Nghịch lý ở Ireland: Chính phủ thừa tiền không biết làm gì tiêu cho hết nhưng 1/3 dân số lại muốn ‘bỏ quê hương ra đi’

Ireland nổi tiếng là quốc gia đang thặng dư ngân sách ở Châu Âu khi đã phải giảm thuế và tăng chi tiêu công nhưng vẫn thừa tiền chẳng biết phải làm gì. Thế nhưng điều trớ trêu là 1/3 dân số nước này lại muốn rời bỏ quê hương để sống ở nước ngoài, tất cả là vì cuộc khủng hoảng nhà ở.

Giàu nhưng không có nhà

Cụ thể, cuộc khảo sát của Opinium cho thấy 33% người Ireland đang cân nhắc chuyển đến một quốc gia khác trong bối cảnh giá nhà tăng cao. Tại Châu Âu, tỷ lệ này chỉ đứng sau Malta.

"Một cuộc khủng hoảng chi trả giá nhà lớn đang diễn ra ở mức độ mà chúng tôi chưa từng thấy trước đây", Tổng giám đốc điều hành Michael Polzler của hãng bất động sản RE/MAX nói với tờ Fortune.

Khoảng 1/5 số người trả lời Opinium cho biết họ đang phải vật lộn để chi trả chi phí nhà ở, trong khi 37% khác cho biết đang gặp khó về tiền nhà.

Theo Fortune, tỷ lệ người dân phải vật lộn để chi trả cho chỗ ở của mình ở Ireland thuộc hàng cao nhất Châu Âu.

Đây là điều trớ trêu cho Ireland khi nền kinh tế này đang hoạt động rất tốt với tổng thu nhập quốc dân (GNI) dự kiến sẽ tăng 4,9% trong năm nay và 2,7% vào năm 2025. Tỷ lệ thất nghiệp chỉ là 4,3%. Lạm phát đã giảm xuống dưới 2%.

Bộ tài chính Ireland cho biết doanh thu thuế nói chung sẽ đạt 105,7 tỷ Euro trong năm nay, tăng 13,6 tỷ Euro so với ước tính trước đó.

Ngân sách Ireland đã thặng dư vào năm 2022, 2023 và dự kiến sẽ tiếp tục thặng dư nữa trong năm nay. Theo dự đoán của các bộ trưởng, thặng dư ngân sách năm 2024 sẽ đạt 7,5% GNI và 2,9% vào năm 2025, kể cả sau khi tăng chi tiêu công và cắt giảm thuế.

Năm 2015, doanh thu thuế cho riêng doanh nghiệp là 7 tỷ Euro thì đến năm 2023, con số này đã đạt 24 tỷ Euro. Bộ tài chính Ireland dự kiến con số này sẽ tăng lên 30 tỷ Euro mỗi năm vào cuối thập niên 2020.

Nhận thức được sự dồi dào của ngân sách có thể gây rắc rối do bị chỉ trích, chính phủ Ireland dự kiến sẽ xử lý những khoản thuế từ các doanh nghiệp như Apple bằng phương pháp mà Na Uy đang thực hiện để xử lý doanh thu dầu mỏ Biển Bắc, đó là thành lập quỹ đầu tư quốc gia.

Bên cạnh đó để chi tiêu bớt số tiền thừa, Ireland cũng xây dựng các chương trình tặng quà cho người dân.

Thế rồi trong khi hầu hết chính phủ Châu Âu từ bỏ chương trình trợ giá năng lượng thì tại Ireland, mỗi gia đình sẽ nhận được khoản hỗ trợ tín dụng năng lượng trị giá 250 Euro. Chế độ phúc lợi trợ cấp cho gia đình có trẻ nhỏ cũng được tăng lên, còn mức thu nhập đạt tiêu chuẩn nộp thuế cũng được nâng cao nhằm hạn chế nguồn thu thuế cá nhân.

Thậm chí đầu tư công vào cơ sở hạ tầng tại Ireland năm 2024 đã tăng thêm 3 tỷ Euro.

Bất chấp điều đó, Ireland vẫn lâm vào cuộc khủng hoảng giá nhà khi các doanh nghiệp và người lao động nhập cư đổ dồn về đây tìm kiếm sự nghiệp, khiến ngày càng nhiều công dân không thể xoay xở với giá nhà tăng phi mã.

Vô gia cư cao kỷ lục

Tờ Fortune cho hay Ireland từng đối mặt nạn di cư trong khoảng 1845-1852 khi nạn đói tàn khốc khiến 2,1 triệu người rời bỏ đất nước.

Tuy nhiên lần này, áp lực từ nhà ở còn nghiêm trọng hơn.

Sau cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu 2008, làn sóng di cư khỏi Ireland bắt đầu gia tăng với 386.100 người rời bỏ quê hương trong khoảng 2009-2013.

Dữ liệu khảo sát mới nhất từ RE/MAX cho thấy rằng mặc dù tăng trưởng kinh tế mạnh mẽ và thặng dư hàng tỷ USD nhưng tình trạng khủng hoảng nhà ở có thể thúc đẩy làn sóng di cư lớn tiếp theo của cư dân Ireland.

Ireland đã phục hồi nền kinh tế sau cuộc khủng hoảng tài chính bằng cách thu hút các công ty công nghệ lớn của Hoa Kỳ như Meta, Google và Apple thành lập trụ sở chính tại châu Âu tại quốc gia này với mức thuế doanh nghiệp cạnh tranh.

Động thái thúc đẩy đầu tư nước ngoài này chắc chắn đã mang lại tiền bạc và việc làm lương cao cho bờ biển Ireland, đồng thời thúc đẩy GDP của quốc gia này.

"Nhưng bạn không thể làm được điều đó nếu không có nhà ở", ông Polzler cho biết.

Thật vậy, Ireland đang thiếu hụt trầm trọng nguồn cung nhà ở để đáp ứng dân số đang gia tăng.

Ngân hàng trung ương Ireland cho biết cần xây dựng 52.000 ngôi nhà tại quốc gia này mỗi năm nếu muốn đáp ứng đủ nhu cầu của người dân.

Trong khi đó, người dân đang phải vật lộn khi giá thuê nhà trung bình tại Dublin lên tới 1.829 Euro mỗi tháng.

Tình trạng vô gia cư tại Ireland đã gia tăng kể từ giữa năm 2021 và đạt mức cao kỷ lục mới là gần 14.500 người vào tháng 1/2024.

Theo giám đốc Polzler của RE/MAX, vấn đề hiện nay của Ireland là dù thặng dư ngân sách nhưng chính phủ lại không xây dựng thêm nhà ở hay có các chính sách hữu hiệu để giải quyết tình hình. Những khó khăn như sự chậm chạp trong hành chính công tại Ireland, tốn quá nhiều tiền và thời gian để xin cấp phép xây dựng khiến ngành bất động sản tại đây cầu vượt cung.

Khảo sát của RE/MAX cho thấy phần lớn chủ nhà ở Ireland và Châu Âu đang phải thắt lưng buộc bụng vì giá nhà tăng cao.

Khoảng 40% số người được hỏi cho biết họ đã cắt giảm việc đi chơi hoặc chi tiêu cho các kỳ nghỉ để dồn tiền cho chi phí thuê nhà.

Trong khi đó, hơn 1/4 số người được hỏi cho biết họ đã hủy đăng ký các dịch vụ như Netflix và Spotify, cũng như đăng ký tạp chí.

"Bất kỳ thứ gì không cần thiết đều bị cắt giảm vì không còn cách nào khác", giám đốc Polzler của RE/MAX cho biết.

*Nguồn: Fortune, CNBC, Economist

Băng Băng