CNN: Tại Nhật Bản, người tự sát nhiều hơn số ca thiệt mạng vì dịch Covid-19, phụ nữ chịu tác động lớn nhất

Cô Eriko Kobayashi đã cố gắng tự tử đến 4 lần nhưng không thành công. Lần đầu tiên là vào năm 22 tuổi khi dù có công việc ổn định nhưng mức lương bèo bọt khiến cô chẳng đủ trả tiền thuê nhà hay sinh hoạt ở thủ đô Tokyo đắt đỏ.

"Tôi rất nghèo", Cô Kobayashi trần tình sau 3 ngày hôn mê ở bệnh viện.

Hiện cô Kobayashi đang viết sách và làm việc cho một tổ chức phi chính phủ (NGO), thế nhưng dịch Covid-19 lại làm đảo lộn cuộc sống của cô một lần nữa.

"Thu nhập của tôi bị cắt giảm và tôi chẳng thấy có hy vọng nào nữa. Tôi liên tục cảm thấy khủng hoảng khi nhận ra mình lại rơi vào cảnh nghèo đói một lần nữa", cô Kobayashi nghẹn ngào nói.

Trường hợp của cô Kobayashi không là cá biệt khi các chuyên gia Nhật Bản đã cảnh báo dịch Covid-19 đang khiến nước này rơi vào cuộc khủng hoảng tồi tệ hơn cả suy thoái, đó là vấn nạn tự tử. Tình trạng thất nghiệp hàng loạt, bị cách ly xã hội và nỗi lo sợ nghèo đói đã khiến ngày càng nhiều người Nhật tự chấm dứt cuộc đời mình.

Cơ quan cảnh sát quốc gia Nhật Bản (NPA) cho biết số người tự tử trong tháng 10/2020 tại nước này còn nhiều hơn tống số bệnh nhân thiệt mạng vì dịch Covid-19 trong cả năm qua. Cụ thể riêng trong tháng 10/2020, Nhật Bản đã có 2.153 chết vì tự sát, cao hơn mức 2.087 người tử vong do dịch Covid-19 cả năm qua của quốc gia này.

Nhật Bản hiện là một trong những nước hiếm hoi thống kê cũng như công khai số liệu người tự sát do vấn nạn này ngày một nghiêm trọng trong xã hội. Tại Phương Tây, ngay cả những nền kinh tế phát triển như Mỹ cũng chỉ dám công khai số liệu tự tử mới nhất vào năm 2018.

"Chúng tôi thậm chí còn chẳng có lệnh cách ly toàn quốc và ảnh hưởng của đại dịch lên xã hội thấp hơn nhiều so với các nền kinh tế khác, thế nhưng số vụ tự tử vẫn tăng mạnh", Phó giáo sư Michiko Ueda của trường đại học Waseda ở Tokyo nhấn mạnh.

"Tôi bị cha mình cưỡng bức"

Số liệu của Tổ chức y tế thế giới (WHO) cho thấy Nhật Bản là một trong những nước có tỷ lệ tự tử cao nhất thế giới. Năm 2016, tỷ lệ người thiệt mạng vì tự tử của Nhật Bản lên tới 18,5 trên mỗi 100.000 người, chỉ đứng thứ 2 sau Hàn Quốc tại khu vực Châu Á Thái Bình Dương và cao gần gấp đôi so với mức bình quân trên toàn cầu là 10,6/100.000 người.

Nguyên nhân của vấn nạn này đến từ nhiều yếu tố, do áp lực công việc, số giờ làm việc quá dài, áp lực học hành cho đến nỗi sợ nghèo đói cùng văn hóa trọng danh dự.

Điều đáng báo động là trong năm 2019, tỷ lệ phụ nữ tự tử tại Nhật ngày càng cao và đây là rủi ro vô cùng nguy hiểm với nền dân số lão hóa nhanh chóng. Trong tháng 10/2020, tỷ lệ phụ nữ Nhật Bản tự tử đã tăng 83% so với cùng kỳ năm trước. Đối với nam giới, tỷ lệ này chỉ tăng 22%.

Lý do chính cho sự tăng đột biến này là phần lớn phụ nữ Nhật Bản làm việc trong những ngành nghề không ổn định như lao công, dịch vụ khách sạn, nhà hàng, bán lẻ… vốn là những công việc dễ bị sa thải trong mùa dịch Covid-19.

"Xã hội Nhật Bản đang bỏ rơi những người phụ nữ. Đây là một đất nước mà những kẻ yếu sẽ bị loại bỏ trước khi tình hình trở nên tồi tệ hơn", cô Kobayashi ngậm ngùi nói.

Khảo sát của tổ chức CARE cho thấy 27% số phụ nữ được hỏi cho biết họ bị áp lực tâm lý ngày càng nặng trong mùa dịch, cao hơn nhiều so với mức 10% của nam giới. Việc mất thu nhập cùng sự tăng giá trong sinh hoạt khiến nữ giới Nhật Bản gặp áp lực vô cùng lớn. Kể cả những người phụ nữ có công việc ổn định cũng chịu sức ép từ chăm lo con cái lẫn gia đình.

Đồng cảm với những nạn nhân này, anh Koki Ozora đã xây dựng đường dây nóng hỗ trợ tư vấn sức khỏe tâm lý mang tên "Anata no Ibasho" vào tháng 3/2020 và họ nhận được bình quân hơn 200 cuộc gọi mỗi ngày, phần lớn trong số đó là phụ nữ.

"Họ mất việc nhưng vẫn phải nuôi con, thế nhưng họ chẳng có thu nhập nào cả. Vậy là nhiều người trong số họ tìm đến cái chết", anh Ozora cho biết.

Phần lớn các cuộc gọi đến trung tâm trong khoảng 10h tối đến 4h sáng và đường dây này có 600 tình nguyện viên từ khắp nơi trên thế giới sẵn sàng giúp đỡ những phụ nữ Nhật đang tuyệt vọng, thế nhưng anh Ozora cho biết họ vẫn không đủ nhân lực để nhận hết các cuộc gọi.

Hiện giờ nhóm của Ozora chỉ có thể tập trung tìm kiếm những từ khóa như "tự sát" hay "quấy rối tình dục" để tập trung vào các đối tượng cần hỗ trợ nhất. Vào tháng 4/2020, anh Ozora cho biết rất nhiều phụ nữ Nhật Bản quá áp lực khi phải chăm lo cho gia đình đã có những suy nghĩ nguy hiểm như giết chính con mình. Nhóm của Ozora đã phải rất vất vả để nói chuyện và động viên những trường hợp này.

"Ngày càng nhiều phụ nữ Nhật Bản gọi điện đến với các vấn đề nguy hiểm như ‘Tôi bị cha mình cưỡng bức’ hay ‘Chồng muốn giết tôi’…", anh Ozora lo lắng.

Trẻ em 5 tuổi cũng cần tư vấn

Nhật Bản là thành viên duy nhất trong nhóm các nước công nghiệp phát triển (G7) có tỷ lệ thanh niên trong độ tuổi 15-39 chết vì tự sát nhiều nhất so với các nguyên nhân khác. Bộ y tế của nước này thậm chí cảnh báo tỷ lệ tự tử ở lứa tuổi dưới 20 tại Nhật đã tăng mạnh từ trước khi dịch Covid-19 diễn ra.

Những lệnh cách ly khiến giới trẻ Nhật Bản bị ràng buộc với các vấn nạn gia đình như bạo hành hay áp lực bài vở mà không biết chia sẻ với ai. Anh Ozora cho biết thậm chí một số đứa bé mới 5 tuổi cũng đã gọi vào đường dây tư vấn của anh.

Việc trường học đóng cửa khiến số lượng bài vở tăng vọt trong khi trẻ em chẳng được tự do chơi đùa cùng bạn bè nữa. Báo cáo của chuyên gia Naho Morisaki thuộc Trung tâm chăm sóc và phá triển sức khỏe trẻ em quốc gia Nhật Bản (NCCHD) cho thấy 75% số trẻ em nước này cảm thấy áp lực trong mùa dịch dù không phải đến trường.

Chuyên gia Mirisaki cho biết phần lớn trẻ em chịu áp lực không thể trò chuyện cùng bố mẹ hay người thân. Tại Nhật Bản, việc thừa nhận nỗi cô đơn hay đang gặp khó khăn vẫn bị coi là biểu hiện của sự hèn nhát, đáng thương.

Anh Ozora cho biết phần lớn những người gọi đến đường dây tư vấn đều mở đầu bằng: "Tôi biết rất là tệ khi phải nhờ cậy sự giúp đỡ như thế này, nhưng bạn có thể giúp tôi không?".

Văn hóa ngại ngùng khi nhờ sự giúp đỡ đã khiến các bệnh lý về tinh thần ngày càng nặng trong xã hội Nhật. Kể từ sau cuộc khủng hoàng tài chính thập niên 1990, tỷ lệ tự sát ở Nhật Bản đã tăng vọt lên mức đỉnh 34.000 người vào năm 2003 rồi giảm nhẹ. Chính quyền Tokyo đã vào cuộc với nhiều biện pháp chống thất nghiệp đã giúp ổn định lại tỷ lệ này nhưng những diễn biến mới trong xã hội đang khiến tình hình tệ trở lại.

"Xã hội Nhật Bản khiến người dân cảm thấy xấu hổ khi bộc lộ sự yếu đuối nên họ cố giấu chúng đi và chịu đựng. Trong khi đó đáng lẽ chúng ta phải thiết lập một nền văn hóa chấp nhận thể hiện sự yếu đuối và khốn cùng để xã hội cùng giúp đỡ", Cô Kobayashi bức xúc.

Băng Tâm