Suýt trở thành sản phẩm thất bại thảm hại, Apple đã hồi sinh máy tính Mac nhờ chiến lược táo bạo chưa từng có

5 năm trước, từng có một tình trạng khiến Apple đau đầu: Doanh số máy tính Mac – dòng sản phẩm chủ lực trong quá khứ, chững lại trong khi doanh số iPhone liên tục tăng. Thời điểm đó, nhiều người tiêu dùng không thực sự hài lòng về thiết kế và hiệu năng của các dòng máy tính của "nhà Táo".

Thế nhưng chỉ 5 năm sau, lượng máy Mac bán ra đã tăng vọt. Tờ WSJ nhận định đây là kết quả của nỗ lực kéo dài nhiều năm nhằm tạo ra mồ trong những quy trình thiết kế chip tiên tiến nhất thế giới của Apple.

Được dẫn dắt bởi Johny Srouji – cựu kỹ sư Intel và quản lý cấp cao của IBM, bộ phận bán dẫn của Apple đã khởi động dự án phát triển chip đầy mạo hiểm với mục tiêu thay thế CPU Intel đã trang bị cho các dòng laptop và máy tính để bàn của Apple trong suốt 15 năm.

M1- chip xử lý mới, tiết kiệm năng lượng hơn nhiều so với chip của Intel, cho phép máy tính Mac chạy nhanh hơn và tỏa nhiệt ít hơn. Đây chính là một trong những yếu tố giúp "hồi sinh" dòng máy này của Apple. Không chỉ tăng doanh số, Apple còn giành được quyền kiểm soát một trong những thành phần thiết yếu nhất của chiếc máy tính.

Những thiết bị đầu tiên sử dụng M1 ra mắt vào tháng 11/2020. Phiên bản cuối cùng của M1 mang tên M1 Ultra đã ra mắt vào tháng trước, được sản xuất cho Mac Studio – dòng máy tính dành cho các chuyên gia đồ họa.

Nhiều công ty công nghệ khác cũng đang học theo chiến lược thiết kế chip của Apple như Tesla, Amazon và Meta (công ty mẹ của Facebook) để áp dụng cho các dự án ô tô không người lái, trung tâm dữ liệu và thực tế ảo. Trong khi đó, các nhà sản xuất chip như Intel đang tìm mọi cách thay đổi chiến lược, đầu tư mạnh hơn vào dây chuyền sản xuất.

"Nghỉ chơi" với đối tác lâu năm để tự sản xuất chip là một quyết định khó khăn đối với bất kỳ công ty nào. Sự thành công của Srouji trong việc chế tạo chip M1 không có gì là chắc chắn - đặc biệt là khi đại dịch đe dọa việc triển khai vào năm 2020.

Với hàng chục năm kinh nghiệm, Srouji đã xây dựng đội ngũ thiết kế chip từ 45 người lên đến vài nghìn người trên khắp thế giới, bao gồm cả quê hương Israel của ông.

Sau khi gia nhập Apple năm 2008, Srouji bắt đầu phát triển chip xử lý cho iPhone. Nhóm của ông đã tạo ra một con chip mạnh mẽ và hiệu quả hơn so với sản phẩm của các nhà cung ứng. Đây là yếu tố quan trọng đối với thiết bị hoạt động bằng pin, được sử dụng trong nhiều giờ liên tục để xem phim hay chơi game như iPhone.

Kết quả là chip A-series (trang bị cho iPhone từ năm 2010) đã giúp tăng tuổi thọ của pin, cho phép phần mềm và phần cứng kết hợp trơn tru cũng như cải thiện thuật toán xử lý ảnh. Theo Wayne Lam - nhà phân tích tại CCS Insight, với số tiền đầu tư vào phát triển chip, Apple sẽ là công ty chip lớn thứ 12 trên thế giới tính theo doanh thu.

Năm 2017, khi đang gặt hái thành công với chip A-series cho iPhone, Apple đã đối mặt với phản ứng dữ dội từ những khách hàng cho rằng máy tính Mac đang tụt hậu.

Các lãnh đạo cấp cao của Apple sau đó đã tổ chức một cuộc gặp mặt với một số blogger công nghệ để làm điều mà họ hiếm khi làm: công khai xin lỗi về thiếu sót ở các dòng máy tính Mac cho người dùng chuyên nghiệp, hứa hẹn về những sản phẩm tốt hơn trong tương lai.

Không chỉ vậy, nhiều chỉ trích còn nhằm vào những mẫu MacBook ra mắt vài tháng sau đó với CPU Intel. Chúng bị đánh giá là hiệu năng bị "bóp" để tránh quá nhiệt. Điều này khiến Apple phải phát hành bản cập nhật để giải quyết. Khi đó, doanh số máy Mac đã chững lại, thậm chí có thời điểm giảm sút so với iPhone – sản phẩm chiếm gần 2/3 doanh thu của công ty. Giới chuyên môn cho rằng sự chậm đổi mới của CPU Intel đã khiến Apple phải "ra tay".

Việc tự phát triển chip xử lý đã gây khó khăn cho các kỹ sư phần mềm tại Apple bởi họ vốn đã dựa vào CPU Intel trong hơn 1 thập kỷ. Giờ đây, họ phải viết phần mềm tương thích với cả CPU Intel lẫn chip tự thiết kế.

Srouji thừa nhận chiến lược mới đã gây ra cuộc tranh luận gay gắt trong nội bộ công ty. Rủi ro là rất lớn bởi một bước sai lầm sẽ gây thiệt hại lớn. Một phần thách thức mà nhóm của ông phải đối mặt là tạo ra chip phù hợp cho đủ loại máy tính, từ MacBook Air giá 999 USD cho đến những thiết bị để bàn cao cấp có giá hàng nghìn USD.

Nhóm của Srouji đã đánh giá nguồn cung và dự đoán công nghệ trong tương lai. Apple cần đi đầu trong việc tạo ra thành phần cho các sản phẩm thế hệ tiếp theo đồng thời đảm bảo nguồn cung cho hàng trăm triệu thiết bị mỗi năm.

Cuối cùng, Apple quyết định mở rộng chiến lược chip từ iPhone sang Mac, đảm bảo phần mềm hoạt động ngay từ đầu. Các nhà phát triển bên thứ ba cũng hỗ trợ quá trình này. Riêng Apple còn phát triển công nghệ để máy Mac với chip M1 có thể dử dụng phần mềm dành cho CPU Intel.

Một cựu giám đốc kỹ thuật của Apple cho biết nhóm của Srouji đã trở thành trung tâm trong quá trình phát triển sản phẩm và tầm ảnh hưởng của ông lặng lẽ tăng lên qua từng năm, đặc biệt là khi ông chứng tỏ khả năng cân bằng giữa nhu cầu kỹ thuật và yêu cầu kinh doanh.

Trong những năm qua, Apple đã chi hàng tỷ USD cho nghiên cứu và phát triển (R&D), thâu tóm các công ty nhỏ hơn để củng cố đội ngũ chip của mình, bao gồm Palo Alto Semiconductor.

Từ năm 2015, Srouji báo cáo trực tiếp cho CEO Apple - Tim Cook. Năm 2019, có tin đồn rằng ông sẽ trở lại Intel làm CEO để giúp công ty thoát khỏi khủng hoảng. Bên canh công việc, Srouji còn đam mê những chiếc xe hơi mạnh mẽ. Các cuộc họp của ông đều tập trung giải quyết từng vấn đề chứ không nhắc đến sự thành công.

Một trong những lo lắng lớn nhất của Apple khi triển khai kế hoạch tự phát triển chip là đại dịch Covid-19. Hàng loạt công ty ở Mỹ đã chuyển sang làm việc từ xa trong khi Apple phải gấp rút hoàn thiện thiết kế, kiểm tra chất lượng chip để đưa vào sản xuất. Đây là quá trình đòi hỏi nhiều kỹ sư và lập trình viên để kịp tiến độ ra mắt vào mùa thu năm 2020.

Nhóm nghiên cứu đã thiết lập camera khắp các phòng thí nghiệm để các kỹ sư có thể kiểm tra các con chip từ xa, những người quen thuộc với công việc này cho biết. Đó là kiểu thay đổi mà trước đây khó có thể tưởng tượng được từ Apple, nơi mà tính bí mật và kiểm soát là điều tối quan trọng.

Nhận thấy trì hoãn không phải cách tốt, Srouji đã tạo ra quy trình thử nghiệm mới. Nhóm của ông đã lắp camera khắp phòng thí nghiệm để các kỹ sư kiểm tra chip từ xa. Không nhiều người tin vào thay đổi đó, đặc biệt là khi Apple nổi tiếng với việc giữ bí mật mọi dự án. Giải pháp mà Srouji đưa ra được tiến hành trơn tru, ngay cả khi các nhóm trên toàn cầu phải họp trực tuyến và làm việc lệch múi giờ nhau.

Sau khi được kiểm định lần cuối, những con chip được sản xuất tại nhà máy của TSMC – tập đoàn cũng làm chip theo hợp đồng của Intel. Một nhà phân tích nhận định thỏa thuận này giúp Apple giảm chi phí liên quan đến việc mua chip từ bên thứ ba như Intel.

Trong buổi ra mắt sản phẩm thường niên của Apple vào tháng 11/2020, Srouji giới thiệu rằng "M1 là con chip đột phá dành cho máy Mac". MacBook Air và Mac mini là những thiết bị đầu tiên trang bị M1. Chúng được bán ra ngay sau đó. Tiếp đến là Mac Book Pro ra mắt năm 2021 với M1 Pro và M1 Max, trang bị 16 tỷ bóng bán dẫn.

Sau đó là M1 Ultra của Mac Studio với 114 tỷ bóng bán dẫn, tích hợp chip đồ họa với kích thước gấp 8 lần chip M1 gốc. Đây cũng là phiên bản cuối cùng của dòng chip M1 trước khi Apple tung ra chip M2 vào cuối năm nay hoặc đầu 2023. Sau thành công của M1, Srouji cho biết ông cũng chưa thể dự đoán tương lai sẽ ra sao, kể cả chiếc xe tự lái được đồn đoán nhiều năm của Apple.

Nguồn: WSJ, 9to5 Mac

G.Vũ