BIDV: Cùng áp lực tăng vốn, Hàn Quốc bơm vào 56 tỷ USD, Việt Nam lại siết cổ tức ngân hàng

Trung tâm nghiên cứu Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV) vừa có báo cáo yêu cầu tăng cường năng lực tài chính của các ngân hàng thương mại nhà nước (NHTMNN) cho mục tiêu phát triển kinh tế đất nước.

BIDV đánh giá: Trong quá trình thực hiện vai trò đối với nền kinh tế, năng lực tài chính của khối NHTMNN thể hiện qua hệ số an toàn vốn (CAR) bị suy giảm nghiêm trọng.

Tình trạng vốn tự có tăng không đủ bù đắp mức tăng tài sản có rủi ro (TSCRR) của khối NHTMNN làm suy giảm CAR chủ yếu do 2 nguyên nhân.

Một là, khả năng sinh lời của các NHTMNN bị co hẹp do đi đầu trong triển khai các chương trình, chính sách tín dụng ưu đãi của Chính Phủ (lãi suất cho vay thấp khoảng 7% trong khi lãi suất huy động theo giá thị trường 4-5%, đồng thời trung bình dư nợ các chương trình trong tổng dư nợ cũng ở mức cao như BIDV lên đến…)

Hai là, trong giai đoạn ngành ngân hàng Việt Nam triển khai nhiều biện pháp để áp dụng các chuẩn mực thông lệ quốc tế theo Basel trong tính toán CAR nên vừa làm giảm tốc độ tăng Vốn tự có và vừa làm tăng tốc độ tăng TSCRR so với trước đây, từ đó tác động tiêu cực đến CAR.

Các NHTMNN Việt Nam đang đứng trước áp lực tăng vốn, mà áp lực này hiện có nhiều điểm giống các NHTM tại Hàn Quốc sau khủng hoảng 1997.

Khi khủng hoảng tài chính 1997 xảy ra và qua đi, nền kinh tế Hàn Quốc đứng trước áp lực cải tổ mạnh mẽ và trong đó có cả ngành ngân hàng. Để nâng cao năng lực tài chính cho các NHTMNN, Hàn Quốc xác định việc tăng vốn cho các ngân hàng từ nguồn ngân sách nhà nước là không thể tránh khỏi do bất ổn trong hệ thống tài chính có thể châm ngòi cho một cuộc khủng hoảng trong toàn nền kinh tế, và thực tế là NHTM Hàn Quốc khi đó rất khó để có thể tự thực hiện tăng vốn từ phát hành thêm cổ phần.

Kết quả vào cuối năm 1998, Hàn quốc đã bơm tổng cộng 64 nghìn tỷ Won (tương đương khoảng 56,5 tỷ USD, tương ứng với 15% GDP nước này) để tái cơ cấu hệ thống tài chính.

Trong đó, 1/2 lượng vốn này dùng để thực hiện tăng vốn cho các ngân hàng. Mục tiêu tăng vốn cho các NHTM Hàn Quốc được xác định là đưa CAR lên mức 10%.

Hệ số CAR của khối NHTMNN Việt Nam đã giảm từ mức 10,8% năm 2011 xuống mức 9,4% hiện nay – gần chạm ngưỡng tối thiểu 9% theo quy định của NHNN, thấp hơn mức bình quân của ASEAN là 10,3%.

Qua đó, liên quan đến các giải pháp tăng vốn cho khối ngân hàng thương mại Nhà nước, BIDV đề xuất Chính phủ chỉ đạo NHNN và Bộ Tài chính chấp thuận cho các NHTM nhà nước được cân đối và quyết định việc sử dụng nguồn cổ tức các năm để tăng vốn cho năm sau qua hình thức chi trả cổ tức bằng cổ phiếu tùy thuộc vào năng lực tài chính và điều kiện của ngân hàng.

Bên cạnh đó, Chính phủ cần đẩy mạnh thực hiện cổ phần hóa và giảm bớt tỷ lệ sở hữu của Nhà nước tại các NHTMNN, hiện đang ở mức 65-95%.

Giải pháp tăng vốn qua bán cổ phần cho nhà đầu tư chiến lược nước ngoài rất có lợi, do nhà đầu tư nước ngoài có tiềm lực tài chính mạnh và nhiều kinh nghiệm quản lý. Mặc dù vậy, việc lựa chọn nhà đầu tư chiến lược nước ngoài còn phụ thuộc vào điều kiện riêng từng ngân hàng, điều kiện thị trường và chính sách của Chính phủ. Do đó giải pháp này cũng khó thực hiện trong điều kiện hiện nay.

Trước đó, trong bối cảnh ngân sách Nhà nước thâm hụt hơn 3 tỷ USD trong 5 tháng đầu năm 2016, Bộ Tài chính đã gửi công văn đề nghị Thống đốc Ngân hàng Nhà nước chỉ đạo người đại diện phần vốn Nhà nước tại BIDV và VietinBank biểu quyết chia cổ tức bằng tiền mặt thay vì bằng cổ phiếu để trả vào Ngân sách Nhà nước.

Phản hồi về công văn này, Tổng giám đốc VietinBank - ông Lê Đức Thọ cho biết ngân hàng này đang đề xuất với Bộ Tài chính xem xét việc giữ lại lợi nhuận để tăng vốn như Đại hội đồng cổ đông đã thông qua.

Ngay sau đó, Bộ Tài chính tiếp tục có thông báo yêu cầu VietinBank và BIDV thực hiện theo đúng quy định của pháp luật.

Bảo Bảo