“Phụ huynh bỏ 50.000 đồng mua trà sữa cho con thì ít đắn đo, nhưng mua gạo hữu cơ giá 55.000 đồng/ngày, có lợi cho 4 người gia đình thì thực sự khó”
Giá gạo hữu cơ (khoảng 55.000 - 60.000 đồng/kg), cao gấp 3 lần gạo thường đang bán ngoài thị trường. Với mức giá hữu cơ như vậy, việc ăn gạo hữu cơ với nhiều gia đình không phải là quyết định dễ dàng.
Gạo của Gạo Việt, Ecotiger, Viet Suisse… đã được tổ chức Control Union cấp chứng nhận hữu cơ theo chuẩn của Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA). Nhiều thương hiệu gạo khác cũng đã được cấp chứng nhận quốc tế và đã xuất khẩu đi nhiều nước trên thế giới.
Vậy nhưng câu chuyện sản xuất organic và bán được sản phẩm gạo organic tại thị trường nội địa không phải là con đường “trải hoa hồng”, mà đầy chông gai.
Ông Nguyễn Văn Hùng, Giám đốc Công ty TNHH Nông nghiệp Hữu cơ Việt - Suisse, đã chia sẻ với chúng tôi câu chuyện về làm gạo hữu cơ và con đường gạo hữu cơ đến với bàn ăn của người Việt.
Gạo hữu cơ của Việt - Suisse hiện đã xuất khẩu sang Anh, Thụy Sĩ và có chứng nhận của USDA (Mỹ) và 2 chứng nhận quốc tế khác. Tại thị trường nội địa, Việt Suisse đang có mặt tại một số cửa hàng bán hàng hữu cơ như Bio Garten, Leafshop...
“Nếu sản xuất gạo hữu cơ theo tiêu của USDA tại Việt Nam thì không phải quá khó dù phải vượt qua hơn 400 tiêu chuẩn. Nếu chỉ sai 0,1 phần triệu thì cũng không đạt chuẩn; đất phải không sử dụng hóa chất trong suốt 3 năm mới bắt đầu trồng được lúa theo tiêu chuẩn hữu cơ. Việc sản xuất hữu cơ tại Việt Nam không thuận lợi bằng những quốc gia họ đã coi sản xuất hữu cơ là tiêu chuẩn chung”, ông Hùng nói với chúng tôi.
Vậy những khó khăn trong sản xuất gạo hữu cơ nói chung là gì?
Thứ nhất, theo giám đốc Việt - Suisse, trong một cánh đồng, nếu tất cả làm organic thì sẽ khác với một thửa ruộng làm hữu cơ. Vì nếu chỉ một thửa ruộng làm theo tiêu chuẩn hữu cơ thì sâu bệnh sẽ “đổ xô” và tàn phá nơi đang làm “khác” kia.
Thứ hai, đó là nguồn nước phục vụ sản xuất hữu cơ. Khi thực hiện theo canh tác hữu cơ thì nước ô nhiễm ở nơi khác sẽ chảy vào thửa ruộng kia.
Thứ ba là các giải pháp phục vụ quy trình sản xuất sẽ gặp nhiều khó khăn. Ông Hùng đưa ra ví dụ, nếu ở nơi sản xuất hữu cơ đã là mặt bằng chung thì việc tìm giống phù hợp sẽ không khó. Nhưng ở Việt Nam thì khác. Giống organic còn hạn chế, người trồng phải cam kết và chứng minh nguồn gốc của giống đảm bảo yêu cầu.
Anh Nguyễn Văn Hùng, thứ 3 từ trái qua phải.
Sản xuất đã khó, bán được sản phẩm hữu cơ cũng lắm gian nan
Theo ông Hùng, có đến 9/10 người Việt đang kêu giá gạo hữu cơ cao. Một trong những nguyên nhân mà ông Hùng chỉ ra là quan niệm của người tiêu dùng.
Nhiều người biết thông tin nông dân sử dụng nhiều phân hóa học trong quá trình trồng lúa khiến gạo Việt khi xuất khẩu bị trả về rất nhiều. Tuy nhiên, khi tính đến chuyện bỏ tiền ra mua gạo hữu cơ thì phải suy xét và đa phần dễ dàng bỏ quan chuyện người trồng lúa đã sử dụng thuốc hóa học cho cây lúa.
Ông Hùng đưa ra ví dụ, một gia đình có 2 vợ chồng cùng 2 con. Mỗi ngày ăn hết khoảng 1 kg gạo. Mỗi tháng sử dụng khoảng 30 kg gạo. Giá gạo ngoài chợ bán chưa đến 20.000 đồng nhưng gạo hữu cơ thì tầm khoảng hơn 50.000 đồng/kg. Do đó, nếu mua gạo hữu cơ thì phải bỏ ra thêm hơn 30.000 đồng nữa cho một ngày.
Như vậy là chênh nhau khoảng 900.000 đồng/tháng. Và 4 người được hưởng lợi từ việc ăn gạo hữu cơ.
Với quyết định chi thêm 900.000 đồng/cho 1 tháng để được ăn gạo hữu cơ thì theo ông Hùng chắc chắn là quyết định không dễ dàng với nhiều hộ gia đình.
“Bỏ ra 60.000 đồng mới được 1 kg gạo”, nhiều người sẽ nói vậy.
“Tôi muốn so sánh với trà sữa cho hợp trend (xu hướng)”, ông Hùng nói.
Ông đưa ra ví dụ là khí hậu TP HCM nắng nóng, phụ huynh thấy con thèm trà sữa thì sẵn lòng chi khoảng 30.000 đến 50.000 đồng để mua 1 ly. Quyết định này đưa ra nhanh chóng mà ít đắn đo và đây là quyết bình thường. Chỉ một người uống trà sữa được hưởng lợi, được uống trà sữa. Còn quyết định chi thêm khoảng 30.000 đồng/ngày cho 4 người để ăn gạo hữu cơ thì khó hơn.
“Việc chi thêm cả gần triệu đồng/tháng để ăn gạo hữu cơ đương nhiên là ảnh hưởng đến tài chính nhưng cái quan trọng hơn là thói quen. Để thay đổi thói quen thì không phải ngay lập tức và dễ dàng”, ông Hùng phân tích.
Theo những số liệu mà ông Hùng có hiện số người mua gạo hữu cơ nhiều nhất ở tuổi 30 - 45. Họ có thu nhập tốt và nắm thông tin tốt. Họ sẵn sàng chi tiền để trang bị cho sức khỏe.
“Còn những thế hệ lớn tuổi, 60 - 70 tuổi mà nói đến gạo 50.000 - 60.000 đồng thì tôi tin rằng đa phần sẽ phản đối vì giá cao”, ông Hùng nhận định.
