Tỉnh giấc giữa đêm vì chuột rút: Đừng coi thường, rất có thể đó là tín hiệu của 3 chứng bệnh nguy hiểm, trong đó có suy thận!

Giữa giấc ngủ, nhiều người bất ngờ tỉnh dậy vì cơn co thắt dữ dội ở bắp chân. Chuột rút ban đêm trong y học gọi là "co cứng cơ chân ban đêm" (Nocturnal Leg Cramps) là hiện tượng khá phổ biến. Theo Journal of Clinical Sleep Medicine, cứ ba người trưởng thành thì có một người từng trải qua ít nhất một lần trong năm. Cơn đau thường xuất hiện ở bắp chân, kéo dài vài giây đến vài phút, khiến người bệnh toát mồ hôi, khó ngủ lại, và đặc biệt nguy hiểm với người cao tuổi vì dễ gây té ngã, gãy xương.

Thoạt nghe tưởng như vấn đề nhỏ, nhưng các chuyên gia y tế cảnh báo chuột rút ban đêm đôi khi là "tín hiệu cầu cứu" từ cơ thể. Bác sĩ Hồng Vĩnh Tường (chuyên khoa thận) cho biết: "Nếu tình trạng này lặp lại thường xuyên, cần cảnh giác vì đó có thể là biểu hiện của bệnh tiểu đường, rối loạn tuyến giáp, bệnh tim mạch, thần kinh ngoại biên, hay thậm chí bệnh thận mạn tính." Ông dẫn chứng một bệnh nhân nam 55 tuổi, thường xuyên bị chuột rút kèm tiểu đêm. Sau khi thăm khám, bệnh nhân được chẩn đoán suy thận nặng và phải lọc máu. Điều đáng chú ý là các cơn chuột rút biến mất hoàn toàn chỉ sau vài tuần điều trị.

Nguyên nhân và hệ lụy ít người ngờ

Chuột rút ban đêm có nhiều nguyên nhân, từ những yếu tố đơn giản đến phức tạp. Thiếu khoáng chất như kali, magiê, canxi; mất nước sau khi tập luyện, sốt hoặc đổ mồ hôi nhiều; ngồi hoặc đứng lâu khiến máu lưu thông kém; tập luyện quá sức mà không giãn cơ đều là những tác nhân thường gặp. Tư thế ngủ với mũi chân chúc xuống hay chăn đè lên bàn chân cũng có thể gây co cơ.

Tuy nhiên, chuột rút còn liên quan tới nhiều bệnh lý mạn tính. Bệnh mạch máu, gan, thận, tiểu đường, hay các tổn thương thần kinh ngoại biên đều có thể làm rối loạn điện giải, cản trở dẫn truyền thần kinh – cơ, gây co thắt. Một số loại thuốc như thuốc lợi tiểu, hạ mỡ máu cũng thường có tác dụng phụ gây chuột rút. Đặc biệt, ở phụ nữ mang thai cuối kỳ hoặc người cao tuổi bị teo cơ, nguy cơ này tăng đáng kể.

Hậu quả không chỉ dừng lại ở cơn đau tức thời. Người bị chuột rút lặp đi lặp lại có thể mất ngủ mạn tính, suy giảm trí nhớ, dễ mệt mỏi, thậm chí giảm khả năng miễn dịch. Người cao tuổi bật dậy quá nhanh do đau có thể té ngã, gãy xương. Trường hợp nghiêm trọng, co thắt cơ quá mạnh còn gây tổn thương sợi cơ, thiếu oxy cơ hoặc đứt gân. Không ít người vì sợ chuột rút mà hạn chế vận động, làm chất lượng cuộc sống suy giảm rõ rệt.

Phòng ngừa và chăm sóc: Từ chế độ ăn đến thói quen sống

Để phòng ngừa, bác sĩ khuyến nghị kết hợp chế độ dinh dưỡng cân bằng khoáng chất và điều chỉnh lối sống. Thực phẩm giàu kali như chuối, khoai lang, bơ; giàu magiê như hạt bí, hạnh nhân, yến mạch; giàu canxi như cá nhỏ ăn cả xương, rau dền, cải xoăn, sữa và chế phẩm từ sữa là lựa chọn tốt. Các nghiên cứu cũng cho thấy nước ép anh đào chua và một số đồ uống bù điện giải sau khi tập luyện giúp giảm tần suất chuột rút. Tuy nhiên, bệnh nhân thận hoặc gan cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi bổ sung các loại thực phẩm này để tránh thừa khoáng.

Ngoài dinh dưỡng, những thói quen nhỏ nhưng duy trì thường xuyên mang lại hiệu quả lớn. Giãn cơ bắp chân trước khi ngủ ít nhất ba tuần liên tục có thể giảm rõ rệt số lần chuột rút. Uống đủ nước trong ngày, song tránh uống quá nhiều ngay trước khi đi ngủ. Duy trì vận động đều đặn, không ngồi quá lâu, và tránh để chăn đè lên mũi chân khi ngủ. Các biện pháp như ngâm chân nước ấm, chườm nóng bắp chân giúp cải thiện tuần hoàn, hạn chế co cơ.

Điều quan trọng nhất, nếu chuột rút ban đêm xuất hiện thường xuyên, đặc biệt kèm theo triệu chứng tiểu đêm, mệt mỏi, sưng phù hoặc bất kỳ bất thường nào, người bệnh nên đi khám sớm. Đó có thể không chỉ là dấu hiệu của mệt mỏi thoáng qua, mà còn là "tiếng chuông cảnh báo" từ thận hoặc hệ tim mạch. Một giấc ngủ sâu và không gián đoạn không chỉ là sự nghỉ ngơi, mà còn phản ánh trung thực sức khỏe tổng thể.

Diệu Đan