Từ chuyện bệnh nhân gửi bộ câu hỏi và lời đáp của bác sĩ “Cảm ơn sự khó tính của bạn”: Đã đến lúc thay đổi tư duy khám bệnh

Chỉ là một bộ câu hỏi được gửi cho bác sĩ đúng 5 phút trước giờ thăm khám. Nhưng phản hồi của vị bác sĩ nọ lại khiến nhiều người bất ngờ: “Cảm ơn sự khó tính của bạn”.

Câu chuyện nhỏ được bác sĩ Phan Trúc (BV Đa khoa Quốc tế Vinmec) chia sẻ không chỉ là một lời khen xã giao, mà đã chạm đến một "điểm mù" trong thói quen y tế bấy lâu nay: Chúng ta đang thực sự đồng hành cùng bác sĩ, hay chỉ đang phó mặc sức khỏe cho họ?

Từ "độc thoại" đến cuộc "vấn đáp lâm sàng"

Trong môi trường y tế truyền thống, kịch bản quen thuộc thường là sự im lặng. Người bệnh bước vào với tâm thế của người đi "xin" lời khuyên, còn bác sĩ ở vị thế người "cho" phương án. Thế nhưng, trải nghiệm của bác sĩ Phan Trúc lại mở ra một góc nhìn hoàn toàn khác về mô hình y tế hiện đại.

Khi nhận được bộ câu hỏi chuẩn bị sẵn từ bệnh nhân, bác sĩ Trúc không hề cảm thấy bị áp lực hay bị "kiểm tra". Ngược lại, anh trân trọng sự chuẩn bị đó. Với những người chưa quen, việc bệnh nhân hỏi dồn dập có thể bị coi là "làm khó bác sĩ". Nhưng thực tế, đây chính là một cuộc đối thoại minh bạch. Khi bệnh nhân nắm rõ vấn đề của mình, mọi thông điệp bác sĩ truyền tải đều được thảo luận kỹ lưỡng, giúp cả hai bên cùng đi đến quyết định điều trị tối ưu nhất.

Bài chia sẻ của BS Trúc như sau: “Cảm ơn sự khó tính của bạn. Bộ câu hỏi được gửi vào trước cho bác sĩ 5 phút nghiên cứu, rồi bệnh nhân trân trọng cùng trao đổi.

Những người chưa quen môi trường y tế tư nhân, có thể sẽ đôi chút khó chịu, khi cuộc khám bệnh trở thành một kỳ thi "vấn đáp lâm sàng" mà bệnh nhân là người hỏi, và bác sĩ trả lời.

Ấy vậy, nhưng mình lại đặc biệt thích những bệnh nhân như thế. Mình muốn những người bệnh "thông thái". Họ nắm rõ vấn đề của họ, và do đó, mọi thứ trở nên minh bạch, các thông điệp mà bác sĩ chuyển tải, đều được thảo luận, và sau cùng là họ sẽ cùng bác sĩ chia sẻ quyết định trong việc khám và chữa trị cho họ. Thứ làm mình vui hơn nữa, là họ có thể kịp thời tìm ra những điều chưa tối ưu hoặc thậm chí chưa phù hợp trong các quyết định của bác sĩ, sẽ ngăn ngừa những thiệt hại, mà nếu xảy ra, sẽ khó gì có thể bù đắp.

Dù rất thương người bệnh, nhưng mình không ủng hộ những trường hợp "trăm sự nhờ bác sĩ". Mình sẽ kiên trì cho họ hiểu tình trạng của họ, rồi từ đó, cho họ biết, nếu họ ủy quyền cho mình trong việc ra quyết định, thì mình sẽ đứng ở vai người nhà của họ, để ra lựa chọn. Điều đó không có nghĩa, rằng lựa chọn đó có thể cứu chữa hoặc tốt nhất cho họ, mà chỉ là, trong phạm vi nhận thức và bối cảnh đấy, mình chỉ có thể nghĩ được phương án thích hợp nhất mà thôi.

Quen thuộc với các giới bệnh nhân siêu khó tính, đã giúp mình lớn lên cả về chuyên môn và tư cách. Xin cảm ơn sự khó tính của người bệnh" .

Kèm theo bài chia sẻ đó là hình ảnh bộ câu hỏi mà bác sĩ nhận được từ bệnh nhân trước khi bệnh nhân đó đến khám.

Khi khám bệnh không phải là buổi “độc thoại một chiều” mà trở thành một “tầng lọc” cuối cùng cho sự an toàn

Trong câu chuyện bắt đầu từ “bộ câu hỏi gửi trước giờ khám”, cuộc khám bệnh không còn là cảnh bác sĩ nói - bệnh nhân nghe, mà trở thành một cuộc đối thoại.

Bệnh nhân chuẩn bị sẵn những điều mình băn khoăn, gửi trước để bác sĩ có thời gian đọc, suy nghĩ. Khi gặp nhau, hai bên cùng trao đổi, cùng phân tích, cùng đi đến quyết định.

Với những người chưa quen, điều này có thể gây cảm giác khó chịu, thậm chí bị xem là “làm khó bác sĩ”. Nhưng với không ít bác sĩ trong môi trường y tế hiện đại, đó lại là điều đáng trân trọng.

Việc bệnh nhân đặt câu hỏi không phải là biểu hiện của sự nghi ngờ, mà là minh chứng của một sự chuẩn bị nghiêm túc. Khi bệnh nhân nắm rõ vấn đề của mình, cuộc khám bệnh không còn là buổi đọc thoại một chiều. Nó trở thành một sự trao đổi minh bạch, nơi các thông điệp y khoa được thảo luận kỹ lưỡng trước khi đi đến quyết định cuối cùng. Đây cũng là minh chứng cho một người bệnh "thông thái". Khi họ nắm rõ vấn đề của mình, cuộc khám bệnh thoát khỏi vỏ bọc của một buổi độc thoại một chiều để trở thành một cuộc đối thoại minh bạch.

Tại đây, các thông điệp y khoa không còn là những mệnh lệnh khô khan mà trở thành chủ đề để thảo luận, phân tích và đi đến quyết định chung. Điều này tạo nên một tầng lọc an toàn vô cùng quan trọng.

Bác sĩ Trúc thừa nhận rằng, anh đặc biệt trân trọng những bệnh nhân như vậy, bởi chính sự sâu sát của họ giúp bác sĩ kịp thời rà soát lại những điểm chưa tối ưu, ngăn ngừa những thiệt hại mà nếu xảy ra thì không gì có thể bù đắp nổi. Trong y học, không có quyết định nào là tuyệt đối đúng trong mọi hoàn cảnh, và sự phản biện văn minh của bệnh nhân chính là "chốt chặn" cuối cùng cho sự an toàn.

Đừng nhầm lẫn giữa "phó mặc" và "ủy quyền"

Chúng ta vẫn thường nghe câu nói cửa miệng: "Trăm sự nhờ bác sĩ". Đó được xem là biểu hiện cao nhất của lòng tin. Nhưng nếu là một người bệnh thông thái, họ sẽ không ỉ lại đó mà không tìm hiểu chi tiết về tình trạng sức khỏe của mình bằng cách trao đổi với bác sĩ. Một người bệnh thông thái không phải là người “tra Google rồi cãi bác sĩ”, mà là người biết chuẩn bị cho buổi khám của chính mình để thảo luận với bác sĩ.

Họ ghi lại triệu chứng, những thay đổi bất thường của cơ thể. Họ biết điều mình đang lo lắng, điều mình chưa hiểu, điều mình cần được giải thích. Và họ sẵn sàng lắng nghe giải thích y khoa để cùng bác sĩ cân nhắc các lựa chọn.

Chính sự chủ động đó giúp phát hiện sớm những quyết định chưa tối ưu, thậm chí chưa thật sự phù hợp. Trong y học, điều này có thể ngăn ngừa những hệ quả mà nếu đã xảy ra.

Quan trọng hơn, người bệnh thông thái giúp bác sĩ hiểu rõ hơn hoàn cảnh sống, khả năng theo điều trị, cũng như mong muốn thực sự của người đang cần được chữa trị. Và sau cùng, họ là người chịu trách nhiệm với sức khỏe của chính mình, chứ không phó mặc hoàn toàn cho bất kỳ ai.

Nói như vậy không có nghĩa là vai trò của bác sĩ bị lu mờ mà ở đây sẽ là sự hợp tác đôi bên, bác sĩ vì người bệnh, người bệnh cũng vì chính mình. Điều này có nghĩa là: Bác sĩ sẽ giải thích để bệnh nhân hiểu rõ tình trạng của họ trước. Chỉ khi bệnh nhân đã hiểu, việc "ủy quyền" ra quyết định cho bác sĩ mới thực sự có giá trị. Lúc đó, bác sĩ sẽ đứng ở vai trò là người thân, là người nhà để đưa ra lựa chọn tốt nhất trong phạm vi nhận thức và bối cảnh hiện có.

Hãy đi khám bệnh với một tâm thế khác

Câu chuyện về bộ câu hỏi của bác sĩ Phan Trúc không chỉ là một bài học cho các bác sĩ về việc lắng nghe, mà còn là lời thức tỉnh cho mỗi chúng ta khi bước chân vào bệnh viện.

Đi khám bệnh không phải là mang một "cỗ máy hỏng" đến tiệm sửa xe và ngồi chờ kết quả. Chăm sóc sức khỏe là một quá trình tương tác liên tục. Một người bệnh "khó tính" - người dám hỏi, dám tìm hiểu và dám phản biện - chính là người đang yêu quý bản thân mình nhất.

Đừng ngại gửi trước câu hỏi, đừng ngại xin thêm 5 phút để được bác sĩ giải thích rõ về đơn thuốc. Bởi vì, như bác sĩ Trúc đã nói, sự "khó tính" văn minh ấy chính là chìa khóa để chúng ta cùng nhau ngăn ngừa những tổn thương không thể bù đắp.

Chăm sóc sức khỏe không bắt đầu ở phòng khám, mà bắt đầu từ sự chuẩn bị của mỗi người.

Hãy chuẩn bị câu hỏi trước khi đi khám, chuẩn bị kiến thức cơ bản về bệnh mình đang nghi ngờ, chuẩn bị tâm thế trao đổi, chứ không chỉ “nghe - gật - ra về”.

Chỉ một bộ câu hỏi nhỏ, gửi trước vài phút, có thể giúp tiết kiệm thời gian, nâng chất lượng buổi khám, và đôi khi thay đổi hoàn toàn cách chúng ta nhìn về sức khỏe của chính mình.

Theo Hn