10 ngày biến Iran thành 'ổ dịch' Covid-19, tỷ lệ người chết/ca nhiễm lớn nhất thế giới

Khi khẳng định Iran đã gần như kiểm soát được dịch Covid-19 trong cuộc họp báo hồi đầu tuần, Thứ trưởng Bộ Y tế Margarj Harirchi ho, đưa tay lên lau mồ hôi liên tục.

Dù Harirchi cố kiềm chế cơn khó chịu, một phụ tá của ông vẫn phải chạy lên bục phát biểu để tiếp thêm khăn giấy. Đứng cạnh phát ngôn viên chính phủ Ali Rabiei, Thứ trưởng Bộ Y tế Iran bác bỏ tuyên bố một nghị sỹ nước này trước đó về trường hợp 50 người chết ở thành phố Qom.

Ngày hôm sau, ông Harirchi đăng tải một video xác nhận mình nhiễm Covid-19.

"Đây là một loại virus dân chủ. Nó không phân biệt giàu nghèo, mạnh, yếu. Nó có thể lây nhiễm cho tất cả mọi người. Tôi nói điều này từ tận đáy lòng. Hãy tự chăm sóc bản thân", ông nói.

Iran, đất nước 83 triệu người giờ là ổ dịch lớn nhất Trung Đông và là nước ghi nhận tỷ lệ người chết vì Covid-19 cao nhất thế giới. Trong 593 ca nhiễm Covid-19 tại Iran, 43 người thiệt mạng - tỷ lệ cao hơn gấp nhiều lần so với nơi bùng phát dịch là Trung Quốc.

Iran cũng là nước ghi nhận số quan chức cấp cao dương tính với chủng virus corona mới nhiều nhất với 8 trường hợp, 2 chính khách trong đó đã thiệt mạng.

Phó Thủ tướng Iran Masoumeh Ebtekar hôm 27/2 được xác nhận nhiễm bệnh chỉ 1 ngày sau khi bà tham gia cuộc họp nội các và chỉ ngồi cách Tổng thống Iran vài mét. Không ai trong cuộc họp đeo khẩu trang.

Tình hình ở Iran là những điều mà giới chức nước này không thể mường tượng nổi vào thời điểm họ công bố 2 ca nhiễm bệnh đầu tiên tại Qom hôm 19/2.

Trong một tin tức đăng tải hôm 28/2, tờ BBC Ba Tư cho biết 210 người Iran thiệt mạng vì Covid-19, hầu hết trong số đó là các bệnh nhân ở Tehran và Qom.

BBC Ba Tư nói thông tin này do nguồn tin trong hệ thống y tế của Iran cung cấp.

Ngay sau khi thông tin trên được đăng tải, người phát ngôn Bộ y tế Iran Kianush Jahanpur khẳng định các con số này là sai lệch và BBC Ba Tư đang gia nhập vào danh sách "kẻ thù của Iran" trong cuộc đua truyền bá sự dối trá về đất nước này.

"Sự minh bạch mẫu mực của Iran trong việc công bố các thông tin về dịch Covid-19 khiến nhiều người kinh ngạc", ông Kianush Jahanpur tuyên bố trên tài khoản Twitter.

Ổ dịch của Iran bắt đầu bùng phát từ Qom, điểm đến của những người hành hương dòng Shiite. Ca nhiễm Covid-19 đầu tiên tại thành phố này cũng là người đầu tiên của Iran là một thương nhân thường xuyên qua lại giữa Qom và Vũ Hán. Không rõ ông này nhiễm bệnh từ khi nào nhưng nhiều người tin rằng bệnh nhân đã kịp truyền bệnh cho nhiều người trước khi được xét nghiệm.

Nhiều chuyên gia y tế quốc tế đồng ý rằng không phải ngẫu nhiên mà tỷ lệ chết người vì Covid-19 ở Iran lại cao tới vậy. Nguyên nhân có thể là do số liệu về các trường hợp nhiễm bệnh tại quốc gia Tây Á này thấp hơn rất nhiều so với thực tế.

Họ đặt ra các giả thiết cho rằng Iran đã bỏ qua các ca nhiễm bệnh ít nghiêm trọng do cách thức sàng lọc, kiểm tra bệnh nhân hoặc do yếu kém của trang thiết bị y tế.

Theo Giáo sư William Schaffner, chuyên gia về y tế dự phòng và bệnh truyền nhiễm tại Trung Tâm Y Tế Đại Học Vanderbilt, mấu chốt nằm ở việc Tehran thiếu hụt khả năng phát hiện đầy đủ số ca nhiễm bệnh.

Ông Schaffner chỉ ra rằng để làm được điều đó, chính quyền phải cử người mạo hiểm tới các thị trấn, làng mạc thay vì chỉ ngồi chờ xét nghiệm từ những người đến các bệnh viện lớn với các triệu chứng nghiêm trọng.

"Tôi không biết họ có khả năng đó hay không. Nhưng nhiều quốc gia không làm như vậy vì họ không có truyền thống đó trong hệ thống y tế công cộng. Việc rà soát bệnh nhân ngặt nghèo như vậy là điều gì đó rất mới mẻ với họ", ông Schaffner cho biết.

Vị giáo sư này cũng đề cập tới khả năng các bệnh viện Iran thực sự thất bại trong cách chữa trị và các bệnh nhân không được chăm sóc y tế đúng cách. Tuy nhiên, chính ông Schaffner cũng cho rằng khả năng này là không cao vì hệ thống chăm sóc sức khỏe của Iran được đánh giá là tương đối tiên tiến và tay nghề của các bác sỹ cũng khá ổn.

Cũng có giả thiết nói Covid-19 có thể xuất hiện những dạng đột biến ở Iran. Nhưng Tiến sĩ John Torres, chuyên gia tư vấn y tế của NBC News cho rằng chưa hề có bằng chứng về các dạng biến thể của Covid-19, do đó tỷ lệ chết người cao ở Iran là do cách nước này kiểm soát tình hình dịch bệnh trong nước.

Sau tuyên bố về trường hợp 50 người chết ở Qom của nghị sỹ Iran, nhiều người bắt đầu hoài nghi việc có hay không chính quyền đang che giấu người dân về những gì đang thực sự diễn ra. Nghi ngờ này là điều dễ hiểu bởi trước đó Iran phải mất 3 ngày mới thừa nhận bắn nhầm chiếc Boeing chở khách của Ukraine.

Một điều đáng lo ngại khác là Iran đang trở thành trung tâm lan truyền virus ra khắp Trung Đông. Hàng loạt các quốc gia như Iraq, Pakistan, Lebanon, Kuwait, Các tiểu Vương quốc Ả rập Thống nhất (UAE) đều đã ghi nhận các ca nhiễm mà hầu hết trong số đó đều trở về từ Iran. Đặc biệt, Bahrain cho biết tất cả 38 ca nhiễm Covid-19 tại quốc gia này đều có liên quan tới Iran.

Kể từ đầu tuần, Iran phải áp đặt hàng loạt biện pháp để ngăn chặn sự lây lan của Covid-19. Tehran hủy bỏ lễ cầu nguyện quan trọng chiều thứ 6 hàng tuần. Quốc hội Iran cũng phải hoãn họp từ 28/2 sau khi một số nghị sỹ cho kết quả dương tính với Covid-19. Chính phủ Iran tuyên bố đóng cửa tất cả trường học trong 3 ngày kể từ 29/2 vì lo ngại dịch bệnh lan rộng.

Ngóc ngách của các ga tàu điện ngầm được khử trùng, hàng loạt các cửa hàng đồ ăn nhẹ phải đóng cửa. Các sự kiện thu hút một lượng lớn khán giả như bóng đá, chiếu phim bị hoãn lại.

Bộ Y tế Iran kêu gọi người dân không bắt tay và tránh những nơi đông người.

Trong một phát biểu trấn an người dân, Tổng thống Rouhani kêu gọi mọi người chú ý tới các khuyến nghị về sức khỏe.

"Nhưng chúng ta vẫn phải tiếp tục công việc và các hoat động bởi một trong những âm mưu của kẻ thù là lan truyền sự sợ hãi và phong tỏa đất nước chúng ta", ông Rouhani nói.

Theo Song Hy