Trung Quốc không mua nợ công nữa, Mỹ có chết được không?
Nội dung nổi bật:
- Khi chính phủ Hoa Kỳ đóng cửa, nhiều người quan ngại rằng Bắc Kinh sẽ "ngán" đống trái phiếu mình đang nắm giữ và sẽ không mua nợ công nước này nữa.
- Nếu Trung Quốc làm vậy thì sao? Thực tế, năm 2011 Trung Quốc ngừng mua trái phiếu chính phủ, Washington vẫn hoạt động như thường, thị trường bình ổn và lãi suất duy trì ở mức thấp.
- Trung Quốc có thể "chơi xấu" Mỹ bằng ngón "tùy chọn hạt nhân", nhưng tại sao Trung Quốc không làm vậy?
Khi Washington lâm vào thế bế tắc suốt 16 ngày liền, thế giới quan ngại rằng Bắc Kinh sẽ bắt đầu "ngán" đống trái phiếu Hoa Kỳ trong kho dự trữ nước mình. Nỗi lo lắng này được báo chí khai thác với những cái tít khá khiêu khích: "Đảng Cộng Hòa phải xin ý kiến Trung Quốc trước nếu muốn đóng cửa Washington" ("If Republicans Want to Shut Down Washington, They’ll Have to Ask China’s Permission First", tờ Forbes). Nhưng rõ ràng Đảng Cộng Hòa chẳng hề "xin phép" Bắc Kinh và Đảng Dân Chủ cũng vậy, liệu hai bên có đang phạm sai lầm khi làm ngơ trước thái độ của Trung Quốc?
Rõ ràng giới quan chức Trung Quốc đang để mắt kỹ lưỡng tới Hoa Kỳ. Tờ Tân Hoa Xã Trung Quốc có đăng bài viết: "Hoa Kỳ, siêu cường duy nhất của thế giới nhiều năm qua đã chi tiêu quá vô tội vạ", trong đó nêu rằng "Một Washington hỗn loạn, không có sự thống nhất trong chính trị để khắc phục sai lầm đang quá tự tin về vai trò lãnh đạo của mình".
Tờ báo này còn có bài mang tựa đề "Đừng để nền chính trị vô trách nhiệm của Mỹ ảnh hưởng khắp nơi", và ngầm nói rằng lãnh đạo Trung Quốc đang xem xét đa dạng hóa danh mục đầu tư chứ không chỉ dừng lại ở các khoản nợ bằng đồng đô la.
Siêu cường thế giới nợ Trung Quốc bao nhiêu?
Nếu Trung Quốc không mua trái phiếu nữa, chính phủ liên bang sẽ phải tìm người lấp chỗ trống. Nhiều cơ quan, bao gồm cả Cơ quan Nghiên cứu Quốc hội Hoa Kỳ cũng cho rằng kho bạc sẽ phải chi trả nhiều hơn cho những khoản đã vay, lãi suất cao hơn có thể khiến chỉ số tăng trưởng dài hạn thấp đi.
Đến nay Trung Quốc là chủ nợ lớn nhất của Mỹ. Tính đến cuối tháng 7 vừa qua, Trung Quốc đang dự trữ 1.277,3 tỷ USD trái phiếu chính phủ Mỹ. Theo sau là Nhật Bản với danh mục đầu tư chỉ thấp hơn 141,9 tỷ USD. Nếu tính thêm cả khu tự trị Hong Kong thì "kho báu" của nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa sẽ tăng thêm 120 tỷ USD.
Tính đến tháng 12 năm 2000, Trung Quốc (không kể Hong Kong) chỉ nắm trong tay 60,3 tỷ USD trái phiếu. Thế nên bộ máy lãnh đạo Obama, Boehner, Pelosi và Reid dường như cần phải cẩn thận với Bắc Kinh trước khi gây ra cuộc cãi vã lịch sử như vừa qua.
Tháng 7 năm 2011, Trung Quốc lập kỷ lục với 1,315 nghìn tỷ USD trái phiếu. Trong hai năm vừa qua, Bắc Kinh đã bán ra 37,6 tỷ USD.
Nếu Trung Quốc không mua trái phiếu,"chẳng chết ai"
Thực tế, Trung Quốc đã không còn hỗ trợ cho thâm hụt ngân sách Mỹ từ giữa năm 2011. Trong thời gian đó, chính phủ liên bang vẫn vận hành như thường, thị trường thế giới không hề hấn gì và lãi suất trái phiếu chính phủ vẫn giảm. Rõ ràng, khi Kho bạc Mỹ tăng vay mượn nước ngoài, Trung Quốc đã phải giảm lượng trái phiếu đang nắm giữ.
Điều đó không có nghĩa Mỹ nên duy trì thâm hụt ngân sách - mà rõ ràng là không nên - nhưng rõ ràng Mỹ không cần Trung Quốc phải làm như vậy.
Dĩ nhiên, thống kê của Washington chưa thể nắm bắt được hết lượng trái phiếu Trung Quốc mua qua đại diện. Trên thị trường nợ nước ngoài, đặc biệt là tại London, luôn luôn có những hoạt động bất thường, Trung Quốc đang hòng che giấu việc mua bán.
Tuy vậy, những giao dịch bí mật của Bắc Kinh dù thế nào đi chăng nữa cũng không đủ lớn để gây ảnh hưởng hoặc làm gián đoạn đáng kể lên thị trường toàn cầu. Kể cả toàn bộ trái phiếu của Trung Quốc trong năm qua đều được mua qua đại diện thì không có nghĩa Mỹ có thể tin tưởng vào anh bạn châu Á này.
Giá trị cộng lại của các khoản chứng khoán nợ công và tư nhân của Mỹ vượt xa phần Bắc Kinh đang nắm giữ. Theo dữ liệu chính thức gần đây nhất, chứng khoán nợ của Mỹ đã lên tới con số đáng kinh ngạc: 33,7 nghìn tỷ USD, chiếm 34,2% thế giới. Trong khi đó, dự trữ ngoại hối của Trung Quốc (được cho rằng phần lớn là trái phiếu), chỉ đạt 3,5 nghìn tỷ USD vào cuối tháng 6 vừa qua.
Như vậy, nếu Trung Quốc ngừng mua trái phiếu chính phủ Mỹ thì chẳng có gì xảy ra hết!
Nếu Trung Quốc muốn "chơi xấu" Hoa Kỳ?
Thực chất Trung Quốc đã ngừng mở rộng kho dự trữ. Nhưng nếu Trung Quốc muốn "chơi xấu" Mỹ thì sao? Các quan chức Bắc Kinh thường hay bàn tán công khai về việc bán phá giá trái phiếu để Hoa Kỳ rơi vào tổn thất. Trong chính giới Bắc Kinh, những lời này không có vẻ gì là bình luận ngoài luồng và nó mang ý nghĩa đe dọa Washington trong thời kỳ nhạy. Tuy nhiên Trung Quốc chưa bao giờ giở ngón "tùy chọn hạt nhân" ra với Mỹ, đây là cụm từ ra đời vào khoảng năm 2007 ám chỉ việc bán đồng đô la và trái phiếu chính phủ Mỹ để trả đũa pháp luật quốc gia này.
Tại sao Trung Quốc chưa "chơi" lại Mỹ? Bởi nếu Bắc Kinh bán trái phiếu với số lượng lớn thì sẽ gây ra khủng hoảng, nhưng những thị trường linh hoạt nhất thế giới sẽ kịp thời điều chỉnh nhanh chóng. Nhưng rồi Trung Quốc sẽ mua lại đồng Đô la. Để làm suy yếu Mỹ, họ sẽ phải mua tài sản hữu hình hoặc chuyển đổi tiền mặt sang các loại tiền tệ khác. Chính quyền Trung ương đang thâm hụt nặng nề của nước này đang cần nguồn thu để chuyển các loại quỹ thành các công cụ có lãi tức theo đơn vị đồng Euro, bảng Anh, Francs và Yên.
Giá trị đồng Euro, bảng Anh, Francs và Yên rõ ràng sẽ tăng vọt, do đó Brussels, London, Bern và Tokyo sẽ phải nhúng tay vào thị trường để tái cân bằng đồng tiền. Cách thực tế duy nhất để tái cân bằng là lại mua "đô".
Vậy tại sao Trung Quốc không "thả bom" cho Mỹ cho rồi? Vì họ biết rằng thị trường sẽ lại bình ổn chỉ trong một khoảng thời gian ngắn, nợ Mỹ cuối cùng sẽ về tay những nước khác và người dân Trung Quốc sẽ mắc kẹt giữa một loạt tài sản mà các nhà quản lý của họ đã lảng tránh lúc đầu.
Thùy An
