Goldman Sachs phải bồi thường hàng tỷ USD trong vụ đại án tham nhũng 1MDB tại Malaysia

Goldman Sachs, một trong những ngân hàng hàng đầu tại Mỹ và trên thế giới, đang vướng vào một trong những vụ bê bối chính trị lớn nhất ở Malaysia. Tại đây, họ bị cáo buộc đã đưa ra những thông tin sai để lừa dối nhà đầu tư trong ba lần bán trái phiếu với tổng trị giá 6,5 tỷ USD nhằm giúp huy động vốn cho 1Malaysia Development Berhad (1MDB), được biết tới như quỹ thúc đẩy phát triển kinh tế của Malaysia. 

Theo hãng tin AFP của Pháp, phát biểu với báo giới, Bộ trưởng Tài chính Malaysia Zafrul Aziz thông báo hai bên đã nhất trí với khoản bồi thường trên để nhanh chóng khép lại vụ việc. Goldman Sachs sẽ trả 2,5 tỷ USD tiền mặt cho chính phủ Malaysia, đồng thời cam kết bảo lãnh đối với 1,4 tỷ USD tài sản tham nhũng trong vụ đại án.

Quỹ 1MDB do cựu Thủ tướng Malaysia Najib Razak sáng lập năm 2009 nhằm phát triển kinh tế-xã hội. 1MDB có tiền thân là Cơ quan đầu tư Terengganu (TIA) được thành lập từ năm 2008, với mục đích đảm bảo sự phát triển lâu dài của bang này và an sinh xã hội của cư dân sinh sống tại đây.

Đến tháng 7/2009, Bộ tài chính Malaysia (MOFI) tiếp quản quỹ và đổi tên thành 1MDB, chỉ 4 tháng sau khi ông Najib Razak trở thành thủ tướng nước này. Trong thông báo về việc tiếp quản quỹ, ông Najib cho biết mong muốn tiếp quản và nhân rộng mô hình của quỹ nhằm phục vụ lợi ích của toàn bộ dân chúng Malaysia, thay vì chỉ một bang như trước đó.

1MDB từng được xem là một trong những quỹ phát triển ổn định và tương đối lành mạnh của Malaysia. Quỹ phát triển này tập trung vào các dự án chiến lược trong các lĩnh vực năng lượng, bất động sản, du lịch và kinh doanh nông nghiệp, nổi bật là các dự án Sàn giao dịch Tun Razak, Bandar Malaysia, PetroSaudi Holdings và SRC Group.

Tuy nhiên, bê bối xảy ra khi 4,5 tỷ USD đã bị biển thủ khỏi quỹ trong thời gian hoạt động 2009 đến 2015, trong đó phải kể đến hơn 680 triệu USD được chuyển thẳng vào tài khoản cá nhân của cựu thủ tướng Najib Razak. 

Quỹ 1MDB sử dụng vốn sai mục đích nhiều lần, nổi bật là các thương vụ đầu tư vào bộ phim nổi tiếng "The Wolf of Wall Street", mua bức tranh "Dusthead" của họa sĩ người Mỹ Jean-Michel Basquiat, mua siêu du thuyền Equanimity (đã bị bán lại cho sòng bạc Genting Malaysia vào đầu năm 2019 với giá 126 triệu USD).

Phi vụ lớn nhất của quỹ 1MDB là họ thuê ngân hàng Goldman Sachs huy động hàng tỷ USD từ trái phiếu để lấy tiền phục vụ cho các mục đích đầu tư vào cơ sở hạ tầng, trong đó có Bandar Malaysia - một dự án tích hợp thương mại, công nghệ cao và môi trường xanh.

Từ năm 2012 đến 2013, qua ba lần phát hành trái phiếu cho 1MDB với tổng giá trị 6,5 tỷ USD, Goldman Sachs đã thu được 600 triệu USD tiền phí dịch vụ (khoảng 9% tổng giá trị trái phiếu phát hành), cao hơn đáng kể so với mức phí trung bình của các thương vụ tương tự. 

Các công tố viên của Malaysia cáo buộc Goldman Sachs đã đưa ra những thông báo không đúng sự thực nhằm lừa dối nhà đầu tư để có thể thực hiện phát hành trái phiếu và bán chúng ra một cách trót lọt.

Doanh nhân trẻ người Malaysia, ông Low Taek Jho, bị cáo buộc đóng vai trò chính trong vụ đại án tham nhũng trên và đã sử dụng tiền để mua nhiều biệt thự hạng sang cùng các tác phẩm nghệ thuật, cũng như đầu tư vào Hollywood.

Tất cả những điều trên được đưa ra ánh sáng sau khi ông Mahathir trở lại làm thủ tướng sau cuộc bầu cử năm 2018. Najib Razak bị bãi nhiệm và đối mặt với 42 cáo buộc hình sự liên quan đến việc lợi dụng quỹ 1MDB để làm giàu cho bản thân.

Những hậu quả khủng khiếp mà vụ bê bối này gây ra tới nay vẫn đang ảnh hưởng nặng nề tới Malaysia. Nước này hiện vẫn đang phải xử lý khoản nợ lên tới 10,5 tỷ USD liên quan đến quỹ đầu tư nhà nước, và để cân bằng tài chính, Malaysia đã phải hủy bỏ các dự án cơ sở hạ tầng lớn bao gồm hai đường ống dẫn dầu và khí đốt trị giá 795 triệu USD xuất phát từ bang Malacca tới nhà máy lọc hóa dầu Petronas ở bang Johor.

Tháng 10/2019, doanh nhân Low Taek Jho đã đạt một thỏa thuận với giới chức Mỹ nộp lại tài sản trị giá 700 triệu USD, bao gồm khách sạn Beverly Hills và một máy bay tư nhân. Đến nay, Mỹ đã giúp chính phủ Malaysia lấy lại hơn 1 tỷ USD bằng tiền mặt hoặc tài sản liên quan vụ bê bối trên thông qua tiến trình tố tụng và thanh lý các tài sản tham nhũng.

Thông báo chính thức của Goldman Sachs trên website cho biết vụ thương lượng trên sẽ giúp ngân hàng vượt qua cuộc khủng hoảng lớn nhất thế kỷ của họ dựa trên sự "tự kiểm điểm sâu sắc và rút ra những bài học kinh nghiệm từ vụ việc".

Vụ kiện tụng từng khiến cổ phiếu của Goldman Sachs giảm 34% trong năm 2018 và tiêu tốn hơn 516 triệu USD chi phí tố tụng trong từ đó đến nay.

Ứng Minh