Thứ trưởng Bộ Công thương: "Chuyến thăm của Tổng thống Obama sẽ là cú hích thương mại và đầu tư"

Cùng với Hiệp định TPP chuẩn bị được hai nước thông qua, chuyến thăm của Tổng thống Obama được kỳ vọng sẽ mở ra nhiều cơ hội hợp tác cho các doanh nghiệp hai nước. Dự kiến, những nội dung về TPP sẽ được hai bên thảo luận trong ngày 23 và 24/5.

Thứ trưởng Bộ Công Thương Trần Quốc Khánh, Trưởng đoàn đàm phán TPP đã có trao đổi với chúng tôi xunh quanh sự kiện này.

Tổng thống Barack Obama đã có chuyến thăm chính thức tới Việt Nam, kể từ khi hai nước bình thường hóa quan hệ thì đây là sự kiện quan trọng. Theo Thứ trưởng đâu là những dấu mốc quan trọng nhất tác động đến quan hệ kinh tế giữa hai nước trong những năm qua?

Kể từ khi Việt Nam - Hoa Kỳ bình thường hóa thương mại, thì quan hệ ngày càng có bước phát triển ngày càng sâu sắc trên các mặt chính trị và ngoại giao, kinh tế… cho đến năm 2013 hai nước quyết định nâng tầm đối tác toàn diện.

Đặc biệt khi Việt Nam ký Hiệp định thương mại song phương Hoa Kỳ (BTA) năm 2000, thì thương mại trở thành điểm sáng nổi bật trong quan hệ thương mại giữa hai nước trong 20 năm qua. Sau khi có hiệp định thương mại song phương, kim ngạch thương mại hai chiều giữa hai nước liên tục tăng và duy trì trong suốt những năm qua.

Đến năm 2015 kim ngạch thương mại đạt trên 41 tỷ USD, tức là tăng tới 27 lần so với so với kim ngạch năm 2001. Đến nay Hoa Kỳ là thị trường xuất khẩu lớn nhất nước ta và đứng thứ 19 trong tổng số các bạn hàng thương mại lớn nhất của nước ta.

Hoạt động đầu tư cũng có bước tiến phát triển vượt bậc, với gần 800 dự án, tổng vốn đầu tư trên 11 USD. Tuy nhiên, nếu tính cả tính đầu tư từ Hoa Kỳ thông qua các nước thứ ba thì con số đầu tư còn lớn hơn nữa.

Sắp tới đây khi Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) có hiệu lực, chúng tôi cũng hy vọng quan hệ thương mại và đầu tư cho Hoa Kỳ sẽ tăng cao hơn nữa.

Hoa Kỳ đã trở thành thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam, vậy theo ông sau sự kiện này sẽ mở ra cơ hội xuất khẩu cho doanh nghiệp Việt Nam ra sao?

Mặc dù Việt Nam đã xuất khẩu vào Hoa Kỳ với kim ngạch 33 tỷ USD và đây là thị trường lớn nhất. Tuy nhiên, so với tổng kim ngạch nhập khẩu của Hoa Kỳ thì ta vẫn chỉ chiếm tỷ lệ nhỏ, chưa đầy 2%. Điều này cho thấy dư địa để Việt Nam tiếp tục tăng trưởng tốt là còn nhiều. Đặc biệt khi thị trường Hoa Kỳ là thị trường tiêu dùng đa dạng, và còn nhiều nhu cầu mà hàng hóa Việt Nam có thể đáp ứng được.

Ngược lại, xuất khẩu hàng hóa của Hoa Kỳ vào Việt Nam cũng có nhiều cơ hội hơn. Hiện tỷ lệ nhập khẩu hàng từ Hoa Kỳ trong tổng kim ngạch nhập khẩu của Việt Nam chiếm chưa đầy 5%, trong khi ta có nhu càu lớn về máy móc thiết bị, nguyên liệu.

Do đó, chúng tôi cũng rất kỳ vọng sau chuyến thăm Tổng thống Obama sẽ có thêm những trao đổi cụ thể để làm thế nào sớm đưa Hiệp định TPP có hiệu lực, từ đó tạo ra cú hích lớn cho quan hệ thương mại và đầu tư giữa Việt Nam và Hoa Kỳ.

Nếu so sánh với Hiệp định BTA trước đây, theo Thứ trưởng sau chuyến thăm của Tổng thống Obama và Hiệp định TPP thì cơ hội cho Việt Nam sẽ như thế nào?

Cơ hội tạo ra sẽ lớn hơn trước đây. Như tôi đã nói, sau khi ký kết BTA thì kim ngạch thương mại đã tăng gấp đôi và đầu tư cũng tăng mạnh. Tuy nhiên khi Hiệp định TPP có hiệu lực, gần như 100% thuế nhập khẩu vào Hoa Kỳ được dỡ bỏ và chúng tôi kỳ vọng đây sẽ là cú hích lớn cho nhiều mặt hàng của ta được hưởng lợi, như giày dép, dệt may, thủy sản, hoa quả, đồ gỗ, hàng tiêu dùng…

Trong khi đó, dung lượng nhập khẩu từ Hoa Kỳ cũng tăng mạnh, trong khi ta chiếm chưa đầy 2% nên dư địa còn rất lớn. Chúng tôi hy vọng DN sẽ tập trung khai thác lợi thế.

Ngoài ra, cũng là cơ hội cho DN Hoa Kỳ là tăng xuất khẩu vào thị trường Việt Nam. Khi ký kết đàm phán TPP, Việt Nam cũng đã xóa bỏ thuế cho nhiều mặt hàng mà Hoa Kỳ có thế mạnh, do đó DN Hoa Kỳ cũng rất háo hức chờ đón TPP để có thể tăng trưởng xuất khẩu vào Việt Nam.

Về đầu tư DN Hoa Kỳ cũng quan tâm nhiều. Khi ta đàm phán TPP một nội dung cam kết đầu tư rất mạnh mẽ như bảo hộ đầu tư. Với những cam kết như vậy chúng tôi cũng hy vọng các nhà đầu tư Hoa Kỳ sẽ quan tâm hơn đầu tư vào Việt Nam.

Nhưng thu hút đầu tư vào Hoa Kỳ hay không phụ thuộc chính chúng ta, có đáp ứng được về hạ tầng, nguồn nhân lực. Vì vậy mong muốn thời gian tới ta cần tiếp tục cải thiện môi trường đầu tư để thu hút nhà đầu tư Hoa Kỳ.

Một trong những nội dung quan trọng trong chuyến thăm của Tổng thống Obama là bàn bạc các vấn đề liên quan đến Hiệp định TPP. Xin Thứ trưởng cho biết thêm thông tin?

Hiện nay Hiệp định TPP đã được ký kết. Tất cả các nước thành viên đang tiến hành các thủ tục nội bộ theo quy định mỗi nước để thông qua. Chúng ta cũng vậy và Mỹ cũng vậy.

Hai bên chủ yếu thông báo cho nhau về tình hình hiện nay đang ở trong giai đoạn nào của tiến trình trình Quốc hội thông qua Hiệp định. Đồng thời bàn những biện pháp phối hợp để có thể thông qua Hiệp định trong thời gian sớm nhất và sớm đưa Hiệp định TPP vào thực thi, đáp ứng mong đợi của doanh nghiệp và người dân 2 nước.

Tại phiên họp định kỳ của Chính phủ tháng 4 vừa qua, Bộ Công Thương đã báo cáo về việc phê chuẩn Hiệp định TPP. Sắp tới, Bộ Công thương trên cơ sở làm việc với Bộ Tư pháp và Bộ Ngoại giao sẽ tiếp tục hoàn thiện tờ trình, để Thủ tướng thay mặt Chính phủ ký, trình sang Chủ tịch nước và Chủ tịch nước sẽ xem xét và quyết định đưa Hiệp định TPP trình Quốc hội phê chuẩn trong thời gian tới.

Như vậy, Thứ trưởng có lời khuyên nào để các DN Việt Nam có thể nắm bắt các cơ hội hợp tác với Mỹ sau những sự kiện lớn này?

Điều cần thiết ban đầu, là DN cần nâng cao chất lượng sản phẩm, nắm bắt công nghệ, cải thiện mẫu mã, giảm giá thành… Ta đã xuất khẩu 33,5 tỷ USD vào Mỹ, vẫn là con số chưa lớn với tiềm năng của ta. Vì vậy thời gian tới DN Việt Nam cần chuyên nghiệp hơn, quan tâm hơn nữa về uy tín, chất lượng sản phẩm, đặc biệt là an toàn vệ sinh thực phẩm…

DN cũng cần chủ động hơn trong tiếp cận thị trường Hoa Kỳ, lắng nghe phản hồi của thị trường, có điều chỉnh cần thiết để ngày càng tốt hơn. Có thói quen và cách hành xử hợp lý như sẵn sàng nhận lại hàng, khi khách hàng không hài lòng, chăm sóc tốt khách hàng.

Ngoài ra, cần quan tâm và hiểu vận dụng ngày càng tốt hơn quy định liên quan XNK vào thị trường Hoa Kỳ, như thuế nhập khẩu được giảm dần và xóa bỏ như thế nào, thủ tục hải quan, quy định luật sư, tiêu chuẩn kỹ thuật. Muốn làm ăn lớn với Hoa Kỳ thì nên tạo ra bộ phận riêng biệt theo dõi và nắm bắt ngày càng tốt hơn quy định

Đồng thời, các DN quan tâm đến vấn đề như đáp ứng tiêu chuẩn lao động, đảm bảo điều kiện lao động, qun tâm đến môi trường, sở hữu trí tuệ… Nếu như các DN quan tâm đáp ứng thì sẽ có nhiều cơ hội hơn trong đầu tư.