1 startup từng trị giá 22 tỷ USD trên bờ vực thẳm: Cạn sạch tiền, founder khóc khi phân trần với các nhà đầu tư, văn phòng bị cảnh sát đột kích, tịch thu toàn bộ máy tính

Vào cuối tháng 4, các quan chức Ấn Độ mặc thường phục đã đột kích vào các văn phòng của Byju's ở Bengaluru, thu giữ máy tính xách tay và công khai những mối liên kết của công ty khởi nghiệp công nghệ giáo dục có giá trị nhất thế giới này với các vi phạm ngoại hối có thể xảy ra.

Ở phía bên kia đại dương, Byju Raveendran - người sáng lập đồng thời là giám đốc điều hành của Byju’s đang đi dạo quanh căn hộ của mình ở Dubai, uống những tách cà phê đen và nhận cuộc gọi từ các nhà đầu tư hàng đầu. Khi kế hoạch huy động vốn trị giá 1 tỷ USD từ các nhà đầu tư Trung Đông vẫn còn trong tình trạng lấp lửng, Raveendran đã rơi nước mắt trong quá trình nêu những luận điểm bảo vệ công ty của mình, theo những người tham dự cuộc gọi.

Ravenendran đã rơi vào trạng thái khủng hoảng trong nhiều tháng. Ngoài cuộc đột kích của cơ quan chống tội phạm tài chính của Ấn Độ, công ty khởi nghiệp dạy thêm từng rất thành công của anh đã không nộp thông tin các tài khoản tài chính đúng hạn. Một số nhà đầu tư có trụ sở tại Mỹ đã cáo buộc Byju's che giấu nửa tỷ USD, dẫn đến các vụ kiện.

Hôm thứ ba tuần này, Prosus NV, một trong những nhà đầu tư sớm nhất vào công ty, cho biết họ đã rời bỏ ghế hội đồng quản trị vì quản trị kém và coi thường lời khuyên của giám đốc.

Về phần mình, Byju's và Ravenendran đã phủ nhận hành vi sai trái. Nhưng câu chuyện của họ - được ghép lại với nhau từ các cuộc phỏng vấn với hơn chục người tham gia vào hoạt động của công ty - là một cánh cửa mở ra những thách thức mà các công ty khởi nghiệp ở Ấn Độ phải đối mặt. Với vốn đầu tư mạo hiểm trong nước hạn chế, các công ty như Byju’s đã tìm kiếm sự hỗ trợ từ bên ngoài. Điều đó đã thay đổi vào năm ngoái, khi nguồn tài trợ khởi nghiệp bị ảnh hưởng, giảm xuống mức thấp nhất trong 4 năm vào nửa đầu năm 2023.

Không dễ dàng tiếp cận vốn toàn cầu, các công ty hiện đang phải đối mặt với sự giám sát chặt chẽ hơn về quản trị doanh nghiệp, gây nguy hiểm cho nỗ lực của Ấn Độ để kéo Mỹ và Trung Quốc trở thành thủ đô công nghệ của thế giới.

Jacob Mathew, chủ tịch ngân hàng đầu tư tại Incred Capital Ltd cho biết: “Nếu tình hình không được kiểm soát nhanh chóng và các biện pháp bảo vệ không được áp dụng tại Byju's, việc này sẽ ảnh hưởng đến hình ảnh của Ấn Độ như một điểm đến đầu tư của các quỹ nước ngoài”.

Sự vươn lên của Raveendran từ một gia sư riêng trở thành lãnh đạo của một công ty trị giá 22 tỷ USD đã thu hút các nhà đầu tư toàn cầu, bao gồm Sequoia Capital, Blackstone Inc. và quỹ của Mark Zuckerberg. Trong thời kỳ đại dịch, Raveendran đã chiếm phần lớn thị trường công nghệ giáo dục ở Ấn Độ.

Nhưng sau khi các lớp học mở cửa trở lại, những lo ngại về tình hình tài chính của Byju đã ảnh hưởng đến danh tiếng của công ty. Các nhà đầu tư đặt câu hỏi tại sao Raveendran trì hoãn việc thuê một giám đốc tài chính trong nhiều năm và mua lại hơn chục công ty trên khắp thế giới với tốc độ chóng mặt. Rất nhiều nhân viên đã rời đi hoặc bị sa thải. Thành viên hội đồng quản trị đã từ chức. Và nhiều trung tâm giảng dạy gần như trống rỗng.

Những người ủng hộ Raveendran cho rằng những bước đi sai lầm là do sự nhiệt tình và ngây thơ của một nhà sáng lập thiếu kinh nghiệm đã phát triển quá nhanh. Những người chỉ trích thì cho rằng anh này đã hành động liều lĩnh bằng cách che giấu thông tin về tài chính và không kiểm tra chặt chẽ các tài khoản. Trong thế giới khởi nghiệp của Ấn Độ, nhiều người coi Byju’s là ví dụ điển hình nhất về điều gì sẽ xảy ra khi một doanh nghiệp mở rộng quy mô tại một trong những nền kinh tế phát triển nhanh nhất trong thời kỳ bùng nổ - nhưng không lập kế hoạch cho khả năng phá sản.

Ravenendran và người phát ngôn của Byju từ chối bình luận.

KHỞI ĐẦU

Raveendran lớn lên tại một ngôi làng ở bang ven biển Kerala và theo học tại một trường địa phương nơi cha anh dạy vật lý và mẹ anh dạy toán. Theo những người biết anh ấy vào thời điểm đó, anh này là một học sinh khác thường, hay trốn học để chơi bóng và thích tự học ở nhà hơn.

Sau một thời gian ngắn làm kỹ sư, Raveendran bắt đầu công việc huấn luyện sinh viên tại một trường cao đẳng ở Bengaluru. Số lượng tuyển sinh tăng gấp đôi mỗi tuần, và cuối cùng Raveendran đã chuyển các lớp học đến một sân vận động thể thao. Các bài học được chiếu trên màn hình khổng lồ cho hàng nghìn học sinh.

Phương pháp giảng dạy của Raveendran nổi bật ở Ấn Độ, nơi khan hiếm những người hướng dẫn giỏi và các phương pháp khách đã lỗi thời. Anh ấy rất giỏi trong việc chuẩn bị cho học sinh tham gia các kỳ thi tuyển sinh cạnh tranh khốc liệt vào các trường cao đẳng kỹ thuật và y tế hàng đầu.

Raveendran đã tuyển dụng những học sinh giỏi nhất của mình để dạy cùng với mình và mở 41 trung tâm huấn luyện. Năm 2011, anh đăng ký Think and Learn Pvt Ltd. - công ty mẹ của Byju's. Anh đồng sáng lập công ty với Divya Gokulnath, một kỹ sư công nghệ sinh học và là cựu sinh viên mà sau này anh kết hôn.

Vào năm 2015, Raveendran đã số hóa doanh nghiệp của mình, tung ra một ứng dụng tự học chủ yếu tập trung vào toán, khoa học và tiếng Anh cho học sinh tiểu học.

Raveendran cho biết trong một cuộc phỏng vấn năm 2017 với Bloomberg News: “Tôi luôn thích tự học mọi thứ và cũng tự học cách hack các kỳ thi, vì vậy thật dễ dàng để dạy kèm cho người khác”.

NHÀ ĐẦU TƯ ÙN ÙN RÓT VỐN

Khi chi tiêu cho công nghệ tăng mạnh vào cuối những năm 2010, các nhà đầu tư đã xếp hàng để rót vốn cho Raveendran.

Ranjan Pai, người điều hành một trong những đế chế giáo dục và chăm sóc sức khỏe lớn nhất quốc gia, cho biết ông đã đồng ý gần như ngay lập tức việc tài trợ vốn cho Byju's. Ravenendran đã tận dụng sự gia tăng đột biến trong việc sử dụng internet ở Ấn Độ. Các công ty như Reliance Jio Infocomm Ltd. đã đưa ra mức giá dữ liệu được xếp vào hàng phải chăng nhất trên thế giới.

“Anh ấy nổi bật với tư cách là một trong những doanh nhân sáng giá nhất trong nước – nhưng thực tâm là một giáo viên”, Pai nói trong một cuộc phỏng vấn năm 2017 với Bloomberg.

Trong số những người ủng hộ ban đầu của Byju’s có Sequoia Capital, đã tham gia vào năm 2015 và đầu tư 4,8 tỷ rupee (58 triệu USD), theo dữ liệu từ Tracxn. Ngay sau đó, Lightspeed Venture Partners và Chan Zuckerberg Initiative - tổ chức từ thiện của người sáng lập Facebook - đã tham gia vào vòng tài trợ trị giá 50 triệu USD.

Khi vốn chảy qua các tài khoản của công ty, Raveendran đã mua lại hơn một chục công ty giáo dục ở Ấn Độ và nước ngoài. Khi đại dịch buộc sinh viên học online, việc mua lại dường như đã được báo trước. Ravenendran đã lên kế hoạch đưa công ty IPO thông qua việc sáp nhập SPAC. Một số nhà đầu tư đưa ra mức định giá cao tới 48 tỷ USD, theo tài liệu được Bloomberg xem xét.

Raveendran cũng khai thác thị trường nợ để thúc đẩy các vụ M&A của mình. Mặc dù Byju’s chỉ tìm cách vay 500 triệu USD vào năm 2021, nhưng các nhà đầu tư nước ngoài — bao gồm Blackstone Inc., Fidelity và GIC - đã huy động đủ tiền mặt để tăng gấp đôi quy mô mục tiêu của khoản vay của công ty lên 1,2 tỷ USD.

VẾT NỨT

Nhưng đến giữa năm 2022, các vấn đề bắt đầu phức tạp hơn. Sự bùng nổ các thương vụ SPAC giảm dần, cùng với nhu cầu dạy kèm trực tuyến xuống dốc. Các nhân viên đã đặt câu hỏi về bản năng kinh doanh của Raveendran: Ngay cả khi việc dỡ bỏ các hạn chế của Covid đã đánh bại công nghệ giáo dục, anh ấy vẫn tìm cách huy động thêm vốn chủ sở hữu - thay vì tiết kiệm tiền mặt và nhắm mục tiêu lợi nhuận.

Chiến lược đó đã gặp trở ngại vào tháng 7 năm ngoái. Hai nhà đầu tư chính, Sumeru Ventures và Oxshott, đã không chuyển được khoảng 250 triệu USD - một phần của vòng gọi vốn 800 triệu USD đã được công bố vì “các lý do kinh tế vĩ mô”. Những người biết rõ thỏa thuận cho biết Raveendran đã không xác minh liệu các nhà đầu tư có đủ tiền hay không trước khi công bố thỏa thuận. (Cho tới nay, các khoản tiền không bao giờ được thông qua).

Theo các nhân viên của Byju, Raveendran đã không cần thuê tư vấn từ các chủ ngân hàng đầu tư về các giao dịch, thay vào đó phụ thuộc vào Anita Kishore, giám đốc chiến lược của anh, để thực hiện hầu hết các giao dịch.

Kishore và Ravenendran từ chối bình luận.

Trong khi đó, các quan chức Ấn Độ đã gửi câu hỏi tới Byju's về lý do tại sao công ty không thể đóng tài khoản tài chính cho năm tài chính kết thúc vào tháng 3/2021. Cơ quan thực thi pháp luật của Ấn Độ, cơ quan điều tra các vi phạm về rửa tiền và ngoại hối, đã gửi lệnh triệu tập tới các quan chức của công ty.

Các khoản phí không được đệ trình chống lại Byju’s sau cuộc đột kích của cảnh sát vào cuối tháng tư. Nhưng Bộ Công ty, cơ quan quản lý công ty của Ấn Độ, sẽ sớm quyết định có nên mở một cuộc điều tra chính thức hay không. MCA và ban giám đốc thực thi đã không trả lời yêu cầu bình luận.

Mười tám tháng sau khi kết thúc năm tài chính, Byju’s cuối cùng đã công bố các báo cáo đã được kiểm toán. Báo cáo cho thấy khoản lỗ 45,7 tỷ rupee - tăng gấp 13 lần so với năm trước. Byju's đổ lỗi cho hiệu quả hoạt động kém là do các thông lệ kế toán đã đẩy doanh thu sang các năm tiếp theo. Trong khi đó, những người khác chỉ ra sự gia tăng lớn trong chi tiêu tiếp thị.

Tình hình tài chính của công ty khiến các nhà đầu tư lo lắng. Một số chủ nợ, bao gồm cả Blackstone, đã bán bớt tài sản nắm giữ của họ, tạo cơ hội cho các nhà đầu tư đang gặp khó khăn ở Mỹ nhận khoản vay 1,2 tỷ USD với lãi suất thấp tới 64 xu trên một USD.

Ngay sau khi mua khoản nợ, những chủ nợ đó bắt đầu yêu cầu thanh toán nhanh do công ty đã vi phạm các điều khoản, bao gồm thời hạn nộp báo cáo kết quả kinh doanh cho năm kết thúc vào ngày 31/3/2022 vào tháng 9.

Sau tám tháng đàm phán, những chủ nợ của Byju’s ở Mỹ đã cáo buộc công ty trong một vụ kiện về việc che giấu 500 triệu USD. Họ lập luận rằng Byju's đang trong tình trạng vỡ nợ kỹ thuật đối với khoản vay 1,2 tỷ USD vì công ty đã không cung cấp các bản cập nhật tài chính thường xuyên.

Vào tháng 6, Byju’s đã bỏ qua khoản thanh toán lãi 40 triệu USD và đệ đơn kiện của mình ở New York, cáo buộc những người cho vay “đàm phán thiếu thiện chí”.

CỔ ĐÔNG NỔI DẬY

Đại diện của ba nhà đầu tư lớn gồm Peak XV, Prosus và Chan Zuckerberg Initiative gần đây đã rời khỏi hội đồng quản trị của Byju’s. Deloitte Haskins & Sells cũng đã từ chức kiểm toán viên của Byju’s, với lý do hồ sơ tài chính công ty không chính xác.

“Byju's đã tăng trưởng đáng kể kể từ khoản đầu tư đầu tiên của chúng tôi vào năm 2018, nhưng theo thời gian, cơ cấu quản trị và báo cáo của jpk không phát triển đủ cho một công ty có quy mô như vậy”, Prosus cho biết trong một tuyên bố vào ngày 25/7, giải thích lý do tại sao giám đốc của họ từ chức khỏi hội đồng quản trị của Byju’s.

Trong những tuần gần đây, Raveendran và Ajay Goel - người đã gia nhập Byju's vào tháng 4 với tư cách là giám đốc tài chính - đã thuê một chi nhánh của công ty kế toán BDO để đảm nhận công việc kiểm toán. Goel đã nói rằng các tài khoản tài chính bị trì hoãn từ lâu sẽ được hoàn tất vào cuối tháng 9.

“Điều tuyệt vời nhất của Byju’s vẫn chưa đến”, Raveendran nói với các nhân viên tại một tòa thị chính gần đây, nơi anh đã bác bỏ những lời chỉ trích. Công ty đã “không đi xa đến thế này để chỉ để dừng lại ở đây”.

Raveendran đang dựa vào khoản đầu tư vốn cổ phần trị giá 1 tỷ USD từ những người ủng hộ ở Trung Đông, dự kiến vào đầu tháng tới. Anh cũng đang khai thác một số người ủng hộ ban đầu của mình ở Ấn Độ để vượt qua cuộc khủng hoảng tiền mặt.

Theo những người giấu tên theo dõi các cuộc đàm phán, nếu các khoản tiền được thông qua, Byju's có thể trả hết nợ cho các chủ nợ và mua lại cổ phần của các nhà đầu tư đang nổi loạn ở Mỹ.

Trong khi đó, đầu tuần này, những người cho vay đã đồng ý làm việc để tái cơ cấu khoản vay 1,2 tỷ USD trước ngày 3/8.

Hầu hết các nhà đầu tư đã cắt giảm định giá của công ty xuống dưới 10 tỷ USD. Nhưng bất chấp vài tháng khó khăn của Byju’s, nhiều người vẫn lạc quan, chỉ ra tài đáng giá của công ty chính là 150 triệu khách hàng.

Mathew của InCred cho biết: “Công ty vẫn có thể vực dậy từ vực thẳm. Một số hoạt động kinh doanh của họ có dòng tiền tốt, có khả năng thu hút các nhà đầu tư giá trị, những người sẽ đến cùng những tấm séc có giá trị lớn giúp giải quyết mọi việc”.

Nguồn: Bloomberg

Vân Đàm