Góc tối của Internet

Giao dịch thương mại điện tử đầu tiên trên thế giới  - được thực hiện bởi các sinh viên của trường ĐH Stanford và MIT từ đầu những năm 1970 – là giao dịch buôn bán một lượng nhỏ cần sa. Nhiều thập kỷ sau đó, giao dịch ma túy trực tuyến bị kiểm soát chặt chẽ sau khi luật lệ cho phép theo dõi địa chỉ IP thực hiện giao dịch và cả phương tiện thanh toán.

Vài năm trước, thị trường này sôi nổi trở lại với sự nổi lên của Silk Road. Người mua không thể truy cập vào Silk Road từ các trình duyệt thông thường mà phải sử dụng một phần mềm ẩn danh có tên gọi là Tor. Người mua và người bán cũng sử dụng đồng tiền ảo Bitcoin làm phương tiện thanh toán. 

Năm ngoái, Silk Road phải đóng cửa và Ross Ulbricht (người Mỹ, 29 tuổi) – người được cho là đã lập nên trang web này – bị bắt. Tháng 1 tới, Ulbricht sẽ phải hầu tòa với các tội danh tấn công vào hệ thống máy tính và rửa tiền.

Tuy nhiên, nếu như các nhà hành pháp cho rằng sự sụp đổ của Silk Road là dấu chấm hết cho thị trường chợ đen trực tuyến, họ đã nhầm. Trái ngược với dự đoán này, hoạt động thương mại điện tử chợ đen không chỉ bùng nổ mà còn ngày càng trở nên phức tạp.

Theo số liệu của tổ chức Digital Citizens Alliance (DCA), từ tháng 1 tới tháng 8 năm nay, số lượng các món đồ được rao bán trên 18 thị trường chợ đen ảo đã tăng từ 41.000 lên 66.000. Thị trường lớn nhất là Silk Road 2.0 đã bị vượt qua bởi Agora và Evolution. Thậm chí cả ba chợ đen này đều có số lượng hàng hóa lớn hơn phiên bản Silk Road đầu tiên.

Người bán trên các thị trường chợ đen này cũng rất đa dạng về quy mô: doanh thu lớn nhất có thể lên đến vài triệu USD mỗi tháng trong khi nhỏ nhất chỉ thu về vài trăm. Họ sẽ trả một khoản phí để đăng ký và trích thêm hoa hồng cho mỗi giao dịch (thường là 3 – 6%). Trong khi đó người mua đến từ khắp nơi trên thế giới và thường có mức độ hài lòng cao.

Ma túy và thuốc kê đơn là những sản phẩm chiếm tỷ trọng lớn nhất (thậm chí một số người bán còn là dược sĩ). Silk Road 2.0 chủ yếu tập trung vào thuốc lá, thuốc dạng bột và thuốc dạng viên, trong khi Agora bán cả vũ khí. Hầu hết khách hàng đến từ châu Âu – nơi có những luật lệ chặt chẽ về việc sở hữu súng.

Evolution là chợ đen tăng trưởng nhanh nhất. Mặc dù cấm sách báo khiêu dâm giống như các trang khác, nơi đây chấp nhận trao đổi thẻ tín dụng và thẻ ghi nợ ăn cắp, súng, chứng minh thư và bằng đại học giả.

Đối với những người mua ma túy, các chợ đen trực tuyến có một vài ưu điểm. Chúng ít nguy hiểm hơn so với giao dịch lén lút trên đường phố. Đồng thời, chất lượng sản phẩm cũng cao hơn nhờ hệ thống đánh giá sản phẩm 5 sao tương tự như trên Amazon. Hàng trăm diễn đàn cũng cung cấp thêm thông tin về những kẻ lừa đảo.

Trên chợ đen trực tuyến, quyền lực cũng dịch chuyển về phía người mua. Các dịch vụ chăm sóc khách hàng cùng chiến lược marketing cũng được thực hiện bài bản với chính sách giảm giá cho khách hàng thân thiết và nhiều chương trình khuyến mãi.

Có một vài yếu tố khiến cho cơ quan quản lý chưa thể triệt hạ toàn bộ các chợ đen trực tuyến, trong đó bao gồm công nghệ phức tạp hay sự xa cách về địa lý giữa người bán và người mua. Kể từ khi Silk Road bị đóng cửa, chỉ có duy nhất một chợ đen ảo khác bị đóng cửa là Utopia của Hà Lan. Một số nhà quản lý muốn nhắm đến Tor, nhưng điều này kéo theo nhiều hệ quả bởi trong nhiều trường hợp phần mềm này là hữu ích.

Thêm vào đó, các trang web sẽ luôn luôn tìm cách thích nghi. Jamie Bartlett, tác giả của cuốn “The Dark Net” (tạm dịch: Mạng tối), dự đoán rằng trong tương lai, các trang web tối sẽ không còn tập trung như Silk Road 2.0 mà tất cả (sản phẩm niêm yết, nhắn tin, thanh toán và phản hồi) đều độc lập và không chịu sự quản lý của bất cứ bên nào. Cuối cùng, đóng cửa các trang web này sẽ là một nhiệm vụ bất khả thi.

>> Internet có "bức tử" thương hiệu?

Theo Thu Hương