Lợi nhuận các ngân hàng có bị tác động sau quyết định hạ lãi suất điều hành?
Theo các chuyên gia, việc NHNN quyết định giữ nguyên lãi suất tiền gửi nhưng giảm lãi suất cho vay cũng có mặt tiêu cực là có thể sẽ khiến cho hệ số NIM co lại, lợi nhuận của các TCTD vì thế mà giảm đi.
Một tuần sau khi Ngân hàng Nhà nước quyết định giảm 0,5%/năm lãi suất cho vay ngắn hạn tối đa bằng VND đối với các lĩnh vực ưu tiên và giảm 0,25%/năm các mức lãi suất điều hành (có hiệu lực từ ngày 10/7), thị trường đã liên tục đón nhận thông tin rất nhiều ngân hàng thương mại đã có động thái giảm lãi suất cho vay trên thị trường đối với các lĩnh vực ưu tiên.
Tuy nhiên, cần chú ý một điểm khá đặc biệt trong lần này là NHNN chỉ giảm lãi suất cho vay trong khi vẫn giữ nguyên lãi suất tiền gửi. Do đó, có nhiều ý kiến băn khoăn liệu rằng lợi nhuận của các ngân hàng thương mại có bị suy giảm?
Theo Tổng Cục Thống kê, tính đến thời điểm 20/6/2017, huy động vốn của các tổ chức tín dụng tăng 5,89% (cùng kỳ năm trước tăng 8,23%) trong khi tăng trưởng tín dụng 6 tháng đầu năm 2017 đã lên đến 7,54%, mức tăng cao nhất trong vòng 6 năm trở lại đây. Điều này đang cho thấy sự “lệch pha” giữa huy động và cho vay.
TS. Cấn Văn Lực, thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính, tiền tệ quốc gia cho rằng NHNN không điều chỉnh lãi suất huy động là có lý do đúng đắn. Bởi nếu điều chỉnh giảm lãi suất huy động thì tiền đồng sẽ chảy sang các kênh khác, có thể là vàng hay chứng khoán, bất động sản. Điều đó sẽ rủi ro cao, khó huy động vốn cho hệ thống ngân hàng, đặc biệt trong bối cảnh huy động vốn chưa phải là cao trong 6 tháng đầu năm nay.
Ngoài ra, có ý kiến băn khoăn vì sao NHNN chỉ điều chỉnh giảm 0,5% lãi suất cho vay với 5 lĩnh vực ưu tiên mà không thể cao hơn, ông Lực chia sẻ rằng: "Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính, tiền tệ quốc gia đã họp và bàn bạc rất kỹ, chúng tôi đã đề xuất mức giảm như vậy. Bởi nếu giảm sâu quá, đương nhiên doanh nghiệp sẽ hài lòng nhưng sẽ có những tác động khác".
Ông lý giải, thứ nhất, ngân hàng sẽ không dám cho vay lĩnh vực ưu tiên vì lãi suất quá thấp. Thứ hai, hiện nay chênh lệch lãi suất đầu vào và đầu ra của Việt Nam sau khi trừ chi phí đang ở mức khoảng 2%. Trong khi đó, các nước trong khu vực cao hơn rất nhiều, tại Trung Quốc con số này vào khoảng 3%, Philippine và Indonesia vào khoảng trên 4%. Như vậy nếu giảm sâu hơn thì hệ thống ngân hàng không thể chịu đựng được trong bối cảnh nợ xấu còn cao.
Trong khi đó, TS. Nguyễn Trí Hiếu, chuyên gia tài chính ngân hàng chỉ ra các ngân hàng thương mại hiện vẫn còn gặp khó khăn trong huy động vốn trong khi họ vẫn phải tuân thủ tỷ lệ dư nợ tín dụng/vốn huy động là 80% và tỷ lệ vốn ngắn hạn cho vay trung và dài hạn rút từ 60% xuống còn 50% hiện tại và xuống 40% trong vài tháng tới. Theo đó, nếu hạ lãi suất huy động thì có thể sẽ khiến nhiều ngân hàng gặp khó khăn về thanh khoản.
Dù vậy, việc giữ nguyên lãi suất tiền gửi nhưng giảm lãi suất cho vay cũng có mặt tiêu cực là có thể sẽ khiến cho hệ số NIM co lại, lợi nhuận của các TCTD vì thế mà giảm đi.
Theo đánh giá của CTCK BSC, việc giảm lãi suất điều hành là điều kiện để các NHTM hạ lãi suất cho vay đầu ra bởi việc hạ lãi suất điều hành sẽ làm giảm chi phí vốn của hệ thống các TCTD khi vay NHNN. Tuy nhiên, tác động giảm chi phí đầu vào từ đợt điều chỉnh lãi suất điều hành này là không cao do quy mô các khoản vay NHNN khá khiêm tốn và mức giảm lãi suất còn thấp so với 9 đợt điều chỉnh lãi suất điều hành từ đầu năm 2011 tới nay.
Sử dụng số liệu về số dư các khoản nợ Chính phủ và NHNN Việt Nam như một chi tiêu đại diện cho quy mô các khoản vay NHNN, BSC tính toán tổng dư nợ của 23 ngân hàng thương mại là 142 nghìn tỷ đồng vào cuối quý 1/2017, chỉ tương đương 2,46% giá trị tổng tài sản và 3,33% tiền gửi của khách hàng. Khi đó, chi phí tiết kiệm được của 23 NHTM tham chiếu nói trên khoảng 354 tỷ đồng.
Hơn nữa, mức giảm 0,25% được đánh giá là "thận trọng" và thấp so với thời gian trước. Trong 9 lần điều chỉnh lãi suất điều hành trước, lãi suất điều hành chủ yếu được điều chỉnh tăng/giảm 1%, riêng tháng 3/2014, điều chỉnh giảm 0.5% lãi suất điều hành.
Tác động giảm chi phí đầu vào từ đợt điều chỉnh lãi suất điều hành này theo đánh giá của BSC là không cao. Trong khi đó, các NHTM đối mặt với áp lực giảm lãi suất đầu ra từ định hướng điều hành và chính sách của NHNN. Lãi suất huy động đầu vào khó giảm tương ứng do áp lực lạm phát và tỷ giá.
"Hệ số NIM của các ngân hàng có thể giảm sau quyết định hạ lãi suất điều hành của NHNN", báo cáo của BSC nhận định.
Trao đổi với chúng tôi, Tổng giám đốc của một ngân hàng cổ phần cũng cho rằng, với việc điều chỉnh lãi suất lần này ít nhiều sẽ tác động đến lợi nhuận của các ngân hàng.
