Sau 11 năm xây dựng, hình hài toàn tuyến metro đầu tiên của Việt Nam tại Hà Nội hiện nay như thế nào?

Đường sắt đô thị Cát Linh - Hà Đông do Bộ GTVT làm chủ đầu tư, với nguồn vốn ODA vay từ Trung Quốc. Dự án có tổng mức đầu tư 552,86 triệu USD vào năm 2008, trong đó vốn của Chính phủ Việt Nam là 133,86 triệu USD, vốn vay ưu đãi của Trung Quốc là 419 triệu USD. Tổng mức đầu tư sau điều chỉnh là hơn 800 triệu USD, đội vốn 250 triệu USD.

Vào ngày 20/10/2015, Ban QLDA Đường sắt, Bộ GTVT đã cho trưng bày mẫu tàu điện Cát Linh - Hà Đông tại triển lãm Giảng Võ (Ba Đình - Hà Nội). Theo đó, tuyến 2A Cát Linh - Hà Đông sẽ có 13 đoàn tàu (52 toa xe) với 4 toa xe/đoàn tàu.

Chiều dài đoàn tàu 79m, chiều cao toa tàu tính từ mặt ray đến đỉnh tàu 3,8m, độ rộng lớn nhất toa tàu 2,8m, tốc độ tối đa 80km/h, tốc độ khai thác trung bình ≥ 35km/giờ.

Năng lực vận chuyển tối đa khoảng 28.500 hành khách/giờ/hướng. Phía ngoài tàu được sơn màu xanh lá cây, đầu tàu được trang trí bằng biểu tượng Khuê Văn các và dòng chữ trắng ghi rõ tên tuyến Cát Linh - Hà Đông.

Toàn tuyến Cát Linh - Hà Đông có tất cả 12 nhà ga, được xây dựng và thiết kế theo phong cách, màu sắc riêng biệt. Hình thái nhà ga sử dụng mái cong, phù hợp với khí hậu nóng ẩm, mưa nhiều của Việt Nam, trong đó phần mái sử dụng vật liệu lấy ánh sáng tự nhiên với khả năng chống gió và giảm bức xạ mặt trời... Riêng ga Cát Linh được thiết kế đặc biệt, mang phong cách hiện đại, đem lại tiện nghi sống cho cư dân quanh khu vực.

Tuyến 2A Cát Linh - Hà Đông được trang bị 13 đoàn tàu với hệ thống cung cấp điện từ ray thứ 3, có độ an toàn và ổn định cao cũng như đảm bảo mỹ quan đô thị. Đầu tàu là loại cabin lái hai chiều và có thể đổi chiều mà không cần quay đầu. Chiều dài trung bình toa xe là khoảng 20m với 4 cửa mỗi bên.

Hệ thống ray đã hoàn thiện, bên trong chưa có các thiết bị như quầy bán vé, kiểm soát vé…

Điểm đầu của tuyến tại nút giao cắt đường Cát Linh - Giảng Võ, đi theo đường Hào Nam, qua phố Hoàng Cầu tới đường Láng, sau đó chạy ngang qua sông Tô Lịch, dọc theo trục đường Nguyễn Trãi - Trần Phú - Quang Trung và kết thúc tại Bến xe Yên Nghĩa.

Để xây dựng và mở rộng tuyến đường này, Hà Nội đã phải xén dải phân cách, chặt hàng trăm cây xà cừ cổ thụ. Hiện đường Nguyễn Trãi có tới 5 làn xe nhưng không đáp ứng nổi lưu lượng giao thông giờ cao điểm.

Ngày 5/6, chất vấn Bộ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Văn Thể, nhiều đại biểu Quốc hội quan tâm đến xử lý trách nhiệm khi dự án đường sắt Cát Linh - Hà Nội đã đội vốn, chậm tiến độ nhiều năm nhưng chưa biết khi nào đưa vào sử dụng và khai thác thương mại.

Trả lời các đại biểu, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể cho biết, thực tế các dự án đường sắt trong thời gian vừa qua hầu như không làm mới, do cán bộ ngành đường sắt hiện nay trình độ thực tiễn hạn chế, tư vấn cũng hạn chế. Khi triển khai các dự án đường sắt thường lúng túng, phát sinh nhiều vấn đề.

Đối với dự án đường sắt Hà Nội, Bộ trưởng cho biết có liên quan đến tổng thầu. Tổng thầu của Trung Quốc nằm trong hiệp định. Khi ký hiệp định vay với Trung Quốc, bên Trung Quốc đã chỉ định nhà tổng thầu thực hiện dự án này.

"Không phải chúng ta thi tuyển, chúng ta chọn mà đã nằm trong hiệp định. Khi thực hiện thấy tổng thầu này xây dựng đường sắt rất tốt, nhưng vận hành đường sắt thiếu kinh nghiệm. Bởi vì, khi thi công đường sắt với vận hành các tàu đường sắt đô thị nó khác nhau", Bộ trưởng chia sẻ.

Bộ GTVT cho biết đang làm việc với các bên của Trung Quốc, với Đại sứ quán, với các cơ quan Bộ Giao thông của Trung Quốc rất nhiều lần để làm sao cải thiện tình hình, cố gắng đưa dự án sớm đi vào vận hành.

Toán tuyến dài hàng chục km đều được thiết kế chạy "xuyên" qua nhiều khu đô thị hiện đại của Hà Nội. Chính từ tuyến metro này, thị trường BĐS dọc các nhà ga đã và đang bung nổ mạnh.

Hiện nay, tuyến metro Cát Linh – Hà Đông (tuyến số 2A) đang chạy thử nhưng chưa thống nhất được thời gian đưa vào khai thác.

Ga đường sắt đô thị được kết nối bởi hệ thống thang máy và thang bộ.

Về nguyên nhân dự án chậm, Bộ trưởng chỉ ra, hiện thiết bị đã cung cấp 99%, 1% còn lại là còn một số hạng mục nhỏ các công tác xây lắp, đặc biệt phải chứng minh được an toàn hệ thống. Bộ trưởng cho biết, hiện Bộ cùng với tổng thầu và các cơ quan có liên quan, kể cả cơ quan thẩm định cố gắng làm sao kết thúc 1% và khi 1% này xong, có nghĩa là chứng nhận được tất cả các thiết bị đảm bảo an toàn hệ thống thì chúng ta mới có thể vận hành thương mại..

Dọc theo tuyến Cát Linh - Hà Đông có nhiều tuyến đường chính có cư dân đông đúc thuộc quận Đống Đa như đường Vũ Thạnh, Hào Nam, An Trạch (thuộc phường Cát Linh); đường Đặng Tiến Đông, Thái Hà (thuộc phường Trung Liệt); đường Ô Chợ Dừa - Hoàng Cầu, Đê La Thành (phường Ô Chợ Dừa) và đường Nguyễn Viết Xuân (thuộc phường Hà Cầu, quận Hà Đông).

Giá đất gần trạm dừng ga tàu điện đã tăng 100%, còn những nơi khác cũng được hưởng lợi nhiều từ tuyến đường sắt đô thị này. Tuy nhiên, cũng không loại trừ, nhiều dự án bất động sản lợi dụng tâm lý người dân háo hức về tuyến đường đường sắt này để “thổi giá”.

KTS Phạm Thanh Tùng - Chánh Văn phòng Hội Kiến trúc sư Việt Nam - đánh giá, thường ở các khu vực có đầu mối ga, nơi đặt các trạm nghỉ thì giá trị đất đai sẽ được kích thích tăng cao.

Lý giải về nguyên nhân đội vốn, Bộ trưởng cho hay, Dự án này được phê duyệt năm 2009 và 2010, 2011, 2012 là những năm trượt giá, biến động rất lớn về ổn định kinh tế vĩ mô. Sắp tới các cơ quan như thanh tra, kiểm toán, thậm chí cơ quan điều tra của Bộ Công an sẽ vào cuộc để làm sáng tỏ các vấn đề phát sinh đúng sai. Nếu những đơn vị nào làm sai, chủ quan thì phải chịu trách nhiệm trước pháp luật.

Dự án metro Cát Linh - Hà Đông có 12 nhà ga: Cát Linh, La Thành, Thái Hà, Láng, Thượng Đình, Vành đai 3, Phùng Khoang, Văn Quán, Hà Đông (bến xe Hà Đông cũ), La Khê, Văn Khê, Yên Nghĩa (bến xe khách Yên Nghĩa).

Bên trong một nhà ga metro. Tại các nhà ga có bố trí các thiết bị hiện đại như thang máy (phục vụ người khuyết tật), thang cuốn (chiều lên nhà ga), thang bộ (chiều từ nhà ga đi xuống).

Đoạn nút giao Nguyễn Trãi - Vành Đai 3. Nhằm nâng cao hiệu quả khai thác của tuyến ĐSĐT đầu tiên này, sở GTVT Hà Nội đã khảo sát và lên phương án kết nối các phương tiện vận tải hành khách công cộng hiện có.

Về thời gian đưa dự án vào vận hành thương mại, Bộ trưởng không trả lời cụ thể nhưng "cam kết với đại biểu sẽ cố gắng tối đa, nếu chúng tôi không làm hết trách nhiệm thì Chính phủ, cơ quan chức năng liên quan xử lý theo quy định của pháp luật".

Đối với Bộ GTVT, Bộ trưởng cho biết đang chỉ đạo Ban quản lý dự án đường sắt cố gắng cùng với các đơn vị có liên quan sớm vận hành đường sắt Cát Linh - Hà Đông. Sau khi vận hành sẽ tiến hành các thủ tục liên quan đến công tác quyết toán, kiểm toán và xử lý các số liệu có liên quan.

Theo Nam Phong