Trung Quốc muốn ai làm Tổng thống Mỹ, ông Trump hay ông Biden?
Mối quan hệ giữa Trung Quốc và Mỹ đang ở mức vô cùng căng thẳng và cuộc bầu cử ngày 11/3 được xem là bước ngoặt, dù chưa thể xác định nó sẽ đi về đâu.
Người Cộng hòa nói người Trung Quốc thích ông Biden đắc cử
Tổng thống Mỹ Donald Trump gần đây tuyên bố rằng nếu đối thủ của ông, ứng viên Tổng thống đảng Dân chủ Joe Biden, giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tháng 11 tới, Trung Quốc sẽ "sở hữu" nước Mỹ và người Mỹ sẽ phải học nói tiếng Trung.
Theo ông Trump, người Dân chủ luôn mềm mỏng với Trung Quốc, điều mà ông đã phải nỗ lực sửa chữa trong suốt 4 năm nhiệm kỳ đầu. Khi chuẩn bị cạnh tranh với ứng viên Dân chủ cho 4 năm nhiệm kỳ tiếp theo, ông Trump và chính quyền của mình một lần nữa tăng cường các luận điệu chống Trung Quốc.
Ngay trước thềm Đại hội đảng Cộng hòa mới được khai mạc ngày hôm qua, ông Trump đã công bố chương trình nghị sự nhiệm kỳ 2. Tài liệu ngắn này đưa ra 10 ưu tiên cốt lõi và "Chấm dứt sự phụ thuộc của chúng ta vào Trung Quốc" chỉ đứng sau "Việc làm" và "Xóa sổ Covid-19".
Theo chiến dịch tranh cử của Tổng thống Trump, họ sẽ mang 1 triệu việc làm trong lĩnh vực sản xuát trở lại Mỹ từ Trung Quốc cũng như buộc nền kinh tế thứ 2 thế giới "chịu trách nhiệm hoàn toàn về việc để virus corona lây lan khắp toàn cầu".
Kể từ khi ông Trump nhậm chức, mối quan hệ Mỹ - Trung đã tụt xuống mức thấp nhất trong nhiều thập kỷ. Ông Trump khai mào cuộc chiến thuế quan, trừng phạt các quan chức Trung Quốc, khiến Bắc Kinh nổi giận vì ủng hộ Đài Loan cũng như cấm cửa các gã khổng lồ công nghệ Trung Quốc, bao gồm Huawei.
Mắc dù những lo ngại về Trung Quốc hiện diện ở cả lưỡng đảng trong thời gian gần đây nhưng nhiều người ở Washington tin rằng Trung Quốc muốn ông Biden trở thành Tổng thống Mỹ trong nhiệm kỳ tới hơn là ông Trump. Tháng trước, William Evanina, một quan chức tình báo hàng đầu của Mỹ, cũng nói rằng Trung Quốc muốn ông Trump thua trong cuộc bầu cử sắp tới.
Trong bài phát biểu được đưa ra trong đêm khai mạc Đại hội Toàn quốc đảng Cộng hòa hôm 24/8 theo giờ Mỹ, cựu Đại sứ Mỹ tại Liên Hợp Quốc đồng thời là cựu Thống đốc South Carolina Nikki Haley nói rằng ông Biden trở thành Tổng thống sẽ là điều tuyệt vời cho Trung Quốc.
Tuy nhiên, Trung Quốc không thể hiện quan điểm họ ủng hộ ai cho cuộc đua vào Nhà Trắng nhiệm kỳ tới.
Cư dân mạng Trung Quốc chế giễu ông Trump nhưng quan ngại ông Biden
Từ quan điểm của Bắc Kinh, ông Trump dường như đã làm suy yếu các liên minh truyền thống và uy tín của Mỹ trên trường quốc tế. Bộ máy tuyên truyền của Trung Quốc lấy cách ông Trump đối phó với đại dịch Covid-19, vốn làm hơn 177.000 người Mỹ thiệt mạng, như một bằng chứng cho sự thất bại của hệ thống chính trị Mỹ cũng như sự chùn bước trong vai trò lãnh đạo toàn cầu.
Trên mạng xã hội Trung Quốc, ông Trump bị chế giễu. Dân mạng Trung Quốc mỉa mai rằng ông Trump ủng hộ chế độ của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình bằng cách "phá hoại nước Mỹ". Mặc dù ông Trump tung ra các đòn tấn công dữ dội vào Trung Quốc dưới dạng thuế quan, các lệnh trừng phạt và lệnh cấm nhưng phần lớn các hành động này đều đơn phương vì không có sự tham gia của các đồng minh chủ chốt Mỹ.
Stephen Orlins, chủ tịch Ủy ban Quốc gia về Quan hệ Mỹ-Trung, cho biết: "Người Trung Quốc biết ông Biden là một người theo chủ nghĩa đa phương, dù về thương mại, an ninh hay là nhân quyền. Ông ấy sẽ có cách tiếp cận đa phương với Trung Quốc và họ đang lo sợ về một nhiệm kỳ Tổng thống của Biden".
Trong suốt nhiệm kỳ của Tổng thống Trump, Trung Quốc được trao cơ hội để quyết đoán hơn trên trường quốc tế. Sau khi ông Trump tuyên bố rút Mỹ khỏi Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), ông Tập tuyên bố Trung Quốc sẽ cấp 2 tỷ USD trong 2 năm để giúp đối phó với đại dịch toàn cầu.
Trung Quốc cũng đã thúc đẩy ban hành đạo luật An ninh Quốc gia tại Hồng Kông và duy trì lập trường cứng rắn với đảo Đài Loan, nơi Bắc Kinh luôn gọi là một phần lãnh thổ không thể tách rời của mình.
Giáo sư Minxin Pei của trường Claremont McKenna College nói rằng ông Biden có thể khôi phục sự ủng hộ của Mỹ với các tổ chức đa phương, bao gồm cả WHO, đồng thời tăng cường thương mại và liên minh giữa các nước NATO, những điều quan trọng trong việc hạn chế Trung Quốc.
Mặc dù ông Biden chỉ đề cập tới Trung Quốc một lần trong bài phát biểu tại Đại hội Quốc gia đảng Dân chủ vào tuần trước nhưng ông đã nhiều lần lên án Chính quyền Trump về sự yếu kém trước Trung Quốc. Ông Biden dùng những từ mạnh để nói về nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình và nói rằng Chính quyền Trump chỉ nói chứ chưa quy trách nhiệm được cho Trung Quốc về việc lây lan của đại dịch Covid-19.
Trong cương lĩnh đảng Dân chủ dài 92 trang, phát thảo các chính sách từ chăm sóc sức khỏe, biến đổi khí hậu tới kinh tế, Trung Quốc được nhắc tới 22 lần. Tài liệu này phác thảo cách "Người Dân chủ sẽ có những hành động tích cực chống lại Trung Quốc hoặc bất cứ quốc gia nào đang cố gắng cắt giảm sản xuất của Mỹ" cũng như cách Washington làm việc với "các đồng minh để đứng lên chống lại Trung Quốc"….
Hồi đầu năm, ông Biden cũng nhận định rằng Trung Quốc, dù là thị trường đông dân nhất thế giới, vẫn không thể phớt lờ hơn một nửa nền kinh tế toàn cầu. "Điều đó mang lại cho chúng tôi đòn bảy đáng kể để định hình các quy tắc, từ môi trường lao động, thương mại, công nghệ tới sự minh bạch", ông Biden nói về tầm quan trọng của sự hợp tác mà Mỹ cần có để đối đầu với Trung Quốc.
Susan Shirk cựu Phó trợ lý Ngoại trưởng Mỹ dưới thời Tổng thống Bill Clinton, cho biết: "Trung Quốc đã mất rất nhiều bạn bè ở châu Á khi sử dụng sức mạnh kinh tế của mình để ép buộc các nước khác vì lợi ích của họ. Nếu có Chính quyền Biden, việc xây dựng một liên minh mạnh ở châu Á sẽ dễ dàng hơn rất nhiều.
Một Tổng thống Trump "khó lường"
Khi một nhiệm kỳ của Tổng thống Biden sẽ là thách thức đối với Bắc Kinh, ông Trump lại mang tới mối đe dọa hoàn toàn khác cho các nhà lãnh đạo không thích sự rủi ro ở Trung Quốc: Sự biến động. Trong một báo cáo tình báo gần đây của Mỹ, sự "không thể đoán trước" của ông Trump lại là lý do khiến Trung Quốc thích ông Biden trở thành tổng thống hơn.
Khi ông Trump mới nhậm chức, ông ấy đã dành những lời ca ngợi có cánh cho ông Tập sau khi họ ăn tối cùng nhau ở khu nghỉ dưỡng Mar-a-Lago, Florida của ông Trump. Tuy nhiên, điều đó không ngăn được việc Tổng thống Trump đan xen những lời đe dọa nhằm vào Bắc Kinh ngay cả khi tuyên bố rằng ông và nhà lãnh đạo Trung Quốc có thiện cảm với nhau.
Các chuyên gia cho rằng sự khó đoán của ông Trump làm tăng nguy cơ leo thang quân sự ở những khu vực mà Trung Quốc đẩy mạnh yêu sách lãnh thổ.
"Chúng ta không có kênh liên lạc tốt để ngăn chặn khủng hoảng với Trung Quốc như cách chúng ta đã làm với Liên Xô trong Chiến tranh Lạnh. Vì vậy, đó là một tình huống rất nguy hiểm", Susan Shirk nhấn mạnh.
Truyền thông Trung Quốc thì mô tả ông Biden là "dễ đối phó hơn". Ngoài ra, nếu ứng viên Dân chủ đắc cử, Trung Quốc có cơ hội hợp tác với Mỹ trong các vấn đề quốc tế lớn như biến đổi khí hậu và không phổ biến vũ khí hạt nhân. Tóm lại, ông Biden mang đến nhiều cơ hội đối thoại hơn sơ với Chính quyền Trump.
Theo các chuyên gia, việc người Trung Quốc thích ông Trump hay ông Biden hơn phụ thuộc vào tầm nhìn ngắn hay dài hạn. Những người theo đuổi tầm nhìn dài hạn thích ông Trump hơn vì sự chia rẽ và cô độc mà ông tạo ra. Theo đó, 4 năm nhiệm kỳ tiếp theo của ông Trump sẽ dẫn đến nhiều chia rẽ hơn, giảm khả năng xây dựng một cuộc chiến lâu dài chống lại Trung Quốc.
Trong khi đó, Chính quyền Biden có thể đề ra được một chiến lược dài hạn bền vững và đa phương với sự hỗ trợ của các đồng minh. Điều này sẽ góp phần kiềm chế Trung Quốc trong 2 tới 3 thập kỷ tới. Ngược lại, những người có tầm nhìn ngắn hạn sẽ thích ông Biden hơn vì mối quan hệ đang xấu đi với Trung Quốc sẽ được cải thiện nhanh chóng.
