Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ: 'Không để lại gánh nợ cho đời sau'

Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ, đại biểu Quốc hội tỉnh Hà Tĩnh đã có cuộc trao đổi với báo chí bên hành lang phiên họp tổ sáng 22/10 về các vấn đề tái cơ cấu thu chi ngân sách gắn với bảo đảm an toàn nợ công, thúc đẩy hiệu quả của tái cơ cấu nền kinh tế trong 5 năm tới.

Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ cho biết trong kế hoạch đầu tư công trung hạn 5 năm tới, nguồn lực đầu tư từ xã hội ít nhất phải gấp 5 lần của đầu tư công khoảng 10 triệu tỷ đồng. Vì vậy chúng ta phải huy động nguồn lực càng nhiều càng tốt. Phải huy động nguồn lực trong dân, các thành phần kinh tế. Nợ công đã sát trần, áp lực trả nợ lớn, chính sách tiền tệ chật hẹp lắm rồi. Nguồn vốn đầu tư công cho giai đoạn 2016-2020 là 2 triệu tỷ đồng đã được Chính phủ công bố, trong đó từ ngân sách Trung ương là 1,2 triệu tỷ đồng còn lại ngân sách địa phương phải chi 880.000 tỷ đồng. Quốc hội sẽ thảo luận việc này.

Thưa ông, trong bối cảnh GDP tăng trưởng thấp và quy mô 220 tỷ USD mà Chính phủ đưa ra con số huy động để tái cơ cấu không phải là ít (10,5 triệu tỷ đồng, tương ứng 480 tỷ USD), như vậy liệu có khả thi không?

Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ: Cứ nhân tổng mức huy động toàn xã hội là khoảng 30% GDP ra con số. Mỗi năm quy mô GDP 220 tỷ USD thì 5 năm được bao nhiêu rồi tính 30% của số đó thì sẽ ra con số huy động nguồn lực. Trong đề án tái cơ cấu lần trước, Chính phủ không đưa ra con số cụ thể như lần này. Lần này xác định được cũng là nhờ dự báo định hướng. Mình định hướng được là vì mình làm theo Luật Đầu tư công và Luật Ngân sách Nhà nước, có kế hoạch tài chính trung hạn 5 năm, kế hoạch đầu tư công trung hạn. Từ đó có điều kiện để cân đối được tổng thể hơn, chứ trước đây ta chỉ làm theo từng năm.

Lâu nay hay xảy ra tình trạng các dự án đầu tư công bị đội vốn so với dự toán ban đầu. Vậy lần này Chính phủ có lường trước những tình huống này?

Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ: Sau khi có Chỉ thị số 1792 của Thủ tướng Chính phủ về việc tăng cường quản lý đầu tư từ vốn ngân sách Nhà nước (NSNN) và vốn trái phiếu Chính phủ thì Nhà nước kể cả cấp Trung ương, địa phương chỉ chịu trách nhiệm về phần vốn đã được duyệt. Còn ai làm đội vốn thì người nào quyết định đầu tư, người đó chịu trách nhiệm. Chính phủ đã nắm kỹ luật, thực hiện thắt chặt tài chính ngân sách. Lần này phải siết chặt kỷ luật, kỷ cương ngân sách.

Nhưng có ý kiến cho biết Chính phủ đề xuất nới trần nợ công để có dư địa mới cho đầu tư phát triển nữa. Vấn đề nới hay không nới trần nợ công đã được bàn thảo khá nhiều trong cả các nhà quản lý cũng như giới chuyên gia theo nguyên lý chung: Nhà đang nghèo, đất nước đang khó khăn chưa có của ăn của để nên phải đi vay để phát triển. Nhiều người cũng nói rằng tại sao các nước phát triển nợ công hơn 100%, thậm chí 200% như Nhật Bản mà mình lại cứ chốt 65%. Cái này Chính phủ đã tính toán kỹ. Đúng là đặt ra trần nợ công là quan trọng nhưng không phải là tất cả. Khả năng trả nợ mới là quan trọng. Theo thông lệ quốc tế, tỉ lệ nghĩa vụ trả nợ của NSNN trên thu NSNN là 25% đang rất khó khăn.

Thực tế, năm 2015 tỉ lệ này của Việt Nam đã là 27,5%, kể cả phần trực tiếp chi trả nợ, phần vay để đảo nợ trong khi giai đoạn hiện nay và đặc biệt năm 2017 là cực đỉnh của nợ công. Vì vậy, nếu ta nới trần lên thì áp lực trả nợ sẽ lớn hơn rất nhiều. Do đó, để bảo đảm bền vững an toàn nợ công thì dứt khoát chúng ta phải khống chế trần nợ công không vượt quá 65% GDP, nợ Chính phủ không quá 55% GDP và nợ nước ngoài của quốc gia là không quá 55% GDP cho đến tận năm 2020.

Đây cũng là quyết tâm của Chính phủ và đã trình với Quốc hội như thế. Để bảo đảm được đất nước phát triển thì phải có thể chế để huy động được cao độ nguồn lực. Mọi người đều nói, kiều hối về nhiều, ngoại tệ trong dân cũng nhiều, vàng trong dân cũng còn lắm. Bây giờ Chính phủ đang đẩy mạnh khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo, doanh nghiệp thành lập nhiều lên thì đầu tư vào nhiều hơn, môi trường kinh doanh tốt hơn, người dân sẵn sàng bỏ vốn ra để đầu tư, kinh doanh và Nhà nước phải thực hiện công việc này.

Một đồng Nhà nước bỏ ra đầu tư chỉ có tác dụng “mồi” thôi. Tái cơ cấu đầu tư công phải nằm trong tái cơ cấu lại thu chi ngân sách và bảo đảm bền vững, an toàn nợ công. Muốn như thế thì NSNN chỉ đầu tư vào những cái thiết yếu, quan trọng, có tính chất mồi và phấn đấu làm sao tỉ trọng đầu tư công trong tổng đầu tư của toàn xã hội giảm xuống. Thứ hai hệ số sử dụng vốn (ICOR) phải giảm tức là hiệu quả đầu tư phải tăng lên. Đó là hai mục tiêu đặt ra trong tái cơ cấu đầu tư công thời gian tới.

Muốn như thế, phải làm bài bản, khoa học. Kế hoạch đầu tư công trong 5 năm tới đang được xác định như thế rồi, nhưng từng năm thì phải siết chặt kỷ luật tài khóa; coi tiết kiệm là quốc sách và siết chặt kỷ luật kỷ cương, cố gắng tăng thu để tăng chi mà chi tiêu là phải trong khả năng của nền kinh tế, vay nợ tương ứng với khả năng trả nợ, dứt khoát không nâng trần nợ công, không để nợ lại cho đời sau gánh.

Phó Thủ tướng có nói tại thảo luận tổ rằng chi tiêu theo kịch bản tăng trưởng kinh tế, nhưng dự báo kịch bản tăng trưởng hiện dưới mức kế hoạch đặt ra thì trần nợ công sẽ tăng lên. Vậy phải khắc phục điều này như thế nào thưa Phó Thủ tướng?

Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ: Thực tế, bội chi như năm nay Chính phủ đã đưa xuống mức rất thấp là 3,5% và như vậy tổng nguồn vốn cho đầu tư xây dựng cơ bản không được như mong muốn của các bộ, ngành, địa phương.

Chính phủ quyết tâm kiểm soát tổng bội chi tuyệt đối theo đúng số Quốc hội quyết định, tức là không vượt. Nhưng tăng trưởng kinh tế không đạt, hiện dự báo quy mô GDP là 4,6 triệu tỷ đồng cho nên để khắc phục sẽ có thêm nguyên tắc bổ sung là nếu như các địa phương giảm thu thì phải điều chỉnh các khoản chi. Thứ hai, trong thời gian tới đây, phải phấn đấu để tăng thu ngân sách kể cả thu nội địa và thu thuế quan. Trong thu thuế quan thì quản lý chặt giá tính thuế. Còn thu nội địa thì mở rộng cơ sở thuế bằng cách nâng dần tỉ trọng kinh tế phi chính thức lên thành chính thức; khuyến khích 1,7 triệu hộ kinh doanh đã đăng ký kinh doanh thành lập doanh nghiệp mới; tăng cường thêm chế độ chứng từ, hóa đơn ngoài quốc doanh.

Xin trân trọng cảm ơn Phó Thủ tướng!

Theo Quốc Thanh (ghi)