Vì sao không làm nổi sạc pin và ốc vít?

Chưa làm đã sợ khó

GS Nguyễn Mại (nguyên Thứ trưởng KH&ĐT, Chủ tịch Hiệp hội DN Đầu tư nước ngoài)-người chứng kiến lời “chê” từ phía Samsung trong cuộc hội thảo, cho biết, trong số 93 DN cung ứng hàng phụ trợ (cho Samsung) chỉ có 7 đơn vị Việt Nam. Trong khi đây là thị trường đầy tiềm năng, riêng Samsung năm 2013 đã chi 19,8 tỷ USD mua linh phụ kiện.

“Có người hỏi tôi, trong danh mục các mặt hàng linh phụ kiện mà Samsung mong các DN trong nước thực hiện, có bao nhiêu cái ta làm được? Tôi nói không DN nào làm được, do chúng ta chưa bao giờ quan tâm tới lĩnh vực này, dù đó là cái sạc pin, ốc vít…”.

Bà Nguyễn Thị Tuyển (Phó phòng Kinh doanh, Cty Tabuchi Electric Việt Nam) cho biết, công ty bà dù của Nhật Bản cũng chỉ đạt được 7/8 tiêu chí Samsung đặt ra, như chất lượng, bảo hộ lao động, ổn định… còn tiêu chí giá cả không thể (Samsung đưa giá rất thấp). Tuy nhiên, số DN có được điều này cũng không nhiều.

“Chúng tôi muốn cạnh tranh với các DN đang cung cấp linh kiện hiện tại của Samsung đã rất khó, với DN Việt càng khó”, bà Tuyển nói. Theo đó, DN Việt chủ yếu vừa và nhỏ, sản phẩm làm ra có thể cạnh tranh về giá, nhưng công nghệ, chất lượng, chứng nhận môi trường… hầu như không đạt.

Theo bà Tuyển, để khắc phục, trước tiên các DN Việt phải chủ động, tự cải thiện và nâng cao năng lực. Bên cạnh đó, DN cần thêm hỗ trợ của nhà nước về vốn, công nghệ mới có thể nâng cấp và đáp ứng yêu cầu của các khách hàng lớn.

“Có thể tạo nên làn sóng mới đầu tư vào công nghiệp hỗ trợ tại Việt Nam, hy vọng thời gian tới sẽ có 15-20 DN có thể làm sản phẩm hỗ trợ cho những tên tuổi lớn”, GS Nguyễn Mại cho biết.

Ông Đinh Văn Tuấn (Trưởng phòng Kinh doanh, Nhà máy Nhôm Đông Anh) cho rằng, ngoài yếu tố về công nghệ, quản lý chất lượng cũng là điểm yếu của DN Việt.

Theo đó, công ty ông mỗi tháng cung ứng khoảng 10.000 ống cho máy hút bụi của Samsung, nhưng một số khâu cũng phải liên kết với đơn vị khác thực hiện.

“Nếu biết liên kết, mỗi DN làm một phần, tôi tin các DN Việt có thể làm được các linh kiện yêu cầu kỹ thuật cao. Nhưng để tự DN liên kết sẽ rất khó, cần có người đứng ra để kết nối các DN”, ông Tuấn nói.

Về giá cả, theo ông Đinh Văn Tuấn, các DN chưa bắt tay vào làm nên nói giá đối tác đưa ra quá thấp. Thực tế công ty ông đã làm và chứng minh điều ngược lại, khi hầu hết sản phẩm làm ra dựa trên hệ thống máy móc sẵn có, đầu tư cũng chỉ phần nhỏ.

Phó GĐ Cty TNHH Công nghệ Hoàng Anh (Bắc Ninh) Nguyễn Thị Xinh cho biết: “Làm sản phẩm cho Samsung cũng không quá khó. Một số sản phẩm trước đây đã làm, giờ họ cung cấp bản vẽ để mình làm theo. Nếu mình làm không đúng sản phẩm họ không mua. Cái khó, có chăng là năng lực của kỹ thuật viên có đáp ứng được hay không”, bà Xinh nói.

Dùng lợi thế DN nhà nước?

GS Nguyễn Mại cho biết, sau 25 năm thu hút FDI, việc lan tỏa của khối này sang các DN Việt còn hạn chế, đặc biệt trong công nghiệp hỗ trợ. Theo GS Mại, chủ yếu do nước ta chưa có chiến lược phát triển công nghiệp hỗ trợ quốc gia nhằm tạo ra sản phẩm số lượng lớn. Trong khi đó, Thái Lan tập trung phát triển mạnh công nghiệp hỗ trợ cho ngành ô tô, Malaysia chủ yếu hỗ trợ ngành điện và điện tử.

“Kinh nghiệm cho thấy, mỗi nước chỉ nên tập trung vào một vài ngành công nghiệp hỗ trợ, từ đó hình thành một số DN có tiềm lực và quy mô lớn của thế giới”, GS Mại nói.

Theo GS Mại, sau 14 năm không thành công trong việc phát triển công nghiệp hỗ trợ (từ năm 2001 tới nay), Chính phủ đang quyết định thay đổi chính sách, ưu tiên sản xuất hàng phụ trợ cho ngành công nghệ cao. Chính phủ đã có chủ trương lập quỹ phát triển công nghiệp hỗ trợ, với số vốn ban đầu khoảng 2.000 tỷ đồng.

Ngoài ra, các địa phương cũng quan tâm hơn tới công nghiệp hỗ trợ, như Bắc Ninh, Thái Nguyên quan tâm tới Samsung; TPHCM tiếp cận với Intel; các hãng sản xuất lớn như LG, Nokia, Samsung, Intel, Canon… cũng mong muốn tìm DN hỗ trợ trong nước để giảm chi phí.

“Những điều này có thể tạo nên làn sóng mới đầu tư vào công nghiệp hỗ trợ tại Việt Nam, hy vọng thời gian tới sẽ có 15-20 DN có thể làm sản phẩm hỗ trợ cho những tên tuổi lớn”, GS Mại nói.

Phó chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội, TS Nguyễn Đức Kiên cho rằng, hiện các DN nhỏ và vừa chưa thể đáp ứng được yêu cầu công nghệ cao của các tập đoàn lớn nước ngoài.

“Quá trình tái cơ cấu đầu tư công và tái cơ cấu DN nhà nước ở thời điểm hiện nay cần có cái nhìn khác. Trước yêu cầu về phát triển công nghiệp hỗ trợ, đặc biệt về vốn, công nghệ, nhân lực… liệu chúng ta có cần ồ ạt cổ phần hóa DN nhà nước hay không”, ông Kiên nói.

Theo đó, ông Kiên đề xuất, DN nhà nước có thể dùng vốn ngân sách đầu tư máy móc sản xuất linh phụ kiện đáp ứng yêu cầu của các nhà sản xuất. Sau đó mới cổ phần hóa để thu hút vốn xã hội và trả vốn cho ngân sách.

Theo kế hoạch, những chính sách ưu tiên, ưu đãi đầu tư vào lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ sẽ được Quốc hội bàn thảo trong Luật Đầu tư (sửa đổi), vào tháng 10 tới.

>> Không sản xuất được cả ốc, vít là... nỗi đau của Việt Nam

Theo Lê Hữu Việt