Hội đồng quản trị Tesla - 'Những con rối' trong tay Elon Musk?

Năm 2018, 73% cổ đông của Tesla đã bỏ phiếu đồng ý thông qua gói trả lương lớn nhất trong lịch sử cho Elon Musk. Theo đó, Musk sẽ nhận gói thu nhập gồm quyền chọn mua 304 triệu cổ phiếu đến 2028, nếu Tesla đạt các mục tiêu về kết quả kinh doanh và vốn hóa. Trong đó, vốn hóa mục tiêu của công ty này là 650 tỷ USD. Vị tỷ phú sẽ phải giữ số cổ phiếu này trong 5 năm trước khi bán.

Giá cổ phiếu Musk được mua là 23,33 USD/1 cổ phiếu, thấp hơn nhiều so với mức 170,66 USD của cổ phiếu Tesla hiện tại. Hiện, Musk đã được nhận toàn bộ 12 đợt quyền chọn, tuy nhiên ông chưa thực hiện một quyền chọn nào.

Đến tháng 1 năm nay, thẩm phán Kathaleen McCormick của Tòa án Delaware ra phán quyết vô hiệu hóa gói thù lao này.

Nhưng sóng gió vẫn chưa dừng lại ở đó. Thời gian gần đây, một số cổ đông Tesla mà dẫn đầu là Glass Lewis - công ty dịch vụ tư vấn ủy quyền - kêu gọi các cổ đông khác bỏ phiếu lại với gói thưởng kỷ lục kể trên với lý do “quy mô quá lớn”, tác động suy giảm tới giá cổ phiếu khi thực hiện và sự tập trung quyền sở hữu.

Kết quả là, tại cuộc họp cổ đông thường niên diễn ra trong tuần này, Tesla sẽ tiến hành bỏ phiếu lại với gói trả thưởng trị giá tới hơn 50 tỷ USD của CEO Elon Musk.

ÁP LỰC

Điều đáng nói là ngay trong nội bộ Tesla đang xảy ra những mâu thuẫn. Ngoài những người công khai phản đối, đòi bỏ phiếu lại, một số lại cho biết các mục tiêu rất tham vọng và khoản thù lao khổng lồ là điều cần thiết để giữ chân Musk.

Trong một lá thư đầy tâm huyết được gửi tới các cơ quan quản lý Mỹ, Chủ tịch Tesla là Robyn Denholm, đã cầu xin các cổ đông bỏ phiếu chấp thuận lại gói trả thưởng khổng lồ trị giá 56 tỷ USD cho CEO Elon Musk

Chủ tịch Denholm đã viết: “Chúng ta cần phải tuân thủ thỏa thuận đã được thông qua”.

Trong thư, bà Denholm lập luận rằng việc trao khoản tiền thưởng cho Musk sẽ đảm bảo rằng Tesla đang "giữ được sự chú ý của Elon và thúc đẩy anh ấy tập trung vào việc đạt được mức tăng trưởng đáng kinh ngạc cho công ty".

Và nếu các cổ đông bỏ phiếu phản đối gói thưởng của Musk, bà Denholm “doạ” rằng Musk có thể sẽ rời khỏi Tesla.

“Elon không phải là một giám đốc điều hành điển hình, và Tesla cũng không phải là một công ty điển hình. Vì vậy, cách thông thường mà các công ty trả lương cho các giám đốc điều hành chủ chốt sẽ không mang lại kết quả cho Tesla. Để động viên một người như Elon cần một điều gì đó khác biệt", Denholm viết trong lá thư.

Bà Denholm cho rằng Musk có nhiều ý tưởng, và có thể tự chọn những nơi phù hợp nhất để làm việc. Bà nói: “Chúng tôi muốn những ý tưởng đó, năng lượng đó và thời gian đó sẽ ở Tesla, vì lợi ích của các bạn - những người chủ của công ty. Nhưng điều đó đòi hỏi sự tôn trọng lẫn nhau".

Tuy nhiên, khó khăn với chủ tịch Denholm và những người ủng hộ Musk là đây là năm 2024 chứ không phải thời điểm 2018. Thời điểm 6 năm trước, có rất ít người nghi ngờ về tầm quan trọng của Musk đối với tương lai của Tesla.

Hiện tại, có rất nhiều những câu hỏi hóc búa đang được đặt ra xung quanh khả năng lãnh đạo của Musk. Cổ phiếu của Tesla đã giảm mạnh từ mức đỉnh và vị trí dẫn đầu trong ngành ô tô điện của họ cũng đang chịu áp lực.

Musk cũng đã kéo tên tuổi của Tesla xuống đáy bằng cách đưa ra những lời lẽ phân biệt chủng tộc, xa lánh những người theo phe cánh hữu của ông.

Theo các email mà CNBC nhận được vào đầu tuần này, Musk cũng đã chuyển hướng các nguồn lực quan trọng sang nền tảng truyền thông xã hội X và công ty khởi nghiệp AI xAI của mình, với cái giá phải trả là những nỗ lực AI đang diễn ra của Tesla. Đầu năm nay, các nhà đầu tư cũng cáo buộc ông " tống tiền " các nhà đầu tư bằng cách tweet rằng ông "không thoải mái khi phát triển Tesla trở thành công ty dẫn đầu về AI và robot mà không có khoảng 25% quyền kiểm soát biểu quyết".

Trong khi đó, Musk đã làm rung chuyển công ty với nhiều đợt sa thải. Vào tháng 4, ông đã gây chấn động ngành công nghiệp ô tô khi sa thải toàn bộ nhóm Supercharger của công ty, cùng với giám đốc cấp cao phụ trách xe điện Rebecca Tinucci - được cho là do bất đồng cá nhân.

Người hâm mộ đã vô cùng tức giận trước động thái này, nhiều người cho rằng ngay từ đầu Musk đã trực tiếp làm suy yếu lý do số một khiến họ mua Tesla.

Cuối cùng là Cybertruck - chiếc xe đã khiến người hâm mộ thất vọng hoàn toàn.

Nói tóm lại, có rất nhiều lý do để tin rằng Musk không còn quan tâm đến lợi ích tốt nhất của các cổ đông của Tesla nữa.

NHỮNG CON RỐI

Ấy vậy mà, ngoài Chủ tịch Denholm, các nhà đầu tư nổi tiếng của Tesla như Ron Baron và Cathie Wood, cũng như các công ty lâu đời như Quỹ đầu tư thế chấp Scotland đều nằm trong số những người lên tiếng ủng hộ.

Tom Slater, giám đốc của FTSE 100 Scottish Mortgage Investment Trust nói với Financial Times: “Chúng tôi đã đồng ý gói thù lao cho Musk vào năm 2018 vì nó đưa ra các mục tiêu cực kỳ kéo dài sẽ mang lại số tiền khổng lồ cho các cổ đông nếu công ty đạt được. Sau khi đồng ý với điều đó, chúng tôi tin rằng số tiền đó sẽ được thanh toán. Chúng tôi hiểu mình đang bỏ phiếu cho điều gì và thỏa thuận là thỏa thuận”.

Nhưng thẩm phán Kathaleen McCormick của tòa án Delaware đã hủy bỏ kế hoạch thưởng năm 2018 sau khi xem xét kỹ lưỡng bản án dài 200 trang. Bà chỉ ra rằng Hội đồng quản trị Tesla dường như đã bị Elon Musk "mê hoặc" đến mức không thể thực hiện quy trình đánh giá và quyết định công bằng đối với tất cả cổ đông.

Điểm mấu chốt không nằm ở việc giá cổ phiếu Tesla có tăng trưởng thần kỳ hay không, mà là cách thức ban lãnh đạo công ty thương lượng với Elon Musk để xác định mức thưởng phù hợp. Thẩm phán McCormick nhận định quá trình này "có nhiều lỗ hổng" và điều khoản "không hoàn toàn công bằng". Theo đó, Elon Musk gần như muốn gì được nấy mà không gặp phải bất kỳ sự phản đối nào đáng kể.

Trên thực tế, một số thành viên Hội đồng quản trị còn có mối quan hệ cá nhân rất thân thiết với Elon Musk. Điển hình là Kimbal Musk – vốn là em trai của Musk và James Murdoch – một người bạn thân của Musk. Ngoài ra giám đốc chính Ira Ehrenpreis cũng là người có 15 năm làm ăn kinh doanh với vị tỷ phú. Hay Antonio Gracias, một thành viên khác trong nhóm làm việc, thậm chí còn đi nghỉ cùng gia đình Elon Musk.

Điều đáng nói là Hội đồng quản trị Tesla dường như không mảy may bận tâm đến những lời chỉ trích của thẩm phán McCormick. Thay vào đó, họ vẫn "ủng hộ gói thưởng này" và cho rằng những diễn biến tích cực của công ty đã chứng minh quyết định của mình là đúng đắn. Chủ tịch Robyn Denholm thậm chí còn tự tin khẳng định Hội đồng quản trị cảm thấy hài lòng với kết quả đạt được.

Điều này khiến giới quan sát không khỏi băn khoăn liệu các giám đốc độc lập có tiếp tục "ngoan ngoãn" làm theo ý Elon Musk hay không nếu ông yêu cầu một lượng lớn cổ phiếu nữa để tập trung vào Tesla thay vì các công ty tư nhân khác. Câu trả lời, nhiều khả năng là có.

Mặc dù việc tôn trọng các thỏa thuận đã ký kết - kể cả những thỏa thuận có phần "quá tay" - là điều cần thiết, nhưng sự thiếu phản biện và tự vấn trong nội bộ Hội đồng quản trị Tesla là điều đáng báo động. Bài học rút ra từ câu chuyện này là: Tesla là một công ty đại chúng và trách nhiệm của Hội đồng quản trị không chỉ đơn thuần là làm "fan cuồng" của Elon Musk.

“TÔI KHÔNG ĐỒNG Ý”

Ở chiều ngược lại, những người phản đối thỏa thuận này bao gồm các công ty tư vấn cổ đông ISS và Glass-Lewis, cũng như một số nhà đầu tư lớn trực thuộc chính phủ, trong số đó có Ngân hàng Norges, nơi quản lý quỹ hưu trí của Na Uy và là một trong 10 nhà tài trợ lớn nhất của Tesla.

Ven Kolli – một nhà tư vấn CNTT đến từ Colorado, người sở hữu một trong những chiếc xe của Tesla cho biết: “Nếu điều này xảy ra vào năm 2018, tôi đã bỏ phiếu đồng ý, nhưng hiện tại, sau từng ấy chuyện đã xảy ra, tôi bỏ phiếu không”.

Kolli hy vọng một cuộc bỏ phiếu cứng rắn sẽ gửi một thông điệp tới hội đồng quản trị của Tesla. Từ nhiều năm nay, có nhiều lo ngại rằng hội đồng quản trị không có đủ sự giám sát đối với Musk. Ngoài ra Kolli cũng bày tỏ quan điểm không lo lắng về việc mất Musk bởi ông tin rằng Tesla đã đạt đến mức có thể thành công mà không cần có Musk.

Ông nói: “Kể từ khi thương vụ mua lại Twitter kết thúc, rất nhiều quyết định cụ thể của Elon Musk đã gây ra nhiều nghi vấn”.

Ông nói: “Cuối cùng, mặc dù ông ấy là Giám đốc điều hành nhưng trách nhiệm của ông ấy là đối với Tesla và tôi nghĩ hội đồng quản trị đã không để ý đến điều đó”.

Westly – một người thời gian gần đây đã quyết định bán cổ phiếu Tesla nói: “Elon là một người có tầm nhìn độc đáo… nhưng tôi không biết liệu điều đó có nghĩa là anh ấy cần thiết để điều hành bất kỳ hoặc tất cả những công ty đó hay không”.

“Không ai đứng đầu mãi mãi, đặc biệt là khi bạn đang cố gắng lãnh đạo bảy công ty cùng một lúc”, ông nói thêm.

Trong khi đó, số lượng các nhà đầu tư tư nhân – nhóm sở hữu hơn 40% cổ phần của Tesla (một con số cao bất thường) đã dần bớt nhiệt tình với công ty.

Kheirallah Ashkar, một kỹ sư 28 tuổi ở Washington DC, một trong số những người đầu tiên đầu tư vào Tesla cho biết: “Có rất nhiều phiền nhiễu không liên quan đến việc quảng bá thương hiệu và tạo ra những chiếc xe tốt hơn và tôi cảm thấy họ nên quay trở lại trọng tâm làm xe điện”.

“Musk đã làm rất tốt nhưng tôi không nghĩ đủ tốt tới mức được nhận số tiền điên rồ đó (ám chỉ khoản thưởng)”.

Nhưng trên nền tảng giao dịch cổ phiếu eToro, nơi Tesla từ lâu đã là một trong những cổ phiếu phổ biến nhất, 97% số phiếu bầu ủng hộ kế hoạch trả thưởng cho Musk

Gần một phần ba trong số khoảng 2 triệu cổ phiếu nắm giữ trên nền tảng này đã bỏ phiếu, một con số cao bất thường.

Giám đốc điều hành eToro Yoni Assia cho biết: “Chúng tôi rất ngạc nhiên về quy mô tham gia khảo sát nhưng tôi không nghĩ sẽ ngạc nhiên về kết quả bỏ phiếu”.

“Có rất nhiều người hâm mộ Tesla trên eToro và rất nhiều người hâm mộ Elon… Sẽ rất thú vị khi chờ đợi kết quả cuộc bỏ phiếu chính thức tại cuộc họp cổ đông trong tuần này”.

Theo: WSJ, BBC, The Guardian

Phương Linh