Asia Times: Việt Nam sẽ khẳng định tư cách cường quốc xuất khẩu công nghệ cao, một "con hổ châu Á" sắp xuất hiện

Bài viết trên Asia Times cho rằng: Bước nhảy vọt này thể hiện bước ngoặt quan trọng trong nền kinh tế Việt Nam bởi vì mặt hàng xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam sang Hoa Kỳ không còn là hàng dệt may mà giờ đây là các sản phẩm công nghệ cao.

Đến cuối năm 2023, nhiều sản phẩm chủ lực của Apple sẽ được lắp ráp tại Việt Nam. Thay vì cạnh tranh với danh hiệu “công xưởng thế giới” của Trung Quốc, Việt Nam đã là điểm đến sản xuất bổ sung cho Trung Quốc trong hệ sinh thái chuỗi cung ứng toàn cầu.

Việt Nam đã giành được một số thị phần xuất khẩu công nghệ của Trung Quốc. Đất nước Đông Nam Á đã cung cấp một môi trường “trung lập” rất cần thiết để các công ty fintech nước ngoài giảm thiểu rủi ro và định hướng lại khả năng tiếp xúc của họ trước sự cạnh tranh quyền lực lớn giữa Mỹ và Trung Quốc - bao gồm cả việc Apple chuyển sản xuất ra khỏi Trung Quốc, khoản đầu tư 1,6 tỷ USD của Amkor Technology có trụ sở tại Hoa Kỳ vào nhà máy sản xuất chất bán dẫn. Việt Nam cũng đang chào đón Huawei trở lại.

Việt Nam có tiềm năng trở thành nền kinh tế xuất khẩu hàng hóa công nghệ cao lớn thứ 4 sau Trung Quốc, Đài Loan (Trung Quốc) và Đức. Mặc dù, Việt Nam hiện giữ vị trí thứ bảy nhưng tốc độ tăng trưởng của nước này không có đối thủ - hàng hóa công nghệ cao chiếm tỷ trọng xuất khẩu của Việt Nam đạt 42% vào năm 2020, tăng từ 13% vào năm 2010.

Nhưng sự gia tăng nhanh chóng trong xuất khẩu công nghệ cao của Việt Nam vẫn chưa đẩy nhanh tốc độ gia nhập câu lạc bộ độc quyền các nền kinh tế “con hổ châu Á”. Trong những thập kỷ trước, Trung Quốc, Hàn Quốc và Đài Loan (Trung Quốc) đã gia nhập câu lạc bộ bằng cách chuyển từ sản xuất công nghệ thấp sang sản xuất công nghệ cao tiên tiến.

Việt Nam nên làm gì để thành 'Con hổ châu Á'?

Có thể mất khoảng 15 năm để GDP bình quân đầu người của Việt Nam – là 4.320 USD vào năm 2023 – đạt được GDP bình quân đầu người năm 2023 của Trung Quốc là 12.540 USD.

Trong khi Apple đang giao nhiệm vụ cho các nhà cung cấp của mình đầu tư, sản xuất, lắp ráp sản phẩm tại Việt Nam, câu hỏi đặt ra là liệu Việt Nam có nắm bắt được cơ hội giá trị gia tăng và chứng kiến các công ty Việt Nam dần trở thành nhà cung cấp của Apple hay không.

Điều này có vẻ khó xảy ra trong ngắn hạn, vì tất cả nhà cung cấp của Apple đều là các công ty có vốn đầu tư nước ngoài của Trung Quốc hoặc Đài Loan (Trung Quốc) đã chuyển đến Việt Nam.

Trong khi xuất khẩu công nghệ cao của Việt Nam đang thúc đẩy tăng trưởng đất nước, vẫn có sự phụ thuộc quá mức vào đầu vào đổi mới của nước ngoài, với khoảng 70% tổng giá trị xuất khẩu của Việt Nam do các công ty nước ngoài chi phối và nắm giữ.

Tiềm năng tăng trưởng GDP bình quân đầu người của Việt Nam thấp hơn đáng kể so với các con hổ châu Á khác sau khi đạt mức thu nhập trung bình thấp. Điều này là do năng suất nhân tố tổng hợp (TFP) và vốn nhân lực của Việt Nam vẫn chưa được thúc đẩy bởi đầu vào trong nước và sự lan tỏa công nghệ diễn ra chưa đủ nhanh.

Nhưng có một điểm sáng đáng kể: Dòng vốn FDI hiện tại từ các công ty fintech đang giúp Việt Nam có thêm thời gian để giải quyết sự phụ thuộc vào đầu vào đổi mới nước ngoài.

Ví dụ, Việt Nam có thể thu hút Apple đầu tư vào nghiên cứu và phát triển cũng như tăng cường mối quan hệ với các trường đại học và sinh viên Việt Nam, như Apple đã làm ở Trung Quốc.

Việt Nam đã có vị thế đặc biệt để trở thành một trong những nền kinh tế tăng trưởng nhanh nhất trong thập kỷ tới. Và thành công của Việt Nam trong việc quản lý Covid-19 với tư cách là nền kinh tế hoạt động hiệu quả hàng đầu châu Á trong đại dịch đã củng cố vị thế và danh tiếng của đất nước như một môi trường an toàn và thân thiện cho các đối thủ nước ngoài.

Cuộc đua trở thành con hổ châu Á tiếp theo của Việt Nam có những thách thức, bao gồm cả câu hỏi làm thế nào để giải quyết vấn đề này. giảm sự phụ thuộc quá mức của đất nước vào đầu vào đổi mới nước ngoài. Nhưng có vẻ như các yếu tố cốt lõi của hệ sinh thái đổi mới đang bén rễ khi Việt Nam khẳng định mình là cường quốc xuất khẩu công nghệ cao.

Trong bối cảnh mất cân bằng toàn cầu và đại dịch toàn cầu, Việt Nam nổi lên như một trường hợp ngoại lệ, cho thấy chủ nghĩa tư bản nhà nước là một mô hình tăng trưởng có khả năng. Việt Nam đã có được nhiều thời gian hơn – nếu không phải là đường trong – trong cuộc đua trở thành con hổ châu Á tiếp theo.

Theo Dy Khoa