Giá dầu giảm đang khiến thế giới thay đổi ra sao?

Giá dầu giảm xuống mức thấp nhất trong gần 6 năm đã kéo theo những thay đổi lớn trên thế giới, từ việc một hiệu kem nổi tiếng của Venezuela phải đóng cửa cho tới lạm phát toàn cầu hạ về mức thấp nhất trong nhiều năm.

“Cú sốc chỉ gặp một lần trong cả thế hệ”

Coromoto, một hiệu kem nức tiếng với 900 hương vị kem khác nhau ở thành phố Merida của Venezuela, phải đóng cửa ngay mùa bận rộn nhất vào tháng 11 vừa qua do thiếu sữa.

Theo hãng tin Bloomberg, sự sụt dốc của giá dầu cũng đã khiến đồng Bolivar của Venezuela rớt giá chóng mặt, lạm phát vọt lên mức cao nhất thế giới 64%, và hàng hóa trở nên khan hiếm, trong đó có sữa - một nguyên liệu làm kem.

Trong khi Venezuela điêu đứng vì giá dầu giảm, các nước tiêu thụ dầu như Mỹ lại ung dung hưởng lợi. Trong tháng 12 vừa qua, doanh số xe tải - loại xe tiêu thụ nhiều xăng hơn - tại Mỹ đã vượt doanh số xe hơi với khoảng cách lớn nhất kể từ năm 2005.

Một báo cáo của Berenberg Bank nhận định rằng, cú giảm mạnh nhất của giá dầu kể từ cuộc suy thoái toàn cầu 2008 đang dịch chuyển tài sản và quyền lực từ phía các nước sản xuất dầu sang các nước tiêu thụ, và sự dịch chuyển này có thể giúp thế giới trở nên an toàn hơn.

Sản lượng dầu đá phiến tăng vọt của Mỹ, nhu cầu tiêu thụ dầu yếu đi của châu Á và châu Âu, cùng với đồng USD mạnh đang “chung tay” đẩy giá dầu xuống ngưỡng thấp nhất trong gần 6 năm. Chiến lược gia Rob Haworth thuộc quỹ US Bank Wealth Management cho rằng, rất có khả năng giá dầu sẽ giảm còn 40 USD/thùng.

“Giá dầu là câu chuyện lớn của năm 2015. Đây là cú sốc chỉ gặp một lần trong cả thế hệ, và sẽ có ảnh hưởng lớn”, giáo sư kinh tế Kenneth Rogoff thuộc Đại học Harvard nhận xét.

Phiên giao dịch ngày 7/1, giá dầu thô ngọt nhẹ lần đầu tiên giảm xuống dưới ngưỡng 50 USD/thùng kể từ năm 2009 trước khi phục hồi trở lại. Năm 2014, giá dầu giảm 48% sau 3 năm giữ mức trung bình cao nhất trong lịch sử.

Cũng trong phiên này, giá dầu thô ngọt nhẹ giao sau tại Mỹ có lúc còn 46,83 USD/thùng, giảm 56% từ mức đỉnh hồi tháng 6.

Theo chiến lược gia Walter Zimmerman thuộc công ty Uniteed-ICAP ở thành phố Jersey, Mỹ, nếu giảm quá 39 USD/thùng, giá dầu sẽ tiếp tục giảm còn 30 USD/thùng.

Theo một tính toán của Oxford Economics Ltd., quốc gia Đông Nam Á Philippines nằm trong số những quốc gia hưởng lợi nhiều nhất từ giá dầu giảm. Mức tăng trưởng kinh tế nước này được dự báo tăng sẽ tăng tốc lên trung bình 7,6% trong 2 năm tới nếu giá dầu giảm về 40 USD/thùng. Trái lại, kinh tế Nga được dự báo sẽ suy giảm trung bình 2,5% mỗi năm trong cùng khoảng thời gian.

Một vấn đề mà các ngân hàng trung ương quan tâm là ảnh hưởng của giá dầu giảm tới lạm phát. Theo các nhà phân tích của JP Morgan Securities ở New York, nếu giá dầu thô tiếp tục ở dưới ngưỡng 60 USD/thùng trong quý 1 năm nay, lạm phát toàn cầu trong quý sẽ giảm về mức 1,5%, thấp nhất kể từ khi suy thoái kết thúc vào năm 2009.

Trong trường hợp giá dầu tiếp tục giảm, lạm phát toàn cầu có thể về ngưỡng 1%.

Trong đó, lạm phát ở khu vực sử dụng đồng tiền chung châu Âu Euro có thể sẽ xuống ngưỡng âm, còn lạm phát ở Mỹ, Anh và Nhật sẽ giảm xuống mức khoảng 0,5%. Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) đặt mục tiêu lạm phát 2% để ổn định giá cả.

Lạm phát tại các nền kinh tế mới nổi cũng được dự báo sẽ giảm, nhưng đồng tiền xuống giá của các nước này có thể sẽ hạn chế đà giảm của lạm phát.

“Nạn nhân” Nga, Iran, Venezuela

Đối với tăng trưởng, giới phân tích cho rằng, giá dầu ở ngưỡng 60 USD/thùng trong một khoảng thời gian dài sẽ giúp tăng trưởng kinh tế toàn cầu nhích thêm 0,5 điểm phần trăm.

Tuy vậy, theo các nhà phân tích của Citigroup, giá dầu giảm có thể làm gia tăng căng thẳng chính trị do nguồn thu của chính phủ các nước xuất khẩu dầu bị co rút, không còn đủ để đáp ứng các chương trình phúc lợi xã hội như trước.

Thậm chí, ông Byron Wien, Phó chủ tịch quỹ đầu tư Blackstone, dự báo Tổng thống Nga Vladimir Putin có thể từ chức trong năm 2015 và Iran sẽ nhất trí từ bỏ chương trình hạt nhân.

Tháng 12 vừa qua, Ngân hàng Trung ương Nga dự báo nền kinh tế nước này có thê suy giảm 4,7% trong năm nay nếu giá dầu trung bình ở mức 60 USD/thùng. Năm ngoái, đồng Rúp mất giá 46% so với USD, mạnh nhất từ năm 1998.

Tương tự, Iran cũng đang đối mặt với thị trường chứng khoán lao dốc và đồng nội tệ mất giá mạnh. Giới chức nước này đang cảnh báo cắt giảm chi tiêu và đầu tư trong kế hoạch ngân sách của tài khóa tiếp theo. Kế hoạch ngân sách của Iran cho tài khóa tới dựa trên mức giá dầu 72 USD/thùng, cao hơn nhiều so với mức giá dầu hiện tại.

Đối với Venezuela, quốc gia Nam Mỹ với 95% nguồn thu ngân sách dựa vào xuất khẩu dầu lửa, nguy cơ vỡ nợ đang hiện rõ.

Tổng thống nước này Nicolas Maduro đang có chuyến công du Trung Quốc để tìm nguồn hỗ trợ tài chính. Theo dự kiến, sau khi thăm Trung Quốc, ông Maduro sẽ tới thăm một số nước thuộc Tổ chức các nước xuất khẩu dầu lửa (OPEC) để thảo luận về chiến lược giá dầu.

Theo nghiên cứu của Oxford Economics, tăng trưởng nền kinh tế Mỹ sẽ đạt mức 3,8% trong 2 năm tới nếu giá dầu ở ngưỡng 40 USD/thùng, so với mức tăng 3% đạt được khi giá dầu ở mức 84 USD/thùng.

Hoạt động tiêu dùng tăng lên nhờ dầu giảm giá sẽ giúp bù đắp cho việc các công ty dầu lửa Mỹ cắt giảm đầu tư. Theo nhà phân tích Fadel Gheit thuộc Oppenheimer, các nhà sản xuất dầu của Mỹ hiện đang giảm 20-40% vốn đầu tư.

>> MBS: Giá dầu giảm, kinh tế Việt Nam được hưởng lợi 85.000 tỷ đồng

Theo An Huy