Đế chế kinh doanh...Hộ chiếu (Phần 1)

Trong khi các ngành kinh tế phải vật lộn trước khủng hoảng và những biến động trên thị trường thì có một ngành kinh doanh độc nhất vô nhị đem lại khoản lợi nhuận khổng lồ mà không cần nguồn vốn hay nguyên liệu. Đố là ngành kinh doanh...Hộ chiếu. Ông Christian Kalin đã cho thấy những nước kém phát triển ít nhất có một nguồn tài nguyên để khai thác. Đó là kinh doanh...Hộ chiếu.

Năm 2006, quốc gia nhỏ bé St. Kitts và Nevis (SKN) tại vùng biển Caribe đã lâm vào một cuộc khủng hoảng nghiêm trọng. Những đồn điền trồng mía của nước này bị đóng cửa từ năm 2005, bạo lực và các băng đảng gia tăng khiến tỷ lệ các vụ giết người tại đây ở mức cao nhất thế giới. Hơn nữa, tỷ lệ nợ của quốc gia này cũng đứng thứ 3 thế giới.

SKN chỉ cách thành phố Miami của Mỹ có 3 giờ bay, với dân số khoảng 48.000 người nhưng lại không có nhiều người biết đến quốc gia này. Với một nước nhỏ không nhiều tài nguyên cũng như kém phát triển về du lịch, SKN không thể gây thu hút cho những người giàu trên thế giới.

Vì vậy, dù nước này đã thực hiện chương trình “trở thành công dân thông qua đầu tư” (hay còn gọi là chương trình nhập tịch - citizenship-by-investment program) từ năm 1984 nhưng không thu hút được nhiều chú ý. Có vẻ như ngành “kinh doanh hộ chiếu” này không có tiềm năng.

Tuy nhiên, mọi chuyện đã thay đổi khi luật sư Christian Kalin người Thụy Sĩ xuất hiện.

Nhờ vào luật sư Kalin, SKN đã trở thành địa điểm nổi tiếng nhất thế giới về ngành kinh doanh hộ chiếu. Bất kỳ ai cũng có thể trở thành công dân nước này chỉ với 250.000 USD và không có điều kiện ràng buộc nào kể cả việc họ chưa bao giờ đặt chân đến SKN. Khi trở thành công dân và có hộ chiếu, người mua được miễn thị thực khi đi du lịch tại 132 quốc gia, được hạn chế kê khai thông tin tài chính, không phải trả thuế thu nhập.

Chương trình kinh doanh này thành công đến nỗi đưa SKN vượt xa các nước láng giềng trong khu vực và nổi lên như một hiện tượng trong cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu. Giám đốc chi nhánh SKN của Quỹ Tiền tệ Quốc tế Judith Gold cho biết đất nước này giờ đây đã thay đổi hoàn toàn.

Trước khi đến với SKN, công ty Henley & Partners của ông Kalin là một công ty nhỏ chuyên quản lý tài sản và tư vấn cho người nhập cư. Tuy nhiên, luật sư Kalin cho biết chuyên môn của ông là về nghiên cứu chứ không phải là một nhà môi giới như hiện nay.

Với sự thành công của SKN, nhiều nước trên thế giới đã tìm kiếm sự giúp đõ của ông Kalin với hy vọng rằng vị luật sư này có thể tái tạo điều kỳ diệu một lần nữa. Trước đây, rất nhiều quốc gia đã cho phép giới nhà giàu nước ngoài có thẻ cư trú (residency cards) thông qua chương trình đầu tư vào đất nước. Tuy nhiên, trước cuộc khủng hoảng tài chính 2008 thì chỉ có SKN và Dominica là bán hoàn toàn quyền nhập tịch trở thành công dân. Kể từ thành công của SKN, có 5 quốc gia đã tham gia vào ngành kinh doanh này và nhiều nước khác cũng đang xem xét gia nhập cuộc chơi.

Ông Christian Kalin

Doanh nhân Kalin cũng đã tư vấn chương trình trở thành công dân thông qua đầu tư tại Đảo Síp và Grenada tương ứng vào năm 2011 và 2013. Cũng vào năm 2013, vị luật sư này đã thiết kế một chương trình nhập cư tương tự như SKN cho Antigua và Barbuda. Đến năm 2014, luật sư Kalin lại xây dựng chương trình cho phép trở thành công dân đối với người nước ngoài tại Malta, thành viên nhỏ nhất trong Liên minh Châu Âu (EU).

Ông Kalin cho biết nhiều chính phủ đang có kế hoạch tham gia ngành kinh doanh này và đã nói chuyên với công ty của ông. Tại quốc gia St.Lucia, công ty Henley và nhiều doanh nghiệp khác đã đề xuất hỗ trợ thực hiện chương trình nhập tịch này. Một loạt các nước như Albania, Croatia, Jamaica, Montenegro, và Slovenia cũng đang xem xét tham gia cuộc chơi tiềm năng này.

Doanh nhân Kalin nói rằng điểm mấu chốt của ngành kinh doanh này là các quốc gia phải nới lỏng các chính sách để người nước ngoài có thể hưởng những quyền lợi công dân thông qua việc đầu tư tài chính. Theo ông, xu thế này hoàn toàn hợp lý bởi những người đóng góp nhiều nhất cho đất nước có quyền được nhập tịch thành công dân của quốc gia đó.

Kể từ thành công tại SKN vào tháng 11/2006, luật sư Kalin đã biến Henley trở thành một tập đoàn trong ngành công nghiệp mà hàng hóa chính là quyền công dân. Chỉ riêng trong năm 2014, các nhà đầu tư đã chi khoảng 2 tỷ USD để mua hộ chiếu. Doanh nhân Kalin dự đoán rằng nhu cầu trong ngành này sẽ còn tăng lên cùng với tỷ lệ giàu lên của các nước mới nổi. Đây đơn thuần là nhu cầu về sự linh động và tính an toàn. Nếu một quốc gia không ổn định về chính trị và những người giàu có không chắc chắn về tương lai thì họ sẽ muốn có một giải pháp dự phòng.

Tính đến cuối năm 2014, công ty Henley của ông Kalin đã hỗ trợ nhiều chính phủ thu hút đầu tư nước ngoài thông qua các chương trình nhập tịch với tổng trị giá lên đến 4 tỷ USD. Doanh nghiệp này cũng đã tư vấn cho hàng nghìn siêu tỷ phú về việc làm thế nào để có thể mua hộ chiếu một cách thuận tiện. Do đó, Henley có thể đạt lợi nhuận cao nhờ thu lệ phí đối với cả 2 bên: chính phủ và giới nhà giàu.

Mặc dù vậy, ngành kinh doanh mà ông Kalin đi tiên phong cũng nhận được những lời chỉ trích. Nhiều chuyên gia cho rằng ngành kinh doanh này giúp giới nhà giàu trốn thuế và cung cấp nơi trú ẩn an toàn cho những tội phạm làm giàu bất hợp pháp. Giám đốc chi nhánh Washington của Global Financial Integrity Raymond Baker phát biểu rằng các thương nhân đã tạo nên một hệ thống tài chính “đen” nhằm giúp giới nhà giàu giấu tiền trong 50 năm qua. Ngành kinh doanh hộ chiếu mới nổi lên này cũng là một phần trong hệ thống đó.

Theo hãng tin Bloomberg News, doanh nhân Paul Bilzerian (đã từng 2 lần ngồi tù vì tội lừa đảo) đã được cấp phép làm dịch vụ cung cấp hồ sơ nhập tịch vào SKN. Vị doanh nhân này đã giúp ông Roger Ver, một chuyên gia đầu tư tiền ảo (Bitcoin) nhập tịch vào SKN.

Sau đó, hai vị doanh nhân này đã mở một website tên là Passports for Bitcoin để giúp chuyển tiền thông qua tiền ảo. Khách hàng của trang web này thường là công dân của những nước có quy định giới hạn mức chuyển tiền, ví dụ như Trung Quốc. Ngay sau khi biết tin, SKN đã tuyên bố rằng quốc gia này không chấp nhận thanh toán bằng tiền Bitcoin.

Theo luật sư Kalin, ngành kinh doanh hộ chiếu cũng giống như mọi ngành khác khi tập hợp tất cả những người tài giỏi cũng như những kẻ lừa đảo.

Tuy nhiên, ngành này cũng không giống với bất cứ ngành kinh doanh nào khác khi có sự ảnh hưởng mạnh từ đạo đức xã hội. Câu hỏi về liệu quyền công dân có thể trở thành một loại hàng hóa hay không vẫn chưa có câu trả lời chính xác. Ngay cả ông Kalin cũng nhận định đây là một vấn đề nhạy cảm.

Bên cạnh sự nhạy cảm về đạo đức xã hội, có nhiều chuyên gia cũng lo lắng việc bọn tội phạm hay những kẻ khủng bố sẽ mua hộ chiếu dự phòng. Tháng 5/2014, Bộ Tài chính Mỹ đã cảnh báo về việc SKN cấp hộ chiếu cho những công dân Iran đang tìm cách tránh trừng phạt thương mại của nước này. Canada cũng tuyên bố không cho phép công dân SKN nhập cảnh mà không có thị thực nhập cảnh, do lo ngại những nguy cơ từ việc quản lý nhân dạng trong chương trình nhập tịch thông qua đầu tư của nước này.

Để đáp lại, SKN đã cho thu hồi những hộ chiếu của mình và đổi lại hộ chiếu mới. Những trường hợp gặp vấn đề như trên trong khoảng thời gian từ tháng 1/2012 đến 7/2014 sẽ được cấp hộ chiếu mới với nơi sinh và tên tuổi trước đây. Công ty Arton Capital dự đoán rằng khoảng 16.000 hộ chiếu sẽ được thu hồi lại.

>> [Q&A] Gia tộc Rothschild - Từ người nghèo nhất đến giàu hơn cả những kẻ giàu nhất

Theo Hoàng Nam