Chân trời mới sau 'địa ngục 2018' của Tesla: Xe bán được nhiều hơn, đã có dòng tiền vào chứ không chỉ đi ra, Elon Musk cũng bớt 'quậy'

Một năm trước, Tập đoàn Tesla gặp khó khăn khi chỉ sản xuất được vài trăm mẫu Model 3 trong một tuần - và sau đó mọi chuyện trở nên tồi tệ. Những kế hoạch công phu về tự động hóa nhà máy phải cần tới một chi phí khổng lồ, thế rồi các khối nợ lại chồng chất lên và các nhà đầu tư thì thấp thỏm lo âu. Ở thời điểm tồi tệ nhất vào năm 2018, CEO Elon Musk thừa nhận rằng công ty đã "đốt" tới 100 triệu USD 1 tuần. 

Nhưng những ngày đầu năm 2019, Tesla đã cho ra lò được hơn 4.700 Model 3s mỗi tuần. Nhà sản xuất xe hơi này đã vượt qua được năm đầy khó khăn để trở thành công ty xe ô tô giá trị nhất thế giới với mức vốn hóa thị trường có lúc lớn hơn cả Ford Motor, GM, BMW và thậm chí cả Daimler AG. Điều này có thể giúp công ty giảm gánh nặng nợ và chi phí vay mượn. Mớ hỗn độn mà năm ngoái họ phải trải qua, thật ngạc nhiên đã biến Tesla thành một công ty rắn rỏi hơn trong năm mới. 

Với nhiều mẫu xe được sản xuất ra hơn, tiền sẽ bắt đầu chảy vào túi họ. Model 3 hiện tạo ra nhiều doanh thu hơn bất kỳ mẫu xe sedan nào ở Mỹ và dòng tiền mặt của Tesla đã chuyển từ việc "đốt" 1,7 tỷ USD trong nửa đầu năm 2018 sang tạo ra 774 triệu USD trong quý thứ 3. 

Một thập kỷ sau khi tạo ra được chiếc xe ô tô đầu tiên, Tesla và vị CEO đầy tham vọng của họ vẫn cần phải chứng minh thêm nhiều điều nữa. Tuy nhiên, câu hỏi liệu Tesla sẽ có thể sản xuất hàng loạt hay không dường như đã có câu trả lời. Dưới đây là 7 biểu đồ cho thấy một năm ồn ào mang tên "địa ngục sản xuất" và dự báo về tương lai có thể xảy ra với họ. 

Cuối cùng cũng sắp tiến tới mốc sản xuất hàng loạt

Trong những tuần cuối cùng của năm 2018, Tesla đã bán được chiếc xe thứ 500.000. Cột mốc này đạt được sau 10 năm. Một nửa triệu xe ô tô tiếp theo được bán ra sẽ mất khoảng 15 tháng nếu công ty vẫn duy trì được tốc độ như hiện tại - biến Tesla trở thành nhà sản xuất ô tô đầu tiên trên thế giới bán được 1 triệu chiếc xe ô tô điện và là nhà sản xuất ô tô Mỹ lớn nhất nổi lên trong gần 1 thế kỷ gần đây. 

Trong năm 2018, Tesla bán được nhiều xe nhất so với tất cả các năm trước đó gộp lại. Tốc độ tăng trưởng này đã góp phần giúp cổ phiếu Tesla thăng hạng - tăng hơn 50% so với mức thấp nhất vào tháng 10 sau khi Musk vướng lùm xùm với SEC. Trong những tuần cuối của năm 2018, vốn hóa thị trường của Tesla đã vượt Daimler trở thành hãng xe giá trị thứ ba thế giới. Kể từ sau đó, cả 2 công ty thay nhau giành ngôi vị này. 

Điều đáng nói là cần phải nhớ rằng trước khi có được kết thúc năm đẹp đẽ như vậy, Tesla đã trải qua một mùa xuân 2018 đầy khó khăn. Họ đã tiêu hàng tỷ USD để chuẩn bị cho Model 3, xây dựng nhà máy pin lớn nhất tại Nevada, mở rộng sản xuất tại California, thuê hàng nghìn nhân viên mới và lắp ráp một đội quân robot với mục tiêu xây dựng một nhà máy tự động trong tương lai. Khi những kế hoạch này gần như đổ bể, việc chi tiêu tiền vẫn tiếp tục mà không hề có doanh thu. 

Tháng 3, Mood's đã hạ xếp hạng tín nhiệm Tesla xuống mức nợ không được đảm bảo. Ở thời điểm đó, Musk thừa nhận trong một bài phỏng vấn trên HBO rằng công ty của ông từng hoạt động "trong vài tuần" mà hết sạch tiền. 

Bước chuyển mình đến vào quý thứ 3 sau khi sản lượng Model 3 bất ngờ tăng gấp đôi lên mức 4.000 chiếc một tuần và tiền bắt đầu chảy vào túi công ty chứ không chỉ có chiều ngược lại nữa. 

Biểu đồ dưới đây sẽ cho thấy dòng tiền tự do của Tesla kể từ năm 2012. Với mỗi chiếc xe tiên tiến được ra mắt, Tesla sẽ chứng kiến túi đầy hơn bao giờ hết so với trước đó. Musk trả lời phỏng vấn tờ Bloomberg vào tháng 6 rằng đây là "tình trạng nguy hiểm cuối cùng" của công ty. Một vài tháng sau, Musk nói rằng Tesla đã ổn hơn. 

"Khi Tesla có được dòng tiền mặt ổn định hơn, một nhóm các nhà đầu tư mới sẽ rót tiền vào và giúp cổ phiếu bay cao hơn nữa", chuyên gia phân tích Colin Rusch nói. 

Tất cả các chuyên gia phân tích được Bloomberg khảo sát đều dự đoán rằng Tesla sẽ có lãi trong quý thứ 4 với mức ước tính trung bình 206 triệu USD. Đó là cú đảo ngược đáng ghi nhận kể từ tháng 4 khi nhóm này đều đồng lòng rằng Tesla sẽ chứng kiến mức thua lỗ trong quý thứ 4 vào khoảng 234 triệu USD. Sự thay đổi về dự đoán cho dòng tiền mặt tự do trong năm 2019 của Tesla thậm chí còn mạnh mẽ hơn, chuyển sang dương 837 triệu USD từ mức âm 795 triệu USD vào đầu tháng 5. 

Việc bán được xe ô tô ở số lượng lớn cũng giúp cải thiện tình trạng tài khoản ngân hàng. Cuối tháng 9, Tesla đã tăng thêm 1/3 lượng tiền mặt, lên mức 2,98 tỷ USD. Đó là "mức quá đủ", Musk nói và khẳng định Tesla tiếp tục gọi vốn trong khi vẫn đáp ứng được những rằng buộc về nợ mà không cần bán cổ phiếu hay phát hành trái phiếu mới. Những rằng buộc này bao gồm khoảng nợ có thể chuyển đổi trị giá 920 triệu USD tới hạn vào tháng 3. Kế hoạch xử lý khoản nợ này của Tesla là chia thành 50 - 50 tiền mặt và cổ phiếu nếu họ tiếp tục duy trì được giá cổ phiếu trên 360 USD. 

Dẫu vậy, triển vọng cải thiện đáng kể của Tesla không mặc nhiên biến cổ phiếu của họ thành một khoản đầu tư tốt. Chỉ 13 trong số 37 chuyên gia phân tích nói nên mua cổ phiếu của hãng này. Chuyên gia phân tích Adam Jonas thì nói vào tháng 12 rằng Tesla cần huy động ít nhất 2,5 tỷ USD để giúp họ có thêm một năm "dễ thở". 

Tesla hiện thống trị trong thị trường xe hơi điện toàn cầu. Trong 9 tháng đầu năm 2018, họ đã bán được 19% toàn bộ dòng xe EV trên toàn thế giới. 3 trong 4 nhà sản xuất tiếp theo đến từ Trung Quốc, thị trường EV lớn nhất thế giới - nơi Tesla nhắm tới việc xây dựng nhà máy ô tô đầu tiên bên ngoài nước Mỹ. Musk đã gây ngạc nhiên khi đến Thượng Hải để tham dự lễ khởi công nhà máy này vào thứ 2 vừa qua và nói trên Twitter rằng Model 3 sẽ bắt đầu được sản xuất ở nhà máy mới vào cuối năm 2019. 

Câu hỏi đặt ra bây giờ là liệu Tesla có thể duy trì được phong độ này trong năm 2019 hay không? Jonas thì cảnh báo rằng nhu cầu ở Mỹ cho mẫu Model 3 sẽ giảm vào đầu năm 2019 và việc ra mắt mẫu này ở thị trường châu Âu sẽ không bù lại được phần hụt đi đó. 

Tesla đã khởi đầu năm mới bằng việc giảm giá 2.000 USD cho tất cả các dòng xe của hãng. Cổ phiếu của công ty đã giảm 9,7% trong 2 phiên giao dịch sau khi nhà đầu tư đặt câu hỏi liệu công ty có thể duy trì được cả nhu cầu và lợn nhuận mạnh cùng lúc hay không. 

Tesla cũng vẫn phải đối mặt với những đối thủ cạnh tranh thực sự trong năm 2019 khi hàng loạt hãng khác cũng sẽ cho ra đời dòng xe điện của riêng họ. 

Nhân tố chính trong thành công của Tesla là việc đầu tư mạnh cho pin. Bằng việc tiến tới sản xuất đại trà pin sớm, Tesla sẽ có thể có lợi thế về giá trên thị trường. 

Trong một tiết lộ hiếm có về giá pin của Tesla, Musk nói rằng giá cho các tấm pin của hãng giảm xuống còn 110 USD mỗi kWh và có thể đạt 100 USD mỗi kWh vào cuối năm 2018. So sánh với mức giá trung bình toàn ngành là 127 USD kWh. 

Nhìn chung, để duy trì được thị phần và giá trị cổ phiếu, Tesla phải tiếp tục nảy sinh ra những sản phẩm tốt như Model 3 và sản xuất chúng mượt mà hơn những mẫu trước đó. 

Ngoài Model 3, Tesla còn trải qua nhiều bi kịch khác nữa. Musk đã bất ngờ đăng dòng tweet rằng ông có thể biến Tesla thành công ty tư nhân ở mức giá 420 USD một cổ phiếu. Điều này nhanh chóng tạo ra sự tranh cãi dữ dội. Kết quả là Musk bị SEC buộc tội và phải từ bỏ vị trí chủ tịch công ty. Chưa kể đến việc trong năm qua, rất nhiều lãnh đạo Tesla nghỉ việc không lý do. 

Nhưng càng gần những ngày cuối năm, đã có một vài dấu hiệu cho thấy công ty bình thường hóa trở lại. Tesla đã bán được tính năng lái tự động hoàn toàn với giá 3.000 USD vốn chưa từng có trước đó. Musk bổ nhiệm "người số 2", là Jerome Guillen cho vị trí chủ tịch công ty. Công ty cũng bổ nhiệm một chủ tịch hội đồng quản trị độc lập cùng một vài giám đốc độc lập khác. 

"Chúng tôi tin rằng câu chuyện sẽ tiếp tục thay đổi từ 'Tesla sẽ không bao giờ kiếm được tiền' sang 'Tesla có thể có lợi nhuận bền vững'", theo chuyên gia phân tích Ben Kallo. 

Dĩ nhiên những rắc rối của Tesla vẫn chưa kết thúc. Những chiếc xe mới được bán ra sẽ gia tăng áp lực lên chuỗi sales, dịch vụ và cơ sở hạ tầng sạc của họ. Công ty đang xây dựng nhà máy mới, cho ra sản phẩm và điều hành ngân sách làm sao cho hợp lý. Tuy nhiên rõ ràng, Tesla đang khởi đầu năm 2019 tốt hơn đáng kể so với những gì diễn ra vào 1 năm trước đó. 

Vân Đàm