Bất chấp lệnh trừng phạt, khí đốt của Nga vẫn chảy vào châu Âu: Lý do không chỉ là giá rẻ
Châu Âu vẫn mua một lượng đáng kể khí đốt của Nga bất chấp lệnh trừng phạt. Lý do một phần là bởi các nguồn cung khí thiên nhiên hóa lỏng giá rẻ của Nga và một số nước trong khối đóng vai trò trung chuyển LNG từ Nga ra thị trường toàn cầu.
Đã hơn hai năm kể từ khi cuộc xung đột Nga-Ukraine xảy ra, khí đốt của Nga vẫn chảy vào châu Âu bất chấp các lệnh trừng phạt
Trong năm 2022, Nga cắt giảm nhập khẩu khí đốt sang châu Âu. Các nhà lãnh đạo khối lo lắng về thiếu năng lượng trong mùa đông, nhưng tình trạng này không thực sự xảy ra. Điều này còn ám chỉ rằng EU chưa bao giờ thực sự trừng phạt khí đốt của Nga.
Nhập khẩu khí thiên nhiên hóa lỏng (LNG) từ Nga thay thế khí đốt qua đường ống như thế nào?
Theo dữ liệu của EU, tỷ trọng nhập khẩu khí đốt Nga qua đường ống của các quốc gia thành viên đã giảm từ 40% vào năm 2021 xuống còn khoảng 8% vào năm 2023. Tuy nhiên, khi tính cả LNG, khí đốt của Nga chiếm 15% trong tổng lượng khí đốt nhập khẩu của khối.
Để giảm phụ thuộc vào khí đốt của Nga, EU đã tăng cường nhập khẩu LNG từ các nước như Mỹ và Qatar. Tuy nhiên, điều này đã vô tình dẫn đến làn sóng LNG giá rẻ của Nga tràn vào khối.
Theo nhà cung cấp dữ liệu Kpler, Nga hiện là nhà cung cấp LNG lớn thứ hai của EU. Nhập khẩu LNG từ Nga chiếm 16% tổng nguồn cung LNG của EU vào năm 2023, tăng 40% so với lượng Nga bán cho EU vào năm 2021.
Khối lượng nhập khẩu năm 2023 giảm nhẹ so với năm 2022, nhưng dữ liệu từ quý 1/2024 cho thấy xuất khẩu LNG của Nga sang châu Âu đã tăng trở lại 5% so với cùng kỳ năm ngoái. Pháp, Tây Ban Nha và Bỉ là những nước nhập khẩu lớn nhất, chiếm 87% lượng LNG vào EU vào năm 2023.
Một số nước đóng vai trò trung chuyển LNG của Nga
Tuy nhiên, phần lớn lượng LNG không được thị trường châu Âu sử dụng đến mà được xử lý tại các cảng châu Âu trước khi được tái xuất khẩu sang các nước thứ ba. Quá trình trung chuyển này giúp một số quốc gia và công ty EU thu lợi nhuận.
Benjamin Hilgenstock từ Trường Kinh tế Kyiv cho biết: “Phần lớn LNG của Nga tới châu Âu chỉ được trung chuyển. Các công ty châu Âu kiếm tiền từ việc hỗ trợ xuất khẩu LNG của Nga.
Theo một báo cáo gần đây của Trung tâm Nghiên cứu Năng lượng và Không khí Sạch (CREA), 22% lượng LNG nhập khẩu của Châu Âu từ Nga được vận chuyển ra toàn cầu vào năm ngoái. Petras Katinas, một nhà phân tích năng lượng của CREA, nói với DW rằng phần lớn lượng LNG này được bán cho các nước ở châu Á.
Do đó, một số thành viên EU, như Thụy Điển, Phần Lan và các nước vùng Baltic, đang gây áp lực lên khối để ban hành lệnh cấm hoàn toàn đối với LNG của Nga.
Các cuộc thảo luận của EU hiện đang tập trung vào việc cấm tái xuất LNG của Nga từ các cảng châu Âu.
Tuy nhiên, Acer – cơ quan quản lý năng lượng của EU, gần đây đã cảnh báo rằng việc giảm nhập khẩu LNG của Nga phải thực hiện từng bước để tránh cú sốc năng lượng.
Nhiều nước EU vẫn sử dụng khí đốt của Nga
Khí đốt vẫn đang chảy vào EU qua đường ống. Mặc dù đường ống Nord Stream không hoạt động và đường ống Yamal không còn đưa khí đốt của Nga đến châu Âu, khí đốt của Nga vẫn chảy vào trung tâm khí đốt Baumgarten của Áo thông qua các đường ống đi qua Ukraine. Công ty năng lượng quốc doanh OMV của Áo có hợp đồng với công ty khí đốt Gazprom của Nga cho đến năm 2040.
Vào tháng 2, Áo xác nhận rằng 98% lượng khí đốt nhập khẩu của nước này trong tháng 12/2023 là từ Nga. Giống như Áo, Hungary tiếp tục nhập khẩu số lượng lớn khí đốt qua đường ống của Nga. Nước này gần đây cũng đã đạt được thỏa thuận khí đốt với Thổ Nhĩ Kỳ, nhưng các chuyên gia cho rằng lượng khí đốt này cũng đến từ Nga thông qua đường ống Turkstream.
Hilgenstock nói rằng một số quốc gia tiếp tục mua khí đốt của Nga vì họ đang hưởng lợi từ các hợp đồng giá rẻ và hấp dẫn. “Vì vậy, trừ khi có lệnh cấm đối với khí đốt tự nhiên của Nga, thì việc mua bán vẫn tùy thuộc vào quyết định của họ”, ông nói.
Đã đến lúc cấm vận?
Mặc dù khí đốt của Nga vẫn chảy vào châu Âu, nhưng tổng lượng khí đốt nhập khẩu của nước này vào châu Âu đã giảm đáng kể kể từ năm 2021.
EU cho biết họ muốn khối này hoàn toàn không có khí đốt của Nga vào năm 2027.
Benjamin Hilgenstock nhận định EU có thể đa dạng hóa tương đối nhanh chóng nguồn cung khí đốt và các nguồn năng lượng khác khỏi Nga.
Tuy nhiên, ông tin rằng các điều kiện chính trị “không đặc biệt có lợi” cho một lệnh cấm vận khí đốt hoàn toàn, đặc biệt là cấm vận đường ống. Ông chỉ ra rằng nhiệm kỳ chủ tịch EU của Hungary vào nửa cuối năm 2024 là một rào cản tiềm tang bởi Budapest có mối quan hệ chặt chẽ hơn với Moscow so với hầu hết các nước thành viên EU.
Hiện, các nước châu Âu vẫn chưa cấm hoặc hạn chế nhập khẩu khí tự nhiên hóa lỏng từ Nga. EU đang nhắm đến hành động này nhưng hiện đang có sự bất đồng giữa 27 thành viên. Các công ty nhập khẩu LNG lớn của Nga, bao gồm Bỉ, Pháp và Tây Ban Nha, khẳng định việc chấm dứt quan hệ với nhà cung cấp Nga, cũng như các hợp đồng dài hạn sẽ không đơn giản.
Theo DW
