Ngành giấy: Tìm giải pháp khắc phục thua lỗ

Tháng 8, sản xuất lại tiếp tục giảm 3% so với tháng 8-2008, tính chung 8 tháng giảm 19,3% so với cùng kỳ năm trước.

Trong khi tiêu thụ giấy in báo giảm khoảng 20%; giấy làm bao bì công nghiệp giảm gần 15%, giấy viết lại tăng gần 4% so với cùng kỳ. Mặc dù ngành giấy vẫn còn khó khăn về sản xuất và tiêu thụ, thì nỗi lo về giá nguyên liệu giấy nhập khẩu có dấu hiệu tăng trở lại đang hiện hữu.

Riêng giá giấy loại tăng tới 61% (từ 1.800đồng/kg lên 2.900đồng/kg) trong khi doanh nghiệp (DN) không thể tăng giá bán. Như vậy, cứ sản xuất một tấn giấy sẽ lỗ gần 1,4 triệu đồng.

Khó khăn còn nhiều

Theo Hiệp hội Giấy Việt Nam, đến nay lượng giấy tồn kho toàn ngành chỉ còn 15.000-20.000 tấn (đầu năm tồn khoảng 70.000 tấn). Song lượng giấy tồn kho giảm không phải do thị trường tiêu dùng khởi sắc, mà do sản xuất toàn ngành đã giảm 15% so cùng kỳ. Các nhà máy giấy trong nước mới chỉ đạt 80-85% công suất, riêng sản xuất giấy in báo huy động chưa đến 40% công suất.

Mặt khác, trong khi lượng nhập khẩu chỉ giảm 12%, lượng xuất khẩu đã giảm đến 74%. Nguyên nhân chủ yếu là do chính sách thuế thay đổi, cùng với tình trạng gian lận thương mại vì quản lý xuất nhập khẩu lỏng lẻo đã ảnh hưởng trực tiếp đến sản xuất trong nước.

Thậm chí, một số đơn vị còn nhập cả giấy in sẵn dòng kẻ để làm vở tập xuất khẩu. Sản xuất giấy in báo giảm gần 60%, sản xuất giấy viết giảm 10% trong khi nhập khẩu giấy viết tăng tới 22%, nhập khẩu giấy in báo tăng 8%. Từ quý IV-2008 đến quý II-2009, hầu hết các DN vừa và nhỏ phải bán giấy ở mức sát giá thành hoặc chịu lỗ.

Đầu tháng 6, Tổng Công ty Giấy Việt Nam và Công ty Giấy Tân Mai đã tăng giá bán gần 5%, nhưng sản lượng tiêu thụ lập tức giảm mạnh, nhập khẩu tăng vì giá giấy nhập khẩu có xu hướng giảm. Từ ngày 1-8-2009, hai DN này đã phải giảm giá bán đến 7% trong khi giá nguyên liệu, giá điện, than, dầu đều tăng, khiến cho các DN lâm vào cảnh rất khó khăn.

Chưa chủ động nguồn nguyên liệu

Để có nền công nghiệp giấy phát triển, một trong những yếu tố quan trọng là phải chủ động nguồn nguyên phụ liệu sản xuất như bột giấy, giấy loại… nhưng hiện tại, các nguồn nguyên phụ liệu này đang rất thiếu.

Do mất cân đối giữa sản xuất giấy và bột giấy, nên những năm qua, trừ các công ty Bãi Bằng và Tân Mai đã chủ động được cơ bản nguyên liệu bột giấy, còn lại hầu hết các DN hằng năm đều phải nhập khẩu khoảng 100.000-150.000 tấn bột giấy cho sản xuất. Đây cũng là một trong những yếu tố làm tăng giá thành sản phẩm, giảm sức cạnh tranh của ngành giấy.

Tổng Công ty Giấy đã xây dựng mục tiêu phát triển vùng nguyên liệu. 5 năm qua, toàn Tổng Công ty trồng được 35.350ha rừng nguyên liệu và quy hoạch vùng nguyên liệu ở các tỉnh Sơn La, Hòa Bình với tổng diện tích 31.000ha. Tuy nhiên, công tác trồng rừng hằng năm cũng chỉ đạt 65-70% kế hoạch.

Nguyên nhân, do vốn vay ưu đãi đầu tư trồng rừng quá thấp, cộng với lãi vay phải trả hằng năm và phần lớn diện tích đất quy hoạch cho vùng nguyên liệu giấy là đất của dân nên khó huy động để trồng rừng nguyên liệu giấy. Mặt khác, việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho một số công ty lâm nghiệp chưa được giải quyết, tình trạng tranh chấp đất đai vẫn diễn biến phức tạp ở nhiều nơi; hạn mức vốn vay quá thấp, chỉ đạt 30-35% so với nhu cầu.

Mặc dù vậy, Tổng Công ty Giấy vẫn phấn đấu đến năm 2010 sẽ trồng 9.050ha rừng nguyên liệu, khai thác 300.000 tấn gỗ, xuất khẩu 150.000 tấn dăm mảnh. Giai đoạn 2011-2015 sẽ bảo đảm tự cung cấp nguyên liệu ổn định cho sản xuất ở mức 50%. Trồng mới hơn 200.000ha rừng nguyên liệu, năng suất trồng rừng đạt 110-115 m3/ha/chu kỳ, tạo việc làm cho hàng chục vạn lao động địa phương.

Tranh thủ thời cơ đẩy mạnh đầu tư

Trong khi nước ta có thế mạnh và tiềm lực về rừng nguyên liệu và trên thực tế vẫn đang xuất khẩu gỗ hoặc dăm mảnh, thì hằng năm các DN ngành giấy vẫn phải nhập 10.000-15.000 tấn bột giấy. Đó là do sự đầu tư bất hợp lý, thiếu cân đối giữa sản xuất bột và sản xuất giấy.

Bên cạnh đó, vì nhiều lý do khác nhau mà việc kéo dài đầu tư xây dựng một số nhà máy đáp ứng không kịp nhu cầu sản xuất, làm mất cơ hội cạnh tranh với sản phẩm giấy các nước.

Như vậy, chỉ có sự đầu tư hợp lý mới tăng được hiệu quả kinh tế và năng lực cạnh tranh cho ngành giấy cũng như cho phép nâng cao chất lượng, hạ giá thành sản phẩm. Do hậu quả của khủng hoảng kinh tế, nhiều nhà máy giấy trên thế giới phá sản đã bán toàn bộ dây chuyền với giá rẻ.

Với chủ trương đầu tư đón đầu khi nền kinh tế hồi phục, tận dụng thời cơ khi giá vật tư, nguyên vật liệu thế giới đang giảm, Tổng Công ty Giấy tập trung mọi nguồn lực đẩy nhanh tiến độ thực hiện các dự án nhóm A, gồm các dự án Nhà máy Giấy và bột giấy Thanh Hóa, mở rộng Nhà máy Giấy Bãi Bằng giai đoạn 2 và hai dự án đầu tư phát triển vùng nguyên liệu.

Tổng Công ty Giấy đang tranh thủ tìm mua trọn gói những nhà máy có công nghệ tốt bị phá sản để tăng nhanh năng lực sản xuất. Theo kế hoạch, từ nay đến năm 2011 cả nước sẽ có 9 dự án đi vào hoạt động, với công suất 40.000-330.000 tấn/năm.

Theo Thanh Mai
Hà Nội mới

khanhhoa