân hàng đi từ lõi thanh toán lên và xây dựng ứng dụng (app) nhanh, tốc độ phát triển người dùng (user) cũng rất cao.
Thứ hai, VietQR ra đời và phổ biến quá nhanh, dẫn tới QR ví giảm tác dụng. Ví phải tự chuyển sang VietQR (như Momo và ZaloPay đã làm).
Thứ ba, hệ sinh thái giải pháp hỗ trợ xử lý thanh toán mà không cần giấy phép ví, gắn trực tiếp vào Ngân hàng đang phát triển mạnh: ATOM, Casso, SePay, HeNo, GenZi…
Thứ tư, quy định hiện nay thêm việc siết các bảo mật (Quyết định 2345) thì trải nghiệm trên ví lại càng phụ thuộc ngân hàng.
Và thứ năm, lợi nhuận ngân hàng quá mạnh và quá nhiều so với ví (hàng ngàn tỷ/năm) vì thế mức độ đầu tư từ ngân hàng cũng nhiều hơn đáng kể.
Các ví điện tử đang hoạt động ra sao?
Trước những khó khăn kể trên mà các ví điện tử đang phải đối mặt, mỗi ví lại lựa chọn theo những hướng đi khác nhau. Theo ông Nguyên, các ví đang hoạt động đi theo hướng như sau:
Payoo: giải pháp tất cả trong 1 (Payment All in One) của Payoo vẫn đang là khác biệt, tích hợp hệ sinh thái merchant, stores, cùng hệ thống thanh toán hóa đơn (PayBill), mã thanh toán (PayCode) đang ngày càng bão hòa… nên sẽ cần tích hợp thêm các dịch vụ khác. Payoo làm theo kiểu "ít mà chất", bền vững. Bù lại thì phát triển ở mức vừa phải.
Momo: Số 1 về cơ sở người dùng, phát triển hướng superApp (siêu ứng dụng) với rất nhiều dịch vụ, đủ ý tưởng, và có những dịch vụ "đỉnh" thị trường như vé xem phim, v.v… Cần duy trì sáng tạo và thêm những dịch vụ khác biệt, tuy nhiên sẽ bị ngân hàng "gặm nhấm" từ từ.
ZaloPay: Đứng thứ 2 sau Momo, có các hệ sinh thái xung quanh từ Zalo, chú trọng trải nghiệm, dịch vụ tương tự Momo. Theo ông, ZaloPay cần có một vài đặc điểm khác biệt/độc quyền.
SmartPay: đi theo hướng SmartPOS (một dạng như Payoo) tích hợp làm white label cho Ngân hàng. Ví mới khởi động với vài ngân hàng nhưng tiềm năng tốt. VNPAY: cộng sinh với các ứng dụng ngân hàng do VNPAY thực hiện.
ShopeePay: như là 1 tính năng cho Shopee (tương tự Moca tích hợp trên Grab).
Các ví khác: Dựa trên các report kết nối với ngân hàng, các ví khác hầu như ít hoặc không hoạt động, doanh số không đáng kể.
Hướng đi nào cho các ví điện tử?
Theo quan điểm của ông Nguyên, trong thời gian tới, có một số hướng khả thi dành cho các ví điện tử.
Thứ nhất, tự động hóa cao hơn các nhu cầu tài chính: vay nhanh, thấu chi, ứng tiền merchant, ứng lương ngày…
Thứ hai, tích hợp hệ sinh thái lên ứng dụng ngân hàng: như Taxi/VNShop của VNPAY, Loyalty của Urbox hoặc Accesstrade.
Thứ ba, phát triển phần cứng và API với Open API của Banks: SmartPOS, mPOS…
Và thứ tư, xử lý các hạ tầng thanh toán: như VETC, EPASS cho các nhu cầu mới phát sinh: Metro,…
Ông Nguyên nhận xét, những hướng đi này thực ra các công ty công nghệ trung gian khác cũng làm được mà không cần cấp phép ví. Vì thế, môi trường cạnh tranh càng ngày càng mở.
FiinGroup dự báo đến cuối năm nay sẽ có khoảng 50 triệu ví điện tử hoạt động tại Việt Nam, tăng gần 40% so với năm 2023, trong khi hầu hết các "ông lớn" dẫn đầu vẫn đang trong giai đoạn "đốt tiền".
Theo FiinGroup, dù có các con số tăng trưởng ấn tượng, các ví điện tử vẫn chưa thoát khỏi cuộc đua đốt vốn để thu hút và giữ chân khách hàng. Do đó, các nhà cung cấp hàng đầu với hàng triệu người dùng như Momo hoặc Shopee Pay tiếp tục lỗ, bất chấp tăng trưởng doanh thu ròng.
Nguồn: Vietdata
Theo Ngân hàng Nhà nước, đến cuối năm 2023, số lượng ví điện tử đang hoạt động là 36,23 triệu ví (chiếm 63,23% trong tổng số gần 57,31 triệu ví điện tử đã được kích hoạt), với tổng số tiền trên các ví này là khoảng 2,96 nghìn tỷ đồng.
