Thiên tài kiệt xuất như Isaac Newton lại từng 'thua sấp mặt' khi "chơi" chứng khoán: Lời cảnh tỉnh cho bất kỳ ai trong cơn say "bong bóng" bitcoin!

Isaac Newton có thể là người mang lại cách mạng tri thức cho toàn thế giới nhưng ông vẫn có lúc rơi vào điểm mù. Cụ thể năm 1720, ông đã gần như phát điên và mất tất cả khi tham gia đầu tư chứng khoán vào công ty South Sea Bubble - một trong những cái tên hot nhất tại Anh khi đó. Một thời gian sau khi đầu tư, cổ phiếu South Sea Bubble đã tăng rất mạnh, Newton lập tức thực hiện hóa lợi nhuận và thu về khoản lợi nhuận gấp đôi, tương đương 7.000 bảng Anh.

Tuy vậy, chỉ vài tháng sau khi Newton chốt lời, cổ phiếu South Sea Bubble vẫn tiếp tục tăng khiến nhà bác học không thể kiềm chế thêm được nữa và mau chóng cuốn vào đám đông, mua lại cổ phiếu này với mức giá cao hơn nhiều thời điểm chốt lãi.

Không may mắn cho Newton bởi ngay sau khi ông tái gia nhập thị trường thì cổ phiếu South Sea Bubble lập tức lao dốc giảm mạnh. Kết quả, ông mất cả vốn lẫn lãi với số tiền khoảng 20.000 bảng Anh, một con số rất lớn vào thời điểm đó.

Kể từ ấy, Newton cấm bất kỳ ai nhắc tới từ "South Sea Bubble" trước mặt mình và phát ngôn ra câu nói nổi tiếng rằng: "Tôi có thể tính toán được sự chuyển động của các hành tinh nhưng không thể nào hiểu nổi sự điên rồ của con người". Nghĩ lại mới thấy, hồi ấy Newton nên cân nhắc tới kết luận nổi tiếng của mình khi phát minh ra lực hấp dẫn đó là: "Thứ gì bay lên rồi sẽ phải rơi xuống".

Tình trạng đầu tư vào bitcoin ở thời điểm này cũng đang diễn ra đúng y như vậy. Giá đồng tiền số này đã đạt cao kỷ lục vào tháng trước ở mức trên 19.000 USD nhưng ở thời điểm viết bài báo này, một vài nơi bitcoin chỉ còn được giao dịch ở mức dưới 12.000 USD.

Nhiều ý kiến cho rằng bitcoin chính là một bong bóng. Và mô hình hoạt động của bong bóng - mô hình cổ điển được phát triển bởi Hyman Minsky và người cộng sự Minsky Kindleberger – sử gia chuyên nghiên cứu về bong bóng cho rằng bong bóng có 5 giai đoạn: Chuyển đổi, bùng nổ, hưng phấn, căng thẳng và xì hơi.

Chuyển đổi là sự phát triển một vài công nghệ có khả năng tạo ra "kỷ nguyên mới" như tàu sắt, kênh đào, internet hay blockchain. Bước vào giai đoạn bùng nổ tức là sẽ có nhiều nhà đầu tư hơn tham gia vào thị trường; Đến một lúc nào đó, chúng ta tiến tới giai đoạn "hung phấn" -  khi sự bùng nổ lan rộng khắp mọi nơi và đã có những tin tức nói về việc có người kiếm được hàng triệu USD từ các giao dịch. Trong trường hợp của bitcoin, giai đoạn này đã đạt tới vào tháng 11 năm ngoái.

Trong giai đoạn thị trường hung phấn nhất, mọi người mua vào bởi chứng kiến quá nhiều những người khác cũng đang mua, họ sợ bị bỏ lỡ cơ hội giàu có và bởi họ hy vọng có thể bán ở mức giá cao hơn. Được một khoảng thời gian, thị trường bắt đầu xuất hiện một vài điểm ngờ vực chính vì vậy một số người sẽ quyết định tháo chạy ngay khi còn có lãi. Tiếp đó là một vài thông tin xấu xuất hiện. Với bitcoin, đó là những báo cáo kiểu như Trung Quốc ngừng hoạt động các sàn giao dịch…

Một khi giá bắt đầu giảm, tâm lý nhà đầu tư sẽ thay đổi. Vài người sẽ chứng kiến tài sản bốc hơi một cách nhanh chóng. Một số khác thì mua ở mức cao hơn giá hiện tại và trở nên tiếc nuối vì sai lầm mình đã làm. Những Bargain hunter (kẻ chuyên săn lùng giá rẻ để mua vào) bắt đầu lao vào và tạm thời dưa giá lên cao nhưng điều này cũng không thể tồn tại được mãi.

Với thị trường bitcoin hiện nay, dù chưa đạt  đến giai đoạn "căng thẳng" nhưng dường như nó đang đến rất gần rồi. Những lo ngại về sự an toàn của tiền số có thể gây ra những đợt bán tháo. Ở một điểm nào đó, mức giá có thể giảm nhanh như khi nó tăng vậy – giống như câu thành ngữ "lên như tên lửa, xuống như cây gậy". Rồi những lập luận cho rằng bitcoin không thể trở thành một phương tiện trao đổi hàng ngày hay nó không có giá trị sẽ dần chiếm ưu thế. 

Một tài sản kỹ thuật số không có dòng thu nhập rất khó để định giá. Việc đặt mục tiêu giá đỉnh hay giá sàn cũng hết sức khó khăn. Tuy nhiên, đến khi mọi người nhận ra có lẽ chúng ta đã bước vào giai đoạn xì hơi của bong bóng".

Vân Đàm