2 bé trai Israel mặc áo khoác quân nhân ném một quả lựu đạn giả trong buổi trưng bày vũ khí quân sự truyền thống đánh dấu kỷ niệm lần thứ 66 ngày độc lập của Israel vào năm 2014. Ảnh: Gali Tibbongali/AFP
"Con chỉ việc học thôi, việc
nhà để đấy mẹ làm cho" là câu nói khá quen thuộc với các bậc phụ huynh Việt
Nam. Với bố mẹ Việt, chỉ cần con học giỏi là đủ. Thế nhưng với người Do Thái thì
khác, họ coi giáo dục sinh tồn là ưu tiên hàng đầu,
với mong muốn sau này lớn lên mỗi đứa trẻ sẽ có một cuộc sống tốt đẹp hơn. Theo phụ huynh Israel, muốn bồi dưỡng kỹ năng sinh tồn độc lập của
con, trước hết phải bồi dưỡng kỹ năng làm việc nhà. Như thế thì dẫu con có đi
khắp năm châu bốn bể, phụ huynh cũng không cần lo lắng cho cuộc sống của chúng.
Vì yêu con phụ huynh Việt Nam không nỡ để bàn
tay nhỏ xinh của chúng dính bẩn, không nỡ chiếm dụng thời gian học tập quý báu
của chúng vì sợ làm ảnh hưởng tới thành tích thi cử. Thật tình chúng ta không
biết rằng, dạy con làm việc nhà chính là bước đầu dạy kỹ năng sinh tồn cho con.
Nền giáo dục Do Thái tổng kết: Đứa trẻ không được cha mẹ dạy làm việc nhà, lớn
lên sẽ có một số biểu hiện không tốt như sau:
- Năng lực làm việc kém, "nói
như rồng leo, làm như mèo mửa’’.
- Tính ỷ lại cao, thiếu tự
chủ.
- Không hiểu được thành quả
lao động không dễ gì đạt được, không hiểu được sự vất vả của cha mẹ.
- Không có lòng cảm thông.
Trong mắt nhiều bậc phụ
huynh, nhà bếp là "khu vực cấm" đối với trẻ em. "Đừng vào đây, nguy hiểm lắm."
"Trong này chỉ toàn mùi dầu mỡ, con mau ra ngoài đi." Khi trẻ tò mò muốn vào
bếp xem xét, thường bị cha mẹ ngăn ở ngoài. So sánh các bà mẹ Việt kéo con ra
khỏi bếp với các bà mẹ Do Thái khuyến khích con vào bếp, họ cho rằng: Con người
muốn sinh tồn, bắt buộc phải có cơ sở vật chất, mà ăn uống chính là nền tảng
của cơ sở đó.
Trong trường hợp đảm bảo an toàn, chúng ta có
thể bảo con nhặt rau, rửa rau, như thế cũng sẽ khiến chúng cảm thấy mình được người
lớn tin tưởng hơn. Điều đó giúp con trẻ vun đắp cảm giác an toàn, lòng tự tin
và tính độc lập. Không riêng gì các bà mẹ Do Thái, tại Nhật Bản, người ta còn
mở nhiều lớp "cha mẹ dạy dỗ con trẻ." Mỗi lớp học có khoảng sáu gia đình tham
gia. Lũ trẻ sẽ học cách nấu nướng dưới sự hướng dẫn, chỉ bảo của phụ huynh. Ví
dụ, cha mẹ dạy con đập trứng gà như thế nào thì vỏ trứng sẽ không rơi vào bát,
hay không được dùng xà phòng rửa vỏ sò... Đối với việc vo gạo, rửa rau, thái
rau… con sẽ mặc tạp dề, đeo găng tay, phụ huynh cầm tay hướng dẫn con thái cà
rốt thành từng sợi nhỏ.
Làm việc nhà là rèn luyện kỹ năng sinh tồn cơ
bản nhất. Phụ huynh Do Thái khuyến khích con em mình tích cực tham gia làm việc
nhà như: Thu dọn giường, đổ rác trong thùng, quét dọn vệ sinh trong phòng giặt
quần áo, nhổ cỏ ngoài sân. Họ cho rằng, đứa trẻ có kỹ năng làm những việc này
thì cũng có trách nhiệm giữ gìn vệ sinh nhà cửa. Đồng thời họ cũng cho rằng, để
trẻ gánh vác một phần việc nhà là giúp bồi dưỡng quan niệm gia đình và tinh thần
trách nhiệm của chúng đối với gia đình, tăng khả năng gắn kết giữa các thành
viên.
Dưới
đây là những công việc trẻ có thể làm được theo cấp độ tăng dần tương ứng với
từng độ tuổi của trẻ, qua đó dạy trẻ chịu trách nhiệm với hành động của bản
thân.
1. Trẻ từ ba đến bốn
tuổi:
- Đánh
răng.
- Giúp
cha mẹ cất quần áo và đồ dùng gọn gàng.
- Dọn
dẹp phòng ở và thu xếp đồ chơi.
- Bỏ
quần áo bẩn vào máy giặt.
2. Trẻ từ bốn đến năm
tuổi:
- Tưới
nước cho cây trong nhà.
- Giúp
cha mẹ lau bàn.
- Giúp
người lớn lấy một vài tờ báo.
3. Trẻ từ sáu đến tám tuổi:
- Biết
làm hầu hết các công việc vệ sinh cá nhân.
- Quét
dọn, lau sàn nhà trong phòng của mình.
- Mang
rác xuống thùng rác dưới nhà.
- Biết
dọn bàn ăn.
- Bỏ
đồ linh tinh vào nơi thích hợp.
- Sắp
xếp giường chiếu của mình.
4. Trẻ từ chín đến mười
hai tuổi:
- Tự
làm tất cả các công việc vệ sinh cá nhân.
- Lau
chùi đồ dùng trong nhà.
- Giặt
một số quần áo.
- Lau
sàn nhà phòng khách.
- Giúp
mẹ nhặt rau, rửa rau trong phòng bếp.
5. Trẻ từ mười ba đến
mười lăm tuổi:
- Chuẩn
bị bữa cơm cho các thành viên trong gia đình.
- Giặt
giũ toàn bộ quần áo của mình.
- Giúp
cha mẹ hoàn thành một vài việc khá rắc rối.
- Dự
toán tiền cho mình.
- Lựa
chọn mua sắm quần áo.
- Làm
một số công việc ở khu vực lân cận.
- Là
quần áo.
6. Trẻ từ mười sáu tuổi
trở lên:
- Làm
thuê kiếm tiền ở bên ngoài.
- Đi
du lịch dưới sự quản giáo của người lớn.
- Lập
kế hoạch đạt trình độ học vấn cao.
- Tự
lo liệu chuyện ăn mặc của cá nhân.
- Lên
kế hoạch và chuẩn bị bữa cơm cho cả nhà.
Yên Nhiên