Khảo sát: Phụ nữ năm 2023 vừa lo kiếm tiền, vừa bận nội trợ, vẫn ưu tiên sự nghiệp của đối phương hơn bản thân

Năm nay là năm thứ ba liên tiếp Deloitte phát hành báo cáo "Women @ Work: Góc nhìn toàn cầu". Thông qua kết quả khảo sát 5.000 phụ nữ trên 10 quốc gia, báo cáo đã chỉ ra nhiều bước tiến trong nỗ lực nâng cao trải nghiệm của phụ nữ tại nơi làm việc. 

Trong thời gian khảo sát, tỷ lệ burnout (hội chứng căng thẳng trong thời gian dài không được kiểm soát) giảm, các hành vi thiếu gắn kết, đi ngược lại với văn hóa bao trùm đã ít đi, trong khi hình thức làm việc linh hoạt (hybrid) mang lại trải nghiệm tích cực hơn. Dù vậy, các vấn đề này vẫn đang là thách thức với nhiều phụ nữ, ngoài ra các yếu tố khác còn trở nên trầm trọng hơn so với năm trước. 

Trong số phụ nữ tham gia khảo sát, số người cảm thấy thoải mái khi chia sẻ về sức khỏe tinh thần tại nơi làm việc đã sụt giảm đáng kể. Bên cạnh đó, số lượng lao động nữ cảm thấy được doanh nghiệp hỗ trợ đầy đủ về mặt sức khỏe tinh thần cũng ít đi. Càng có nhiều phụ nữ cảm thấy không thể dứt bản thân ra khỏi công việc ngay cả khi phải gánh vác trách nhiệm nội trợ nặng nề. 

Theo báo cáo, thiếu linh hoạt là yếu tố then chốt ảnh hưởng tới việc ra quyết định liên quan đến sự nghiệp – số phụ nữ nghỉ việc trong 12 tháng qua trên toàn cầu đã vượt qua tổng số lượng phụ nữ nghỉ việc trong 2 năm 2021 và 2022.

Một điểm mới trong báo cáo năm nay là tác động của các vấn đề về sức khỏe ảnh hưởng đến sự nghiệp và công việc của phụ nữ. Cứ mỗi 05 lao động nữ sẽ có 01 người gặp các vấn đề sức khỏe liên quan đến kinh nguyệt hoặc mãn kinh. Một số chia sẻ rằng họ chọn cách phớt lờ nỗi đau và sự không thoải mái để tiếp tục làm việc, ít nhất là để tránh các lời bàn tán, đánh giá xung quanh.

Bà Emma Codd, Lãnh đạo thúc đẩy văn hóa bao trùm & toàn diện, Deloitte Toàn cầu cho biết: "Mặc dù nghiên cứu chỉ ra những cải thiện trong việc nâng cao trải nghiệm của nữ giới tại nơi làm việc nhưng vẫn cần thêm nhiều nỗ lực để thúc đẩy công cuộc này. Chúng ta đã nhìn thấy những mảng màu tối hơn khi chú ý đến một số những phương diện quan trọng tại nơi làm việc, ví dụ như hỗ trợ sức khỏe tinh thần. Phần lớn những người tham gia khảo sát không tin rằng doanh nghiệp của họ đang thực hiện các biện pháp cụ thể để hiện thực hóa cam kết thúc đẩy bình đẳng giới. Không chỉ dừng lại ở việc đặt ra các mục tiêu và đưa ra chính sách, các doanh nghiệp cần không ngừng nỗ lực xây dựng môi trường làm việc toàn diện hơn và tôn trọng ý kiến hơn – một môi trường mà tất cả phụ nữ đều có khả năng đạt chạm tới thành công."

Bà Seah Gek Choo, Lãnh đạo phát triển nguồn lực và chương trình SheXO, Deloitte Đông Nam Á cho biết: "Những phát hiện của báo cáo Women @ work của Deloitte là một lời nhắc để chúng ta hiểu rằng vẫn cần phải nỗ lực hơn nữa để thúc đẩy bình đẳng giới tại khu vực Đông Nam Á. Chúng ta phải ưu tiên thúc đẩy chính sách làm việc linh hoạt, hỗ trợ sức khỏe tinh thần và tạo dựng một môi trường làm việc toàn diện nơi các lao động nữ có thể phát triển. Chỉ khi đó, chúng ta mới có thể thực sự nâng cao quyền năng phụ nữ tại nơi làm việc và vượt qua khuôn khổ".

Bà Gek Choo chia sẻ: "Dù đã có sự chuyển dịch mô hình sang hình thức làm việc linh hoạt tại khu vực Đông Nam Á, nhiều doanh nghiệp vẫn còn gặp khó trong việc tạo điều kiện linh hoạt cần thiết trong khung giờ làm việc, đặc biệt là cho phụ nữ. Khi văn phòng linh hoạt là một yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến các quyết định liên quan đến sự nghiệp của nữ giới, các tổ chức không chỉ cần đưa ra chính sách làm việc linh hoạt, mà còn cần tạo ra môi trường mà tại đó phụ nữ cảm thấy được trao quyền để sử dụng những chính sách trên. Đây sẽ là yếu tố then chốt để các doanh nghiệp sở hữu lợi thế cạnh tranh trên thị trường lao động hiện nay."

Bà cho biết thêm, "Bên cạnh đó, quan điểm và góc nhìn văn hóa truyền thống của các quốc gia trong khu vực cũng tạo ra những khó khăn riêng trong nỗ lực giải quyết các vấn đề liên quan đến sức khỏe tinh thần tại nơi làm việc. Các doanh nghiệp cần ưu tiên đến sức khỏe tinh thần tại nơi làm việc, giảm thiểu sự kỳ thị và xây dựng một môi trường làm việc an toàn và bao trùm thông qua một số biện pháp như: triển khai các chính sách, cung cấp nguồn lực cần thiết để hỗ trợ sức khỏe tinh thần cho mỗi nhân viên. Tại Deloitte, chúng tôi đã triển khai các biện pháp theo cách tiếp cận "trao quyền để hạnh phúc & khỏe mạnh" (empowered well-being), theo đó cung cấp nguồn lực để hỗ trợ sức khỏe tinh thần của nhân viên, đồng thời nâng cao nhận thức để các nhân viên cùng thúc đẩy môi trường làm việc không kỳ thị."

Đối với một số người - khi trải nghiệm làm việc linh hoạt được cải thiện, sự linh hoạt trong công việc là yếu tố củng cố những quyết định liên quan đến sự nghiệp.

Báo cáo năm nay tiếp tục khẳng định rằng sự linh hoạt trong công việc được coi là một mong muốn quan trọng, cũng chính là một trong các yếu tố hàng đầu ảnh hưởng đến quyết định liên quan đến sự nghiệp của phụ nữ. Gần ¼ số lượng phụ nữ tham gia khảo sát cho biết họ đặc biệt chú trọng đến sự linh hoạt trong công việc – làm ở đâu và làm khi nào, không có sự linh hoạt trong khung giờ làm việc là một trong ba lý do hàng đầu khiến phụ nữ quyết định ngừng gắn bó với doanh nghiệp trong năm vừa qua.

Có mối tương quan giữa sự linh hoạt trong công việc và mức độ trung thành của lao động nữ, 2/3 số lao động nữ được làm việc linh hoạt cho biết họ có dự định tiếp tục gắn bó với công ty trong hơn 03 năm tới, trong khi tỷ lệ này giảm xuống còn 19% đối với nhóm lao động nữ không có cơ chế làm việc linh hoạt. Tuy nhiên, nhiều lao động nữ không cảm thấy yên tâm khi hưởng những phúc lợi của mô hình làm việc linh hoạt – 97% phụ nữ tham gia khảo sát cho rằng họ tin rằng việc yêu cầu được làm việc linh hoạt hoặc hưởng những phúc lợi của mô hình này sẽ ảnh hưởng đến khả năng thăng tiến trong sự nghiệp của họ, và 95% cho rằng ít có khả năng khối lượng công việc sẽ được điều chỉnh tương ứng khi họ làm việc linh hoạt.

Gần 1/3 phụ nữ tham gia khảo sát chia sẻ rằng họ gặp khó khăn trong việc ước tính số giờ làm việc khi làm việc linh hoạt và mô hình này không thật sự linh hoạt đối với guồng công việc của họ. Mặc dù, trong năm qua, trải nghiệm làm việc linh hoạt đã được cải thiện và số lao động nữ cho biết họ không được tham gia các cuộc họp giảm đi, vẫn có tới 37% cho biết họ vẫn gặp trường hợp không được tham gia các cuộc họp khi làm việc linh hoạt trong năm vừa qua (so với tỷ lệ 58% trong báo cáo năm trước) và gần như 1/3 nói rằng họ không có đủ cơ hội để tiếp xúc với lãnh đạo cấp cao (so với 45% trong báo cáo năm trước). Mặc dù các con số chỉ ra những điểm tích cực hơn, nhưng rõ ràng vẫn có nhiều quan ngại.

Phụ nữ phải gánh vác nghĩa vụ nội trợ nhiều nhất và thường cảm thấy rằng sự nghiệp của đối phương cần được ưu tiên hơn.

Bên cạnh các công việc kiếm tiền, phụ nữ vẫn phải gánh vác phần lớn công việc nội trợ trong gia đình. Xu hướng này còn phổ biến hơn đối với phụ nữ ở các cộng đồng thiểu số, những người thường phải đảm nhiệm hầu hết phần việc nội trợ.

Bên cạnh đó, hơn 1/3 phụ nữ nói rằng họ cảm thấy cần phải ưu tiên sự nghiệp của đối phương hơn sự nghiệp của bản thân, nguyên do thường thấy là bởi đối phương có thu nhập tốt hơn. Hơn 2/3 phụ nữ cho biết đối phương là lao động chính trong gia đình. Tuy nhiên, ngay cả các trường hợp phụ nữ là người tạo nguồn thu nhập chính trong gia đình, gần như 20% phụ nữ vẫn giữ quan điểm sẽ ưu tiên sự nghiệp của đối phương hơn. Điều này có thể góp phần tạo ra chu kỳ làm giảm khả năng phụ nữ có thu nhập tốt hơn.

Mặc dù đã có một số điểm tích cực, nhưng vẫn tồn tại tình trạng sức khỏe tinh thần kém và trải nghiệm đi ngược lại với văn hóa bao trùm ngay trong bối cảnh quan ngại về sức khỏe và an toàn ngày càng gia tăng

Tương tự với nghiên cứu năm 2022, sức khỏe tinh thần là một trong những lo ngại hàng đầu đối với lao động nữ. Khảo sát chỉ ra đã có đôi chút tiến triển về mặt sức khỏe tinh thần và số lượng phụ nữ cho biết họ cảm thấy bị burnout ít hơn so với năm ngoái (28% so với 46% năm ngoái), nhưng tỷ lệ phụ nữ tham gia khảo sát đánh giá khả năng tách biệt bản thân ra khỏi công việc ở mức tốt "tốt" trong khảo sát năm nay chỉ đạt 37%, giảm so với tỷ lệ 45% của năm ngoái. Trong khi đó, vẫn có sự kỳ thị xoay quanh vấn đề sức khỏe tinh thần tại nơi làm việc, chỉ ¼ số phụ nữ tham gia khảo sát nói rằng họ cảm thấy thoải mái khi thảo luận các vấn đề liên quan đến chủ đề này – con số giảm đáng kể so với tỷ lệ 43% trong báo cáo năm ngoái. Nhiều người cho biết họ không cảm thấy được doanh nghiệp hỗ trợ đầy đủ về mặt sức khỏe tinh thần. Những vấn đề này đặc biệt nổi cộm ở phụ nữ thuộc các nhóm thiểu số - những người có nhiều khả năng bị burnout và ít có khả năng cảm thấy thoải mái khi thảo luận về sức khỏe tinh thần tại nơi làm việc.

Bên cạnh các thách thức trên, những vấn đề xã hội to lớn hơn cũng đang ảnh hưởng đến phụ nữ. Gần 60% phụ nữ tham gia khảo sát nói rằng họ rất/vô cùng lo ngại về quyền phụ nữ - đây chính là mối quan tâm hàng đầu của họ, sau đó là an ninh tài chính (58%), sức khỏe tinh thần và sức khỏe thể chất (cả hai vấn đề đều ở tỷ lệ 56%) và sự an toàn của bản thân (54%). Phụ nữ thuộc cộng đồng LGBT+ có xu hướng quan ngại về quyền phụ nữ hơn, trong khi phụ nữ thuộc các nhóm thiểu số thường lo ngại về an ninh tài chính hơn.

44% phụ nữ tham gia khảo sát cho biết họ từng bị quấy rối và/hoặc phải đối mặt với các hành động công kích vi mô (microaggression). Mặc dù tỷ lệ này có giảm so với tỷ lệ 59% trong báo cáo năm ngoái nhưng vẫn ở mức quá cao, và hơn một nửa số phụ nữ gặp phải các hành vi này cảm thấy không yên tâm để tố giác với doanh nghiệp. Đáng lo ngại hơn, phụ nữ thuộc cộng đồng LGBT+ (76%) và phụ nữ thuộc các nhóm thiểu số (53%) phải đối mặt với những hành vi đi ngược lại với văn hóa bao trùm này nhiều hơn trong vòng 12 tháng qua.

Nhiều phụ nữ đang âm thầm chiến đấu với vấn đề sức khỏe của bản thân

Nhiều lao động nữ trên toàn cầu đang gặp phải các vấn đề sức khỏe liên quan đến kinh nguyệt và mãn kinh. Hơn 40% số đó cho biết họ vẫn tiếp tục làm việc khi phải chịu những đau đớn hay triệu chứng liên quan đến kinh nguyệt và 20% gặp phải vấn đề với mãn kinh.

Khi được hỏi về những phúc lợi mà doanh nghiệp có thể hỗ trợ nhân viên nữ, hơn một nửa số người tham gia khảo sát cho biết doanh nghiệp nên có thêm ngày phép có lương cho phụ nữ gặp các vấn đề kinh nguyệt và mãn kinh. Tuy nhiên, chỉ có chưa đến 1/3 phụ nữ được hỏi cho biết rằng doanh nghiệp của họ hiện đang có ngày nghỉ có lương cho phụ nữ gặp phải các triệu chứng liên quan đến kinh nguyệt và chỉ có 20% người nói rằng doanh nghiệp của họ có ngày nghỉ có lương đối với các triệu chứng mãn kinh.

Các tổ chức tiên phong thúc đẩy bình đẳng giới

Đây là năm thứ 3 nghiên cứu của Deloitte xác định nhóm tổ chức tiên phong trong công cuộc thúc đẩy bình đẳng giới ("Gender Equality Leaders" organisations) - theo quan điểm của các phụ nữ tham gia khảo sát, các doanh nghiệp này đã tạo dựng được một môi trường với văn hóa bao trùm, hỗ trợ họ trong sự nghiệp, cân bằng công việc/cuộc sống và thúc đẩy sự hòa nhập. Phụ nữ làm việc tại các tổ chức tiên phong trong công cuộc thúc đẩy bình đẳng giới này có mức độ gắn kết cao hơn, hạnh phúc hơn và hài lòng với công việc hơn. Không chỉ có khả năng nhận được hưởng phúc lợi từ những hỗ trợ tốt hơn, có trải nghiệm làm việc linh hoạt tốt hơn, họ cho biết họ còn cảm thấy gắn kết với doanh nghiệp hơn, được truyền cảm hứng hơn và làm việc hiệu quả hơn.

Phụ nữ làm việc tại những doanh nghiệp này đều có chung ba trải nghiệm: tất cả đều cảm thấy yên tâm khi báo cáo về các hành vi đi ngược lại với văn hóa bao trùm; tất cả đều cảm thấy doanh nghiệp ủng hộ việc cân bằng công việc & cuộc sống; và tất cả đều tin rằng sự nghiệp họ được thăng tiến theo lộ trình mong muốn.

Bà Michele Parmelee, Phó Tổng Giám đốc thường trực kiêm Giám đốc phát triển nguồn nhân lực & Mục đích, Deloitte Toàn cầu cho biết: "Chỉ 5% phụ nữ nhận định tổ chức của họ là đơn vị tiên phong trong công cuộc thúc đẩy bình đẳng giới, thực trạng này có thể được xem là hồi chuông cảnh tỉnh cho các doanh nghiệp sẽ cần phải nỗ lực hơn nữa. Phụ nữ đóng một vai trò quan trọng trong lực lượng lao động và kết quả khảo sát của chúng tôi chỉ ra khi tổ chức ưu tiên nâng cao trải nghiệm của phụ nữ tại nơi làm việc, họ sẽ gắn kết hơn, làm việc hiệu quả hơn và mong muốn gắn bó lâu dài hơn với tổ chức. Việc nuôi dưỡng một văn hóa bao trùm – nơi phụ nữ được hỗ trợ để phát triển không chỉ là một việc đúng đắn cần thực hiện, mà còn tạo ra những giá trị đôi bên cùng có lợi cho lãnh đạo doanh nghiệp."

Kiều Anh