Thả cửa trước Covid, nước Anh đang phải trả giá cho sự tự do

Gần 60.000 người hâm mộ nhồi nhét tại sân vận động Emirates (London, Anh) vào ngày 23/8 để theo dõi trận đấu derby thành London giữa Chelsea và Arsenal. Andrew Lloyd Webber ra mắt vở nhạc kịch Cinderella sau nhiều tháng phải trì hoãn. Còn trên tàu điện ngầm, nơi khẩu trang vẫn phải đeo bắt buộc, có phân nửa hành khách chẳng quan tâm đến điều đó.

Tất cả xảy ra trong bối cảnh Anh Quốc ghi nhận hơn 30.000 ca nhiễm mỗi ngày. Bệnh viện dần rơi vào trạng thái quá tải, trong khi khả năng miễn dịch cộng đồng đang giảm dần.

60.000 khán giả tới sân Emirates để theo dõi trận derby London giữa Chelsea và Arsenal

Đây dường như đang là một trạng thái mới của đại dịch ở Anh. Công chúng đã quyết định trở lại bình thường bất kể virus còn hay đã hết. Và với việc Anh đã từng là nơi khiến dịch bệnh tiến triển nhanh hơn - từ chuyện khiến biến chủng mới xuất hiện cho đến chiến dịch tiêm vaccine, các chuyên gia sợ rằng đây có thể là lời cảnh báo cho một tương lai u ám phía trước.

"Người dân dường như không quan tâm đến tỉ lệ ca nhiễm đang tăng cao," - Tim Spector, giáo sư dịch tễ di truyền tại ĐH King's College London cho biết. "Dường như mọi người đã chấp nhận nó, như một cái giá phải trả cho sự tự do."

Mệt mỏi vì dịch bệnh

Theo New York Times, một trong những lý do cho sự bình thản này đến từ thực tế là dù số ca nhiễm tăng nhanh, nhưng nó vẫn chưa chạm tới mức được chính phủ dự đoán khi dỡ bỏ các lệnh hạn chế cách đây 1 tháng. Lý do khác có thể là vì nhiều người Anh đã được tiêm chủng, số ca nhiễm nghiêm trọng cũng thấp. Hoặc nó đơn giản chỉ phản ánh sự mệt mỏi của công chúng, sau hơn 17 tháng chờ đợi trong đợt phong tỏa dài nhất thế giới.

"Người ta có cảm giác là cuối cùng cũng được thở phào nhẹ nhõm, được trở lại với những điều bình thường trước kia," - trích lời Devi Sridhar, giám đốc chương trình y tế cộng đồng toàn cầu của ĐH Edinburgh. "Rất khó để yêu cầu người dân ngưng ra đường sau một giai đoạn quá dài, nhất là khi không đưa ra giải pháp nào cả."

Đã có những người chán phải đeo khẩu trang (Ảnh minh họa)

Việc gần 80% người trưởng thành được tiêm chủng đầy đủ nhưng virus vẫn lây lan có thể xem là mô hình nghiên cứu quan trọng với các quốc gia khác - theo lời Giáo sư Sridhar. Số ca nhiễm chắc chắn sẽ còn tăng cao khi mùa tựu trường tới gần, vì người Anh vẫn đang từ chối không tiêm chủng cho trẻ em và trẻ vị thành niên.

Nhưng điều quan trọng là chỉ một tỉ lệ nhỏ phải nhập viện so với giai đoạn đầu dịch bệnh. Như ngày 24/8, Anh có 970 ca nhập viện - một con số nhỏ hơn rất nhiều so với thời điểm ngày 12/1 với 4583 ca.

Có điều, số ca nhập viện tăng cũng khiến tỉ lệ tử vong tăng lên. Số liệu cách đây 2 tuần cho thấy tỉ lệ nhập viện đã tăng 6,7%, trong khi tỉ lệ tử vong tăng 12,3% - với con số 133 người ghi nhận hôm 28/8. Với tình trạng còn tồn đọng bệnh nhân mắc các bệnh khác, Dịch vụ Y tế Quốc gia Anh cho biết họ rất khó có khả năng đối mặt với một làn sóng bệnh nhân Covid mới, nếu nó xảy ra.

"Số ca nhiễm tăng lên, và chúng tôi lại đối mặt với áp lực," - Susan Jain, chuyên gia gây mê tại Bệnh viện ĐH Homerton (London) cho biết. "Tất cả các ca nhiễm của chúng tôi đều chưa tiêm chủng."

Trong khi đó, Thủ tướng Anh Boris Johnson vốn đang phải tập trung cho tình hình hỗn loạn xảy ra tại Afghanistan đã có rất ít bình luận liên quan đến số ca nhiễm và tình hình chung của dịch bệnh trong những tuần gần đây. Thậm chí, họ dường như còn thấy nhẹ nhõm khi những dự báo tồi tệ hơn đã không xảy ra, cho rằng đó là sự hiệu quả của chiến dịch kiểm soát ca nhiễm và sự thành công của chiến dịch tiêm chủng.

Nadhim Zahawi, người chịu trách nhiệm cho chiến dịch tiêm chủng đã so sánh số người chết hiện tại so với thời điểm tháng 12/2020. "Tỉ lệ tử vong khi đó cao hơn gấp 5 lần so với con số chúng ta thấy hiện nay. Vaccine đã có hiệu quả." Dẫu vậy, vẫn có nhiều chỉ trích xuất hiện, cho rằng với số người chết rơi vào khoảng 100 ca mỗi ngày thì không nên là thứ để tự hào. Hơn nữa với việc Anh sớm dẫn đầu về chiến dịch tiêm chủng, có nghĩa khả năng miễn dịch đang phần nào phai nhạt đi.

"Đây là một điều bình thường mới đầy u ám," - Gabriel Scally, chuyên gia dịch tễ từ ĐH Bristol nhận định.

Hội đồng Vaccine và Miễn dịch Anh hiện tại đang tìm cách thúc đẩy chương trình tiêm mũi bổ sung, nhưng dự tính sẽ bắt đầu với các đối tượng có hệ miễn dịch yếu.

Và bởi Anh nằm trong số các nước lớn tổ chức tiêm chủng hàng loạt, họ cũng sẽ là ví dụ cảnh báo cho khả năng miễn dịch cộng đồng - điều đã xảy ra ở Israel, theo Giáo sư Scally. Hơn nữa, Anh vẫn chưa đạt được mức miễn dịch cao nhất cho cộng đồng, khi hàng triệu người trẻ vẫn chưa tiêm chủng.

Chính sách của Anh về việc tiêm chủng cho trẻ vị thành niên vẫn đang bỏ ngỏ, chưa rõ ngày thông qua với việc áp dụng cho trẻ từ 12 - 15 tuổi dù bộ y tế đã xác nhận nhóm tuổi này đủ an toàn. "Chiến dịch tiêm chủng cho người trưởng thành là rất ấn tượng. Nhưng ở trẻ em và người trẻ thì không," - Camilla Kingdom, chủ tịch khoa nhi ĐH Royal College nhận định.

Thả cửa trước virus

Trong lúc đó, các biện pháp phòng dịch của công chúng đã dần bị buông bỏ - điều khiến giới dịch tễ học tin rằng đã khiến số ca nhiễm tại Anh cao hơn nhiều nước như Pháp và Tây Ban Nha.

"Tôi vẫn đeo khẩu trang. Nhưng nhiều người không đeo," - Philip Crossley (69 tuổi), người dân tại Bradford cho biết. " Đó có thể chẳng phải chuyện to tát, nhưng rõ ràng họ có thể mang virus."

Theo một khảo sát gần đây, 9 trên 10 người Anh cho biết họ vẫn sử dụng khẩu trang hoặc tấm chắn mặt trong vòng 7 ngày gần nhất khi rời nhà. Nhưng các báo cáo thực tế ghi nhận tình hình xấu hơn rất nhiều, bởi ngay cả trên xe bus hay tàu điện ngầm đều có nhiều người không tuân thủ, dù ở đó vẫn yêu cầu đeo khẩu trang bắt buộc.

Một đại nhạc hội tại Anh hôm 27/8

Sau khi các lệnh hạn chế được dỡ bỏ, cảnh sát giao thông công cộng đã mất thẩm quyền áp đặt quy định này. Nó thuộc về các nhân viên giao thông công cộng - những người được khuyến cáo cần tránh gây xung đột với công chúng.

Simon Parry - một người theo quan điểm "chối bỏ phong tỏa" thì khẳng định bản thân chưa từng đeo khẩu trang khi đi xe bus hay tàu điện, và chưa gặp rắc rối gì.

"Tôi gặp những người nhìn tôi như thể tôi muốn giết chết bà ngoại mình vậy," - Parry thừa nhận, nhưng đồng thời khẳng định luôn thuyết phục mọi người bỏ khẩu trang.

Quan chức chính phủ Greg Hands từng đăng tải bức ảnh trên tàu điện ngầm. Trong ảnh ông có đeo khẩu trang, nhưng phân nửa hành khách xung quanh thì không. Theo Sadiq Khan từ văn phòng thị trưởng London, số liệu cho thấy 82% hành khách vẫn đeo khẩu trang trên tàu điện hoặc xe bus - một con số đủ để chính phủ không ban hành lệnh đeo khẩu trang bắt buộc.

Với những người phản đối phong tỏa, việc trở lại bình thường ở Anh được xem là quá chậm trễ. Nhưng số khác thì cho rằng việc quá thả cửa trong dịch bệnh sẽ sớm khiến nước Anh hứng chịu một đợt lây nhiễm mới. Và họ sẽ phải đối mặt với bài toán lòng tin về sự hiệu quả của vaccine, dù nó thực sự hiệu quả.

Nguồn: NY Times

JD