Nghịch lý phải nhập khẩu dầu của Venezuela

Khi còn sống, cố Tổng thống Venezuela Hugo Chavez thường tự hào về việc quốc hữu hóa ngành công nghiệp dầu lửa và “hất cẳng” các tập đoàn quốc tế như ExxonMobil hay Conoco. Tuy vậy, chỉ 19 tháng sau khi ông Chavez qua đời, Venezuela không thể sản xuất đủ dầu thô với mức giá hợp lý để đáp ứng nhu cầu trong nước. Đây được cho là kết quả của chính sách bất hợp lý từ thời Chavez.

Nghịch lý trên ở Venezuela xảy ra vào thời điểm giá dầu thô thế giới giảm xuống dưới 80 USD/thùng, mức thấp nhất trong 3 năm, và giá bán lẻ xăng ở Mỹ chỉ còn dưới 3 USD/gallon. Điều này đặt ra một thách thức lớn nữa cho Chính phủ Venezuela vốn đang đương đầu với tình trạng thiếu thốn nghiêm trọng các mặt hàng cơ bản cho cuộc sống hàng ngày của người dân như giấy toilet, thực phẩm và thuốc men.

“Chính phủ đã phá hủy toàn bộ nền kinh tế, nên chẳng có lý do gì mà ngành dầu lửa không chung cảnh ngộ”, Orlando Rivero, 50 tuổi, một nhân viên bán hàng ở Caracas, phát biểu.

Venezuela sở hữu trữ lượng 256 tỷ thùng dầu nặng, nhưng nhược điểm của loại dầu này chứa nhiều khoáng chất và lưu huỳnh, đồng thời có độ nhớt cao. Để có thể vận chuyển và đưa loại dầu này vào quy trình lọc hóa truyền thống, cần phải loại bỏ các khoáng chất hoặc pha loãng với loại dầu nhẹ hơn. Pha loãng là cách làm mà công ty dầu lửa quốc doanh Petroleos de Venezuela (PDVSA) đang làm do không có đủ tiền để xây dựng dây chuyền loại bỏ khoáng chất khỏi dầu nặng.

Venezuela cũng có trữ lượng hàng tỷ thùng dầu nhẹ và trung bình trong lòng đất, nhưng việc khai thác những loại dầu này đã rơi vào trì trệ vì thiếu vốn đầu tư.

“Trước khi Chavez lên cầm quyền, PDVSA vốn là một công ty dầu lửa thương mại. Sau đó, công ty này được Chavez sử dụng như một công cụ để duy trì quyền lực. Phải nhập khẩu dầu là một thất bại lớn đối với PDVSA cũng như Venezuela”, ông Jose Toro Hardy, cựu Giám đốc PDVSA, nhận xét.

Được xem là “cỗ máy in tiền” của Chính phủ Venezuela, PDVSA buộc phải cung cấp vốn cho nhiều chương trình xã hội có mức độ tham nhũng cao cũng như các chi phí vấn động chính trị cho Tổng thống Nicolas Maduro, người kế nhiệm Tổng thống Chavez. Điều này đồng nghĩa với việc PDVSA phải cắt giảm đầu tư tại các dự án dầu khí then chốt của mình.

Năm 2013, PDVSA có doanh thu 116 tỷ USD, nhưng phải chi hơn 33 tỷ USD cho các chương trình xã hội của Chính phủ và một quỹ đầu tư. Khoản chi này lớn hơn 10 tỷ USD so với số tiền PDVSA đầu tư cho hoạt động của mình. Nhiều người thậm chí nghi ngờ rằng, mức đóng góp của PDVSA cho các chương trình của Chính phủ lớn hơn so với những gì được công bố.

Chưa kể, mỗi năm PDVSA mất hàng tỷ USD để trợ giá xăng - chính sách mà nhờ đó người dân Venezuela chỉ phải trả vài cent Mỹ mỗi gallon xăng. Ngoài ra, việc giá dầu thế giới giảm mạnh cũng đã bắt đầu ảnh hưởng với nước này. Ước tính, giá dầu thế giới giảm 1 USD/thùng thì doanh thu của PDVSA thiệt hại 700 triệu USD.

Dầu thô chiếm 95% xuất khẩu của Venezuela và thuế dầu chiếm hơn 40% nguồn thu của Chính phủ nước này.

Xuất khẩu dầu thô của Venezuela sang Mỹ đã giảm xuống còn chưa đầy 800.000 thùng/ngày từ mức 1,5 triệu thùng/ngày trước kia. Lý do là Venezuela vay tiền của Trung Quốc và phải trả bằng dầu.

Hiện nay, các quan chức Chính phủ Venezuela đang cố gắng phủ nhận mức độ quan trọng của việc nước này phải nhập khẩu dầu thô từ Algeria và Nga. Một tuyên bố của PDVSA cảnh báo người dân Venezuela không tin vào những gì phe đối lập nói.

Tỷ lệ ủng hộ của người dân Venezuela đối với Tổng thống Maduro đã giảm xuống dưới mức 40% trong bối cảnh lạm phát tăng vọt và hàng hóa khan hiếm. Trong các siêu thị, người Venezuela giờ phải xếp hàng dài để mua sữa, xà phòng, dầu gội đầu. Tuy vậy, phải nhập khẩu dầu chưa phải là chuyện khiến họ cảm thấy lo lắng vào lúc này.

“Chừng nào không có xăng tôi mới thấy lo. Bây giờ thì tôi phải tìm mua đường cái đã”, ông Rivero nói.

>> Vì sao kinh tế Venezuela bị đẩy tới miệng vực?

Theo Diệp Vũ