Cách người Nhật biến một thị trấn buồn tẻ, vắng người thành điểm du lịch văn hóa hấp dẫn

Những ngày cuối tháng 1 ở Tokyo, trận bão tuyết bất thường khiến tuyết rơi dầy hiếm thấy làm tắc nghẽn hệ thống giao thông. Các chuyến tàu bị hoãn đến 4 tiếng đồng hồ khiến những dòng người xếp hàng tại các nhà ga ngày một dài hơn.

Không ít ngày sau đó, tại tỉnh Yamagata, vì thời tiết quá bất thường nên một chiếc xe bus đã đâm vào tuyết gây ra thiệt hại nhẹ. Khu vực này những năm trước thường rất nhiều tuyết trong khi đến năm nay tuyết rất ít. Còn ở Tokyo thường thì mỗi năm chỉ có 2,3 ngày tuyết rơi nhưng đến năm nay tuyết đã dầy bất thường.

Dù thời tiết tỉnh Yamagata khá khắc nghiệt, nó không ngăn trở được niềm vui cuộc sống của rất nhiều người dân nơi đây. Một người lái xe nói vui: “Năm nay ông Trời đã bốc hết tuyết của Yamagata lên Tokyo rồi, ở đây chẳng thấy tuyết đâu cả.”

Yamagata nằm cách Tokyo không xa, nổi tiếng với rất nhiều phong cảnh đẹp nhưng tiềm năng du lịch của địa phương này đã bị bỏ quên quá lâu. Và như nhiều nơi khác, các thị trấn trong tỉnh đang đối mặt với vấn đề cố hữu của Nhật: Dân số giảm sâu. Dân số của tỉnh những thập niên gần đây giảm không ngừng.

Nếu như vào thập niên 1950, thị trấn Nakatsugawa thuộc tỉnh Yamagata có 3.272 người thì đến năm 2013, con số này chỉ còn 322. Phần lớn người trẻ tuổi đã ra thành phố, chỉ còn lại toàn người già và trẻ con.

Chính phủ Nhật cũng như chính quyền địa phương đã rất cố gắng đưa thêm nhiều người trẻ đến thị trấn này sinh sống. Tuy nhiên, phần vì thị trấn không gần thành phố trung tâm, phần vì người dân địa phương rất bảo thủ, không muốn tiếp nhận thêm thành viên mới, nên cho đến nay các nỗ lực đều thất bại.

Một số quan chức địa phương đã đưa ra sáng kiến hỗ trợ phát triển địa phương bằng cách đẩy mạnh du lịch, ví như việc một số gia đình thuộc thị trấn Nakatsugawa mở cửa đón khách du lịch, cung cấp chỗ ở và bữa ăn gia đình cho khách.

Hình thức này cũng giống như loại hình ở nhà ryokan truyền thống tại nhiều thành phố du lịch lớn của Nhật. Loại hình này đặc biệt mới với phần đông người dân bởi chủ yếu theo quan niệm của người Nhật, họ chỉ mời họ hàng và bạn bè vô cùng thân thiết đến ở chung nhà với mình.

Tuy nhiên cũng có những lần ngoại lệ.

Mùa đông ở Yamagata thường rất khắc nghiệt, tuyết rơi nhiều khiến giao thông tắc nghẽn. Một số người đi đường đã phải nghỉ lại thị trấn. Rất nhiều người dân địa phương đã mời họ vào nhà mình ăn nghỉ miễn phí.

Với chương trình mới của địa phương, chủ nhà đã cải tạo căn nhà để nó mang phong cách cá nhân nhiều hơn. Có không ít căn nhà có tuổi đời đã hơn 100 ví như Ikarashi Honke và Ikarashi Shinka. Chủ nhà đã cải tạo lại để nó có đầy đủ các tiện nghi cần thiết của một căn nhà trọ của thế kỷ 21 với điều hòa nhiệt độ, wifi, bệ toa lét hiện đại.

Những nỗ lực của chính phủ và chính quyền địa phương đã mang đến một số thành công nhất định.

Thị trấn đã trở nên rất nổi tiếng đối với khách Đài Loan sau khi chương trình quảng cáo về nó được chiếu trên truyền hình. Người Nhật, đặc biệt là những người già rất kém tiếng Anh, người Đài Loan đi du lịch chỉ có thể giao tiếp một chút tiếng Anh và tất nhiên hoàn toàn không biết tiếng Nhật. Thế nhưng họ giao tiếp với nhau bằng bút chì và giấy, và theo một số người dân địa phương, họ đã nói chuyện với nhau bằng “trái tim”

Tại mỗi căn nhà trong vùng, khách được phục vụ những bữa sáng và bữa tối với đồ ăn truyền thống Nhật nhưng mang phong cách nấu riêng của chủ nhà. Các món ăn phổ biến như shisomaki là sự kết hợp giữa nước súp miso và quả óc chó, súp bí ngô Utsusawa…Người dân địa phương còn chiều khách đến mức họ làm được cả các thực đơn cho người theo đạo Hồi hoặc người ăn chay.

Tuy nhiên người làng có một nguyên tắc khá chặt chẽ trong nấu ăn, đó là nguyên liệu nấu ăn ưu tiên hàng đầu cho các sản phẩm thực phẩm được nuôi trồng tại địa phương và của Nhật. Điều này sẽ góp phần làm tăng doanh thu và tạo lao động tại địa phương cũng như nhiều nơi khác trên cả nước.

Đã có không ít học giả Nhật trong đó có giáo sư Ryuzo Furukawa thuộc đại học Tohoku khẳng định rằng đã có quá nhiều giá trị truyền thống của Nhật đang ngày một mai một đi trong xã hội hiện đại. Đó là tình tương thân tương ái, sự gắn kết và hợp tác trong một cộng đồng. Những cộng đồng địa phương phát triển du lịch như trên có thể giúp bảo tồn nhiều vốn quý của xã hội Nhật Bản.

Ngọc Thanh