12 khoảnh khắc quan trọng trong lịch sử phát triển của bàn phím

Bàn phím quen thuộc đến nỗi chúng ta sử dụng nó như một thói quen và thậm chí không còn để ý đến sự tồn tại của nó. Trong bài viết sau mời các bạn điểm qua những khoảnh khắc quan trọng nhất trong lịch sử phát triển của bàn phím nhé.

Một bố cục khác

Bố cục bàn phím theo kiểu QWERTY (hoặc QWERTZ, AZERTY) mà chúng ta đang sử dụng ngày nay không được thiết kế để gõ một cách hiệu quả. Nó chỉ là một giải pháp để giúp cho các phím gõ của máy đánh chữ không bị kẹt vào nhau bằng cách tách xa những kí tự thường sử dụng. Có một bố cục khác hiệu quả hơn từng được phát triển bởi Tiến sĩ August Dvorak vào những năm 1930. Nó sẽ giảm thiểu đến mức thấp nhất tình trạng "hurdle" (di chuyển ngón tay đến các phím quá xa), từ đó cải thiện tốc độ gõ cũng như tính chất công thái học nhằm giúp người dùng cảm thấy thoải mái hơn.

Năm 1936, khi bàn phím này được đăng kí bản quyền, nó được gọi là Bàn phím giản thể Dvorak. Tuy nhiên, hiệu quả hơn không có nghĩa là sản phẩm sẽ được cộng đồng chấp nhận, và như bạn đã thấy ngày nay, bàn phím Dvorak ít khi xuất hiện trên các thiết bị điện tử, nếu có thì cũng chỉ là một bố cục "mềm" do hệ điều hành hỗ trợ chứ không phải là bố cục "cứng" được in lên bàn phím.

Bàn phím công thái học

PCD Maltron là một công ty đã gia nhập vào thị trường bàn phím công thái học từ năm 1977. Nhiều mẫu sản phẩm của hãng này được thiết kế để giảm thiểu chấn thương khi sử dụng bàn phím trong thời gian dài, song song đó còn hỗ trợ cho những người khuyết tật gõ phím dễ hơn. Maltron thậm chí còn đưa ra các mẫu bàn phím 3D bởi hãng cho rằng nó sẽ phù hợp với cổ tay người dùng hơn. Chiếc bàn phím để sử dụng một tay như bạn thấy ở đây được ra mắt năm 1989 và đến nay vẫn còn được bán.

Không còn sử dụng phím nổi

Những phím nổi lên rõ ràng là một phần trong trải nghiệm gõ bàn phím. Tuy nhiên, vào những năm 80, loại bàn phím "membrane" đã được nhiều người chấp nhận sử dụng. Nó sử dụng các lớp màng mỏng để nhập liệu thay vì các phím cứng như bình thường. Kiểu "keyless" này cũng tiết kiệm chi phí sản xuất, lại còn chống được nước và bụi. Nhiều máy tính nhỏ gọn hoặc máy tính di động như chiếc Sinclair ZX81, Sinclair 1000 đã chuyển sang xài bàn phím membrane để hạ giá thành. Hiện nay công nghệ này vẫn còn được xài trong một số sản phẩm tiêu dùng lẫn máy móc công nghiệp (ví dụ như lò vi sóng, máy giặt), tuy nhiên trên máy tính thì nó không còn phổ biến.

 

Freeboard - bàn phím không dây

Sau khi gặt hái thành công trong mảng PC hướng đến doanh nghiệp, IBM tiếp tục đầu tư để đưa máy tính cá nhân đến từng hộ gia đình thông qua chiếc PCjr ra mắt năm 1984. Một trong những tính năng nổi bật của sản phẩm này là "Freeboard", chiếc bàn phím không dây chạy bằng bốn cục pin tiểu AA và kết nối với máy tính thông qua giao tiếp hồng ngoại. Bàn phím này cũng bố trí nút nhấn theo kiểu chiclet với các phím tách rời nhau, giống với laptop ngày nay. Chúng ta có thể xem Freeboard như là tiền đề của bàn phím Bluetooth và bàn phím RF đang được sử dụng phổ biến ở thời điểm hiện tại.

 

Thông tin thêm: IBM PCjr ("PC junior") là nỗ lực đầu tiên của IBM trong việc gia nhập thị trường máy tính dành cho hộ gia đình. PCjr sử dụng vi xử lý Intel 8088 như chiếc IBM PC nổi tiếng và sản phẩm do chính IBM sản xuất. Nó có hai model: PCjr 4860-004 sử dụng RAM 64KB, giá bán 669$ (tương đương 1584$ theo mệnh giá ngày nay) và 4860-067 với RAM 128KB, ổ đĩa mềm 5,25" 360KB, giá 1269$ (tương đương 3005$ theo mệnh giá ngày nay). Cả hai mẫu đều hỗ trợ màn hình màu và có cả loa.

Tuy nhiên, đáng buồn rằng đây không phải là một sản phẩm thành công. Thứ nhất, PCjr bị lu mờ bởi chiếc Apple Macintosh ra mắt trước đó. Thứ hai, bàn phím của máy khiến nhiều người không quen sử dụng ở thời bấy giờ, giá bán cao cộng thêm khả năng mở rộng phần cứng hạn chế đã khiến tờ Times gọi PCjr là "một trong những cú vồ ếch lớn nhất trong lịch sử điện toán".

Chuyển đổi bố cục bàn phím

Năm 1984, Apple ra mắt chiếc máy tính cá nhân "di động" IIc. Sản phẩm này sở hữu một công tắc cho phép người dùng chuyển giữa bố cục bàn phím QWERTY mặc định với bàn phím Dvorak giản thể. Thời điểm đó không nhiều máy tính được tích hợp khả năng này. Bản thân bàn phím của Apple IIc được tích hợp vào nửa trước của vỏ máy, gần giống thiết kế của laptop hiện đại, đồng thời có một tấm "thảm" cao sư nằm dưới các phím để tránh bị vô nước. Ngày nay, người ta có thể dễ dàng chuyển đổi bố cục bàn phím chỉ bằng vài cái click chuột.

Bàn phím cho... đồng hồ đeo tay

Vào những năm 80, máy tính bắt đầu thu nhỏ lại và nó đã trở thành hình dạng của một chiếc đồng hồ. Mẫu Data 2000 và UC-2000 của Seiko có khả năng lưu trữ đến 2.000 kí tự trong bộ nhớ của mình. Tuy nhiên, máy vẫn cần phải có một bàn phím rời để nhập liệu. Cả hai sản phẩm đồng hồ nói trên đều được bán kèm bàn phím để bạn có thể lấy ra gõ khi cần thiết.

Bàn phím truyền thống

Model M là một dòng bàn phím ra mắt năm 1985 tập trung vào đối tượng khách hàng doanh nghiệp. Nó sở hữu bàn phím với hơn 100 nút trên đó và có cơ chế lò xo giúp các phím nảy trở lên sau mỗi lần nhấn, đồng thời mang lại tiếng lạch cạch như các bạn đang nghe ngày nay. Ngoài ra người dùng cũng có thể thay thế các phím một cách dễ dàng. Model M rất được ưa chuộng bởi những người phải gõ nhiều bổi nó mang lại phản hồi tốt và độ nảy tuyệt vời. Dòng bàn phím này cũng được xem là một phần cứng "xuyên thời gian" bởi nhiều chiếc vẫn còn được sử dụng đến tận hôm nay dù chúng được sản xuất từ tận những năm 1980.

 

Model M được sản xuất bởi IBM, Lexmark, Unicomp và MaxiSwitch bắt đầu từ năm 1984. Ngày nay, Unicomp, đơn vị sở hữu bản quyền thiết kế, vẫn còn bán bàn phím Model M trên thị trường.

Bàn phím đơn giản

Nếu như Model M có thể bao phủ hầu hết nhu cầu về phím nhấn thì bàn phím Happy Hacking chỉ xài vỏn vẹn 60 nút mà thôi. Được ra mắt năm 1996 bởi công ty PFU Limited và sản xuất bởi Fujitsu, chiếc bàn phím nhỏ gọn này cung cấp cho người dùng bố cục được tối ưu cho môi trường UNIX với chất lượng hoàn thiện cao cấp. Những model đầu tiên sử dụng lớp màng (membrane) để nhận biết những cú gõ của người dùng, sau đó Happy Hacking chuyển sang sử dụng switch điện dung với một cục cao su nằm dưới mỗi phím để mang lại cảm giác nảy.

Bàn phím biến hình

Để giúp việc sử dụng những chiếc PDA trở nên ít "đau khổ" hơn, công ty Think Outside đã phát triển nên chiếc bàn phím kích thước đầy đủ đầu tiên có khả năng gập. Với tên gọi Stowaway, bàn phím kết nối trực tiếp với PDA để cho phép người dùng nhập liệu thật thoải mái. Khi không sử dụng, cả bàn phím sẽ được gấp lại thành một khối nhỏ gọn có thể cầm dễ dàng trong tay.

Bàn phím vô hình

Năm 2002, một công ty khởi nghiệp mang tên Canesta tại Thung lũng Silicon muốn đưa tính di động cho máy tính lên một tầm cao mới bằng cách bỏ đi những phím vật lý. Thay vào đó, hãng sử dụng ánh sáng hồng ngoại phát ra từ một cục trung tâm để tạo hình bàn phím. Cử chỉ ngón tay và những lần nhất nút sẽ được ghi nhận bởi cảm biến có kích thước cỡ một hạt đậu.

Sau đó Canesta cấp bản quyền sử dụng cho công ty Celluon của Hàn Quốc, và đơn vị này đã tích hợp công nghệ nói trên vào nhiều sản phẩm như evoMouse, vỏ bảo vệ iPhone Prodigy, Magic Cube... Năm 2010, Canesta được Microsoft mua lại như một nỗ lực nhằm phát triển phương thức nhập liệu cho tương lai của thế giới điện toán.

Bàn phím ảo

Bàn phím ảo thực chất đã có từ những năm 1970 khi Hearst Samuel thiết kế ra các máy tính bảng dùng trong ngành đồ họa. Năm 1983, những chiếc máy tính đầu tiên sử dụng màn hình cảm ứng xuất hiện, và đến những năm 1990 - 2000 thì bàn phím ảo bắt đầu đến với nhiều người hơn nhờ sự ra đời của PDA, smartphone, tablet. Trong giai đoạn 2007, sự bùng nổ của smartphone và thiết bị di động nói chung đã khiến bàn phím ảo trở nên quen thuộc với tất cả mọi người.

Bàn phím ảo tự nổi

Cả bàn phím vô hình lẫn bàn phím ảo trên màn hình cảm ứng đều bị thiếu đi khía cạnh phản hồi xúc giác. Trên điện thoại thì người dùng có thể cảm nhận được những cái click chuột thông qua sự rung của máy lẫn tiếng lạch cạch phát từ loa, nhưng chúng đều không mang lại cảm giác của phím vật lý. Tactus muốn giải quyết vấn đề này bằng cách phát triển một bề mặt linh động có thể nâng lên thành các "phím". Khi không sử dụng, những "Tixel" (tactile pixel - pixel xúc giá) sẽ biến mất và trả lại bề mặt phẳng hoàn toàn cho màn hình.

Bàn phím chơi game

Chúng ta đã từng thấy những bàn phím được tối ưu cho lập trình viên và những người chuyên gõ văn bản, song song đó cũng có bàn phím dành cho game thủ nữa. Những sản phẩm được tùy biến mạnh như bán phím Mad Catz S.T.R.I.K.E. 7 ra mắt năm 2012 không chỉ có thêm nhiều phím, nó còn có một cơ chế để người dùng gắn thêm các "module" như bàn phím số, miếng đệm tay và thậm chí là cả màn hình LCD.

>> Bàn phím "ảo" trên Tablet sắp biến thành bàn phím thực?

​Theo Duy Luân