Hiệp định EVFTA qua góc nhìn “người trong cuộc”
Vậy là sau hàng thập kỷ đàm phán, chờ đợi... EVFTA đã chính thức có hiệu lực từ hôm nay 01/8/2020, cùng với những kỳ vọng về "bước nhảy vọt" của hoạt động thương mại khi hiệp định chính thức có hiệu lực.
Từ hôm nay 01/8/2020, Hiệp định Thương mại tự do giữa Việt Nam và Liên minh châu Âu ( EVFTA ) bắt đầu chính thức có hiệu lực.
Từ khi Việt Nam và EU nhất trí khởi động đàm phán EVFTA vào tháng 10/2010 cho tới khi hiệp định này chính thức được phía EU phê chuẩn vào đầu năm 2020, quá trình đã kéo dài gần tròn 10 năm. Tuy nhiên, gốc rễ sâu xa của hành trình ấy được đánh dấu từ 3 thập kỷ trước, khi Việt Nam và EU bắt đầu chính thức thiết lập quan hệ ngoại giao .
EVFTA có hiệu lực đặt ra cho Việt Nam nhiều cơ hội , nhưng đi liền cũng là những thách thức. Thực tế cho thấy, Việt Nam đã có 16 hiệp định thương mại với các đối tác nhưng việc phát huy hiệu quả chưa được như mong muốn.
Đơn cử như, khi hàng rào thuế quan dần được gỡ bỏ theo lộ trình, các nghiên cứu đều chỉ ra rằng, bên cạnh "sức bật" với các nhóm mặt hàng may mặc, da giày, vận tải thủy và hàng không... EVFTA cũng sẽ tạo ra sức ép cạnh tranh rất lớn cho Việt Nam trong một số ngành như dược phẩm, dịch vụ tài chính, ngân hàng, bảo hiểm, logistics...
Góc nhìn của "người trong cuộc" đi theo EVFTA từ những ngày đầu; nhận định của các nhà ngoại giao, thương mại đặc trách - trực tiếp "nâng lên, đặt xuống" từng điều khoản trong hiệp định; dự báo, đánh giá các chuyên gia kinh tế "đong đếm" tác động của EVFTA được BizLIVE tổng hợp qua những chia sẻ dưới đây:
ÔNG NGUYỄN XUÂN PHÚC - THỦ TƯỚNG CHÍNH PHỦ
Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đánh giá sự liên kết, tổng hòa Hiệp định EVFTA và EVIPA sẽ nâng cánh quan hệ Việt Nam và EU lên tầm cao mới mang tính chiến lược.
Trong bối cảnh chủ nghĩa bảo hộ đang nổi lên, các thách thức an ninh phi truyền thống càng lớn, thương mại toàn cầu đối mặt với nhiều khó khăn, sự hợp tác hai bên mang ý nghĩa đặc biệt, thể hiện tư duy mạnh mẽ, tầm nhìn chiến lược của cả Việt Nam và EU - là hai nền kinh tế mang tính bổ sung cho nhau - cùng hợp tác, cùng có lợi và cùng phát triển hướng về tương lai tươi sáng, đóng góp cho sự phát triển bền vững và cho hòa bình, ổn định và phát triển.
Theo Thủ tướng, EVFTA được thông qua là một điểm bổ sung cho tăng trưởng của nền kinh tế và sự phát triển của Việt Nam trong năm 2020 cũng như trong tương lai. Đây là một điểm bổ sung quan trọng để Việt Nam có thể thu hút được đầu tư, đẩy mạnh xuất nhập khẩu hay các giao lưu kinh tế khác.
BÀ CECILIA MALMSTROM
CAO ỦY LIÊN MINH CHÂU ÂU PHỤ TRÁCH THƯƠNG MẠI
Bà Cecilia Malmstrom nhìn nhận việc ký kết EVFTA và EVIPA là bước tiến hết sức quan trọng trong quan hệ Việt Nam và EU; thể hiện mong muốn của cả hai bên trong hai lĩnh vực này. Đồng thời củng cố hơn nữa mối quan hệ đối tác và hợp tác toàn diện tốt đẹp giữa hai bên.
Với EVFTA và EVIPA, hai bên mong muốn quan hệ hợp tác tiến xa hơn nữa trên cơ sở thực hiện những cam kết chung và tập trung nhiều hơn vào lĩnh vực thương mại, đầu tư.
Đây là thành quả rất lớn lao của các nhà lãnh đạo và đội ngũ những cán bộ đàm phán của hai bên; đồng thời gửi thông điệp rằng, EU và Việt Nam muốn hợp tác mạnh mẽ với nhau về thương mại tự do và bền vững nhằm mang lại lợi ích chung cho người dân và doanh nghiệp hai bên.
ÔNG TRẦN TUẤN ANH - BỘ TRƯỞNG BỘ CÔNG THƯƠNG
Ông Trần Tuấn Anh chính là người đại diện cho Việt Nam, trực tiếp cùng Bộ trưởng Bộ Môi trường kinh doanh, Thương mại và Doanh nghiệp của Rumani Stefan-Radu Oprea và Cao ủy Thương mại của EU Cecilia Malmstrom ký Hiệp định EVFTA vào chiều 30/6 của 1 năm trước.
"Chúng ta đã ký nhiều hiệp định FTA, trong đó có cả những FTA thế hệ mới. Tuy nhiên với EVFTA thì đây là hiệp định có vai trò rất quan trọng, có tiêu chuẩn cao, có tính toàn diện. Việc ký kết EVFTA giúp vị thế của Việt Nam mạnh lên rất nhiều. Cùng các FTA khác, như CPTPP, EVFTA sẽ cộng hưởng, tạo nên sự phát triển mang tính đột biến, nền tảng để hướng tới phát triển, tiến bộ xã hội, giúp chúng ta hoàn thiện khung khổ luật pháp, thể chế", Bộ Trưởng Bộ Công Thương cho biết.
ÔNG NICOLAS AUDIER
ĐỒNG CHỦ TỊCH HIỆP HỘI DOANH NGHIỆP CHÂU ÂU TẠI VIỆT NAM (EUROCHAM)
Chủ tịch Euro Cham kỳ vọng EVFTA là chất xúc tác có thể thúc đẩy sự phát triển của Việt Nam theo hướng tích cực, khiến Việt Nam không chỉ sẵn sàng cho thị trường châu Âu mà còn có thể tham gia và đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế toàn cầu, khai thác những lợi thế của mình một cách thông minh và có trách nhiệm.
Theo ông Nicolas Audie, việc thực thi EVFTA sẽ khuyến khích Việt Nam cải cách thể chế, cải thiện khung pháp lý với những quy định minh bạch hơn, mang lại những cơ chế giải quyết tranh chấp và bảo vệ đầu tư hiện đại hơn.
Khi EVFTA được thực thi, Việt Nam có cơ hội trở thành trung tâm trong khu vực (cùng với Cộng đồng kinh tế ASEAN), đóng vai trò là hình mẫu cho các quốc gia ASEAN khác; gia tăng hình ảnh, vị thế và khả năng cạnh tranh của Việt Nam không chỉ ở tầm vĩ mô, mà còn ở từng lĩnh vực, ngành cụ thể.
ÔNG VŨ TIẾN LỘC
CHỦ TỊCH PHÒNG THƯƠNG MẠI VÀ CÔNG NGHIỆP VIỆT NAM (VCCI)
Trong khi thế giới đang bất ổn với nhiều sóng gió, chủ nghĩa bảo hộ trỗi dậy mạnh mẽ, chiến tranh thương mại leo thang thì Việt Nam lại đạt được nhiều thành quả trong mối quan hệ thương mại toàn cầu. Việc ký kết thành công CPTPP và EVFTA là kỳ tích lớn của Việt Nam - Chủ tịch VCCI nhận định.
Có CPTPP chúng ta đã xuyên Thái Bình Dương, rồi khi có EVFTA lại đưa Việt Nam tiến gần đến Đại Tây Dương. EVFTA là "tuyến đường cao tốc" nối gần hơn nữa Việt Nam và EU, Chủ tịch VCCI ví von.
, "Cuộc đời vẫn thế: bên cạnh những thách thức hiện hữu vẫn có những cơ hội vàng đang mở ra. Tác động kép của COVID-19 và EVFTA chắc chắn sẽ thúc đẩy những nỗ lực tái cấu trúc nền kinh tế, tái cấu trúc không gian thị trường của nền kinh tế Việt Nam theo hướng tăng cường tính tự chủ, giảm lệ thuộc vào các thị trường bên cạnh và nâng cấp Việt Nam trong các chuỗi giá trị toàn cầu…"BÀ MIRINAM GARCIA FERRERông Lộc khẳng định.
THAM TÁN KINH TẾ VÀ THƯƠNG MẠI EU TẠI VIỆT NAM
bà
Bà Mirinam Garcia Ferrer đánh giá Việt Nam là quốc gia rất tham vọng so với các nước đang phát triển trên thế giới và cùng khu vực.
Chẳng hạn, Columbia cũng là nước đang phát triển với mức thu nhập trung bình nhưng khi ký FTA với EU, họ không tham vọng bằng Việt Nam. Điều này thể hiện qua các cam kết không chỉ về cắt giảm thuế quan mà còn là bảo hộ đầu tư, chỉ dẫn địa lý, mua sắm công, không chỉ trong thương mại hàng hóa mà còn trong thương mại dịch vụ và đầu tư, qua đó tạo lợi thế cho Việt Nam trong việc tham gia và hội nhập mạnh mẽ hơn. Với tham vọng đó, Việt Nam có thể có những bước tiến cao hơn và nhanh hơn.
Trả lời câu hỏi về "rủi ro" khi mở cánh cửa nền kinh tế rộng hơn, Mirinam Garcia Ferrer cho biếtÔNG NGUYỄN VĂN THÂNkhông nghĩ đó là "rủi ro", mà là "thách thức" theo nghĩa là có thể vượt qua để biến thành cơ hội. Thách thức trước hết là phải hiểu, tuân thủ và đáp ứng các tiêu chuẩn cao về chất lượng hàng hóa và dịch vụ. Nhờ đó, hàng hóa của Việt Nam mới có thể xuất khẩu được sang EU. Khi đã đáp ứng được các tiêu chuẩn đó, hàng Việt Nam không chỉ vào được EU mà còn có thể đi sang nhiều thị trường khác nữa.
"Chúng tôi hiện nay đang tích cực hỗ trợ cho sự phát triển kinh tế tốt hơn nữa của Việt Nam thông qua thúc đẩy phát triển những ngành công nghiệp có tính chế tạo, những công đoạn sản xuất mang tính phức tạp hơn nhằm tạo ra sự phát triển bền vững hơn cho Việt Nam trong tương lai. Đây chính là mục đích cuối cùng của việc ký kết EVFTA", Tham tán Kinh tế và Thương mại EU tại Việt Nam cho biết.
CHỦ TỊCH HIỆP HỘI DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA VIỆT NAM
Đầu tiên
Theo TS. Nguyễn Văn Thân - Chủ tịch Hiệp hội DNNVV, một trong những việc các DN Việt Nam cần làm ngay là đầu tư nâng cao giá trị, chất lượng sản phẩm hàng hóa nhằm củng cố tính cạnh tranh của sản phẩm tại thị trường EU. Các DN cần chú trọng vấn đề vệ sinh thực phẩm, đáp ứng các tiêu chuẩn và quy trình quản lý do EU quy định, coi trọng trách nhiệm xã hội, minh bạch hóa thông tin về lao động, môi trường sản xuất, đặc biệt đảm bảo quy tắc xuất xứ khi xuất khẩu vào EU.
Từ góc nhìn của doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa, ông Thân đã khái quát 6 thách thức đối với doanh nghiệp Việt Nam khi gia nhập "sân chơi" EVFTA.
Thứ hai là thách thức về các rào cản kỹ thuật như an toàn vệ sinh thực phẩm, vệ sinh dịch tễ, quy tắc ứng xử, các quy định về bảo vệ môi trường, nguồn gốc xuất xứ và các quy định về tỷ lệ nội địa hóa.
Thứ ba,là thách thức về sức ép cạnh tranh với hàng hóa của EU, khi mở cửa thị trường cho hàng hóa của đối tác.
Thứ tư, thách thức trước các biện pháp phòng vệ thương mại. Khi hàng rào thuế quan không còn là công cụ hữu hiệu để bảo vệ doanh nghiệp thì các nước nhập khẩu thường có xu hướng áp dụng các biện pháp chống bán phá giá, chống trợ cấp hoặc các biện pháp tự vệ...
Thứ năm, thách thức từ cạnh tranh nguồn lao động khi nền kinh tế mở cửa trong bối cảnh dịch Covid-19 sẽ tạo ra một làn sóng dịch chuyển sản xuất, đầu tư từ châu Âu sang Việt Nam, dẫn đến các ngành nghề và doanh nghiệp cạnh tranh khốc liệt để thu hút nguồn lực lao động, nhất là lao động chất lượng cao, vậy nên sẽ xảy ra tình trạng thiếu hụt lao động cục bộ tại thị trường Việt Nam.
ÔNG PHẠM HỒNG HẢI thách thức về thiếu thông tin, kiến thức và kỹ năng xuất nhập khẩu hàng hóa với EU.
Cuối cùng là thách thức về nguồn vốn dành cho sản xuất, kinh doanh. Doanh nghiệp nhỏ và vừa chiếm 98% tổng số doanh nghiệp trên cả nước, tuy nhiên số lượng doanh nghiệp siêu nhỏ và nhỏ chiếm đến trên 70%. Với sự nhỏ bé, bước vào sân chơi lớn, các doanh nghiệp sẽ không thể tránh khỏi lúng túng, trăn trở vì... thiếu thốn.
NGUYÊN TỔNG GIÁM ĐỐC HSBC VIỆT NAM
ÔNG NGUYỄN MINH PHONG - CHUYÊN GIA KINH TẾ
Chia sẻ về câu chuyện ngành dệt may tiếp cận EVFTA, ông Hải nhận định yêu cầu nghiêm ngặt về xuất xứ hàng hóa đối với sản phẩm may mặc vào châu Âu có thể làm giảm các lợi ích đối với Việt Nam khi phần lớn các nguyên liệu chính đều được nhập từ các quốc gia khác.
Theo ông Hải, doanh nghiệp nếu ở quy mô vừa thì phải tăng cường hợp tác, bằng mọi cách phải tham gia vào chuỗi cung ứng. Nếu không, doanh nghiệp sẽ bị cô lập. Điều cần làm là không được phép chần chừ, phải hành động thực sự quyết liệt.
Ngoài ra, theo ông Hải, những cải cách triệt để về hành chính nhằm tháo gỡ những thủ tục về xuất nhập khẩu cho doanh nghiệp, việc hoàn thiện khung pháp lý để đáp ứng những điều kiện về lao động, môi trường, sở hữu trí tuệ phù hợp với chuẩn mực quốc tế và châu Âu cần được coi là một ưu tiên.
ÔNG ĐẬU ANH TUẤN - TRƯỞNG BAN PHÁP CHẾ
Theo TS. Nguyễn Minh Phong, chúng ta cần phải lưu ý là khi hiệp định có hiệu lực, thuế giảm nhưng hàng rào kỹ thuật thì sẽ tăng rất nhanh và nhất là cập nhật. Nếu chúng ta mà không chuẩn bị hoặc không nhận diện kịp thời thì sẽ khó mà vượt qua được hàng rào kỹ thuật mà mỗi một nước độc quyền hoặc có một sự gia tăng trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng khốc liệt.
Ngay cả vấn đề về xuất xứ, các doanh nghiệp Việt được phép đăng ký xuất xứ và hưởng ngay những lợi ích từ việc đáp ứng được yêu cầu xuất xứ này. Nhưng nếu mà bị nghi ngờ thì buộc phải cung cấp tài liệu chứng cứ. Nếu không sẽ bị phạt rất nặng, ông Phong lưu ý.
PHÒNG THƯƠNG MẠI VÀ CÔNG NGHIỆP VIỆT NAM (VCCI)
Nhìn nhận về EVFTA, ông Đậu Anh Tuấn cho biết: Thị trường EU có vai trò quan trọng, giúp Việt Nam giảm sự phụ thuộc vào một thị trường, tạo sức ép để nâng cấp nền kinh tế từ tiêu chuẩn cao của thị trường mua và nguồn cung cấp máy móc, công nghệ hiện đại.
Bên cạnh những cam kết xóa bỏ về thuế xuất nhập khẩu, EVFTA cũng mở ra các điều kiện thuận lợi khác giúp Việt Nam tiếp cận công nghệ nguồn phục vụ cho phát triển công nghiệp chế biến, chế tạo cũng như phát triển công nghiệp hỗ trợ, đáp ứng tốt chất lượng sản phẩm trong chuỗi cung ứng chúng ta cùng tham gia với EU.
Tuy nhiên, theo các cuộc khảo sát của VCCI, rất nhiều doanh nghiệp chỉ biết chung chung về Hiệp định, không hiểu sâu về từng ngành hàng, lộ trình giảm thuế, đặc tính thị trường hay rào cản phi thuế. Vì vậy, tăng cường thông tin cho doanh nghiệp Việt Nam là yêu cầu quan trọng.
EVFTA là một "cuộc chơi" và doanh nghiệp Việt Nam phải quen, phải chơi được luật chơi mới.
