Chuyện gì đang xảy ra với nền kinh tế Trung Quốc: Chính phủ tuyên bố 'mọi thứ vẫn ổn' nhưng số liệu các chuyên gia thu thập được lại cho thấy điều ngược lại
Nhiều chuyên gia phân tích cho rằng tình hình kinh tế Trung Quốc còn tồi tệ hơn những gì mà số liệu chính thức được công bố.
Theo hàng tin CNN, các công ty và giám đốc trên toàn cầu đang cố gắng đánh giá mức độ nghiêm trọng của sự giảm tốc trong nền kinh tế Trung Quốc nhưng để có thể làm rõ được điều này là vô cùng khó.
Số liệu chính thức của chính phủ cho thấy tăng trưởng của nền kinh tế lớn thứ 2 thế giới năm 2018 đã xuống mức thấp nhất trong gần 30 năm qua. Những thương hiệu nổi tiếng như Apple hay Caterpillar đều đổ lỗi cho thị trường Trung Quốc trước kết quả kinh doanh đáng thất vọng.
Thậm chí nhiều chuyên gia phân tích còn cho rằng tình hình kinh tế Trung Quốc còn tồi tệ hơn những gì mà số liệu chính thức được công bố.
"Số liệu GDP mà chính phủ Trung Quốc công bố hoàn toàn sai sự thật. Rõ ràng là những con số này không hề thực tế", CEO Leland Miller của China Beige Book nói.
Công ty Beige Book đã thu thập số liệu của hàng nghìn công ty từ các ngành khác nhau ở Trung Quốc để vẽ lên một bức tranh hoàn toàn khác so với những gì chính quyền Bắc Kinh công bố. CEO Miller cho biết nền kinh tế này yếu hơn rất nhiều so với tuyên bố mọi thứ vẫn ổn và sẽ trở nên tốt đẹp hơn bất cứ lúc nào của chính phủ.
Đối với doanh nghiệp và giới đầu tư, dự đoán độ dài và sự nghiêm trọng của giảm tốc kinh tế rất quan trọng trong việc ra quyết định đầu tư, thuê mướn cũng như xác định kênh đổ vốn vào. Hiện nay Trung Quốc đang vất vả đối phó với rủi ro tín dụng khi dư nợ quá cao cũng như những hệ lụy đem lại từ cuộc chiến thương mại với Mỹ.
Nhiều chuyên gia cho rằng Tổng cục thống kê Trung Quốc (NBS) đưa ra những số liệu chỉ để "làm đẹp" thay vì xác nhận chính xác vấn đề cũng như tình hình của nền kinh tế. Chuyên gia Derek Scissors của Viện American Enterprise Institute tại thủ đô Washington nhận định NBS trước tiên là một cơ quan của chính phủ Trung Quốc rồi mới đến nghĩa vụ cung cấp chính xác các số liệu.
Bản thân Scissors, đồng thời cũng là chuyên gia kinh tế trưởng của China Beige Book cho rằng các báo cáo chính thức về kinh tế Trung Quốc quá bất hợp lý. Ví dụ quy mô của nền kinh tế không hề phù hợp với thu nhập bình quân.
Đồng quan điểm, nhiều công ty đã phải tự thu thập dữ liệu để có cái nhìn chính xác về nền kinh tế lớn thứ 2 thế giới này. Hãng nghiên cứu Capital Economics đã sử dụng số liệu của thương mại hàng hải, lượng sử dụng điện và thị trường tài chính để cho ra một bức tranh của riêng họ. Theo đó, kinh tế Trung Quốc thực tế chỉ tăng trưởng 5% vào năm 2018, thấp hơn mức công bố chính thức là 6,6%.
Sự giảm tốc kinh tế hiện đã tác động nên nhiều doanh nghiệp. Anh Wei Bingyu, chủ một nhà máy ở Bắc Kinh cho biết nền kinh tế Trung Quốc sẽ ngày càng tệ hơn trong những tháng tới do chiến tranh thương mại và nhiều yếu tố khác.
Người dân Trung Quốc lo sợ
Trong khi nhà đầu tư lo ngại cho nền kinh tế Trung Quốc trước thực trạng lợi nhuận công nghiệp giảm, xuất khẩu đi xuống thì người tiêu dùng thị trường này cũng không khá hơn. Số liệu chính thức cho thấy chi tiêu của người tiêu dùng Trung Quốc tăng gần 10% năm 2018, nhưng đáng ngạc nhiên là thị trường ô tô lại suy giảm lần đầu trong hơn 20 năm qua và doanh số bán lẻ trong Tết Nguyên Đán năm nay lại tăng chậm nhất trong 1 thập niên.
Chuyên gia Julians Evans Pritchard của Capital Economics nhận định chính phủ Trung Quốc thường hay làm quá số liệu tăng trưởng tiêu dùng. Theo ông Pritchard, chi tiêu của người tiêu dùng tại các thành phố lớn ở Trung Quốc đã giảm 3% trong năm 2018 do tầng lớp trung lưu thắt chặt chi tiêu.
Đồng quan điểm, anh Zhou Chang, chủ một phòng gym tại thủ đô Bắc Kinh cho biết khách hàng giờ đây chi tiêu ngày càng ít. Theo anh Zhou, tập gym khác với chi tiêu cho ăn mặc, vốn là những thứ cần thiết. Trung tâm tập thể hình thì chỉ dành cho những người có tiền bạc, thời gian hoặc dư dả và khi nền kinh tế giảm tốc, nhiều phòng gym đã phải đóng cửa hoặc phá sản.
Trái ngược lại với những lo sợ từ người dân và các doanh nghiệp, chính phủ Trung Quốc cho biết thách thức giảm tốc của đất nước đang bị thổi phồng. Tham dự Diễn đàn kinh tế thế giới (WEF) tại Davos-Thụy Sĩ mới đây, Phó chủ tịch nước Vương Kỳ Sơn đã hối thúc các nhà đầu tư ngừng lo sợ quá đà về nền kinh tế Trung Quốc.
"Sẽ có nhiều điều không chắc chắn xảy ra trong năm 2019 nhưng tôi khẳng định rằng kinh tế Trung Quốc vẫn sẽ tăng trưởng và vẫn sẽ bền vững", Phó chủ tịch Trung Quốc Vương Kỳ Sơn tuyên bố.
Tuy vậy, những động thái của chính quyền Bắc Kinh lại không khiến nhà đầu tư hết lo. Với hàng loạt chính sách như giảm thuế, tăng chi tiêu đầu tư công, nới lỏng chính sách tiền tệ nhằm thúc đẩy kinh tế, chính quyền Bắc Kinh đang cho thấy thị trường gặp phải thách thức không nhỏ chứ không "ổn định" như những gì tuyên bố.
Hiện vẫn chưa rõ những động thái này của Trung Quốc có giúp ích gì được cho nền kinh tế hay không bởi rất nhiều dòng tiền được đổ vào những tập đoàn quốc doanh không thực sự hiệu quả thay vì đầu tư cho mảng tư nhân.
Rất nhiều doanh nghiệp tư nhân Trung Quốc hiện phải dựa vào thị trường tín dụng đen, hoặc vay tiền thông qua quan hệ cá nhân dù chính phủ Trung Quốc đã cố ngăn chặn những hoạt động này những năm gần đây.
"Rất khó để những doanh nghiệp tư nhân như chúng tối vay vốn", Chủ nhà máy sản xuất thuốc Guo Yucheng ở phía Bắc tỉnh Jilin nhận định.
Gần đây ông Guo đã sáp nhập với một công ty quốc doanh địa phương với hy vọng sẽ vay vốn được dễ dàng hơn. Bản thân ông cũng cho rằng các chính sách kích thích kinh tế mới như giảm thuế sẽ phải tốn ít nhất 2 năm mới có tác dụng lên những doanh nghiệp đang gặp khó khăn.
"Có rất nhiều doanh nghiệp như chúng tôi khi phải cố gắng sống sót qua từng tháng. Các doanh nghiệp tư nhân chắc chắn sẽ phải trải qua một mùa đông vô cùng khó khăn", ông Guo ngậm ngùi nói.
