Phản ứng phụ của các loại vắc xin Pfizer, Moderna, AstraZeneca; loại vắc xin nào có thể tiêm trộn?
Theo các nghiên cứu, khi phối hợp giữa 2 vắc xin Covid-19 với nhau, khoảng thời gian giữa 2 liều vắc xin cách xa nhau từ 8 hoặc 12 tuần sẽ giảm được các phản ứng phụ thường gặp sau tiêm chủng nhiều hơn khoảng thời gian ngắn 4 tuần.
Tiêm trộn được những vắc xin nào?
Theo TS Nguyễn Huy Luân – Trưởng đơn vị tiêm chủng, Bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM, liên minh toàn cầu về vắc xin và tiêm chủng (GAVI), Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đang xem xét đồng thuận về việc chuyển đổi giữa các loại vắc xin khác nhau trong một liệu trình tiêm chủng vắc xin Covid-19.
Đó không chỉ là sử dụng vắc xin do hai hãng khác nhau sản xuất, mà còn là phối hợp hai cách kích hoạt phản ứng miễn dịch khác nhau do công nghệ bào chế vắc xin khác nhau ,vì vậy có thể đạt hiệu lực bảo vệ tốt hơn đồng thời tăng khả năng chống lại các biến thể của virus SARS-CoV-2.
Đến tháng 6 năm 2021, các nghiên cứu và khuyến nghị từ Uỷ ban Tiêm chủng Quốc gia của Canada và một số quốc gia Châu Âu (Tây Ban Nha, Đức, Anh...): những người đã tiêm vắc xin AstraZeneca liều đầu tiên có thể tiêm được vắc xin vắc xin mRNA (Pfizer, Moderna) cho liều thứ hai, trừ khi có chống chỉ định.
Nhưng tại Việt Nam mới chỉ cho phép mũi 1 AstraZenca – mũi 2 Pfizer. Người đã tiêm vắc xin AstraZeneca mũi đầu tiên, mũi 2 tiêm vắc xin Pfizer còn các loại vắc xin khác không tiêm trộn mũi 1, mũi 2 với nhau. Vì vậy những người đã tiêm Moderna trước đó không thể trộn với Pfizer hay AstraZenca.
Tiêm vắc xin Covid-19 tại TP HCM.
TS Luân cho biết, với những người tiêm mũi 1 nhưng đến mũi 2 các đơn vị tiêm hết vắc xin thì người tiêm đang phải chờ không quá lo. Ví dụ như tiêm 1 mũi vắc xin Moderna thì hiệu lực bảo vệ là 72%. Như vậy cũng giảm nguy cơ mắc bệnh cũng như trở nặng khi mắc Covid-19.
Trên thế giới, đặc biệt Châu Âu cũng có giai đoạn thiếu vắc xin. Người ta cũng chuyển đổi mũi 1 Moderna, mũi 2 Astrazenneca. Nhưng đến nay WHO vẫn khuyến cáo cố gắng hai vắc xin cùng loại. Trong trường hợp không thể có thì có thể thay thế tuỳ theo khuyến cáo của từng quốc gia.
Khoảng cách thời gian tối thiểu giữa 2 liều vắc xin AstraZeneca – vắc xin Pfizer có thể ngắn là 4 tuần hoặc có nghiên cứu ghi nhận là 8-12 tuần. Tuy nhiên theo các nghiên cứu khi phối hợp giữa 2 vắc xin Covid-19 với nhau, khoảng thời gian giữa 2 liều vắc xin càng cách xa nhau từ 8 hoặc 12 tuần sẽ giảm được các phản ứng phụ thường gặp sau tiêm chủng nhiều hơn khoảng thời gian ngắn 4 tuần.
Phản ứng phụ các loại vắc xin
Hiện nay, khi tiêm vắc xin, các phản ứng sau tiêm của vắc xin Pfizer: đau tại vị trí tiêm, kiệt sức và đau đầu, đau cơ và ớn lạnh, đau khớp và sốt.
Các phản ứng hiếm khác như nổi hạch, các phản ứng quá mẫn (ví dụ: phát ban, ngứa, ban, mày đay, phù mạch), mất ngủ, đau chi, khó chịu; ngứa tại vị trí tiêm.
Vắc xin Moderna tương tự như vắc xin Pfizer. Theo các nghiên cứu thử nghiệm lâm sàng, tỉ lệ các phản ứng bất lợi sau tiêm của Moderna cho người từ 18 tuổi trở lên cao hơn khoảng 10% so với vắc xin Pfizer. Nhưng hầu hết các phản ứng bất lợi sẽ giảm dần và mất đi trong vòng một vài ngày sau khi tiêm vắc xin. Các phản ứng bất lợi nặng như phản ứng phản vệ, viêm cơ tim, huyết khối giảm cầu nhưng rất hiếm gặp.
Còn phản ứng sau tiêm của vắc xin AstraZeneca, ghi nhận là nhạy cảm đau chỗ tiêm, nhức đầu, mệt mỏi, đau cơ, khó chịu, sốt, ớn lạnh và đau khớp, buồn nôn. Phần lớn các phản ứng ngoại ý ở mức độ nhẹ đến trung bình và thường hết vài ngày sau khi tiêm. Đến ngày thứ 7, tỷ lệ các đối tượng có ít nhất một phản ứng tại chỗ hoặc toàn thân tương ứng là 4% và 13%. Khi so sánh với liều đầu tiên, các phản ứng ngoại ý được báo cáo sau liều thứ hai nhẹ hơn và ít xảy ra hơn.
Như vậy, so với vắc xin AstraZeneca thì các phản ứng đau tại chỗ và mệt mỏi sau tiêm vắc xin Pfizer, Moderna nhiều hơn. Tuy nhiên các triệu chứng như sốt và rối loạn tiêu hoá sau tiêm vắc xin AstraZeneca lại nhiều hơn sau tiêm vắc xin Pfizer.
Hiện nay, các chuyên gia vẫn tiến hành nghiên cứu để xem những người được tiêm vắc xin chống đại dịch Covid-19 trong bao lâu sẽ mất khả năng bảo vệ.
Thử nghiệm của hãng Pfizer cho thấy, nếu chích đủ hai liều vắc xin phòng SARS-CoV-2 thì hiệu quả bảo vệ có tác dụng ít nhất 6 tháng và có thể lâu hơn.
Đối với vắc xin Moderna, dữ liệu ban đầu cho thấy hiệu quả bảo vệ cơ thể có thể đạt trong ít nhất 6 tháng, hiệu quả trong thời gian lâu hơn nữa vẫn chưa được xác định mặc dù vào tháng 1/2021, Moderna tuyên bố vắc xin của họ có thể thể kéo dài tác dụng trong một năm. Vì vậy sau tiêm vắc xin Covid19, bạn vẫn phải tuân thủ nguyên tắc 5K – TS Luân nói.
