Sự thật gây SỐC - Nam giới cũng có thể trầm cảm… sau sinh: "Chỉ cần nghe con khóc là tôi bực!"
Không chỉ phụ nữ mới đối mặt với khủng hoảng tinh thần sau sinh. Khi vợ sinh con, người đàn ông – dù không mang nặng đẻ đau – cũng trải qua những biến động mạnh mẽ về tâm lý, hormone và cả vai trò xã hội.
Khi người đàn ông “vỡ òa” cùng tiếng khóc con trẻ
Anh T., 34 tuổi, kỹ sư cơ khí, chưa bao giờ nghĩ mình - người mạnh mẽ, tỉnh táo và luôn kiểm soát cảm xúc - lại có ngày phải đi khám tâm lý. Mọi chuyện bắt đầu sau khi vợ anh sinh đôi. “Chỉ cần nghe con khóc là tôi bực, từng ném điện thoại xuống đất, rồi lại thấy hối hận. Tôi không muốn ở gần ai cả,” anh kể, giọng trĩu nặng.
Bốn tháng sau sinh, anh T. rơi vào tình trạng mất ngủ, giảm ham muốn, dễ cáu gắt vô cớ. Tại Trung tâm sức khỏe nam giới Men's Health, kết quả xét nghiệm cho thấy nồng độ testosterone của anh chỉ còn 10,8 nmol/L (mức bình thường là 18–25 nmol/L), trong khi cortisol – hormone căng thẳng – tăng vọt lên 640 nmol/L.
Trao đổi với Thanh Niên, Tiến sĩ – bác sĩ chuyên khoa II Trà Anh Duy, cho biết đây là trường hợp điển hình của trầm cảm sau sinh ở nam giới, với biểu hiện hành vi bộc phát. Sau hai tháng điều trị kết hợp thuốc, điều chỉnh giấc ngủ và tập luyện nhẹ, testosterone của anh T. đã trở lại mức gần bình thường, giấc ngủ ổn định và hành vi mất kiểm soát không còn xuất hiện.
“Nếu không can thiệp sớm, trạng thái ‘nóng nảy vô cớ’ có thể leo thang thành bạo lực. Trầm cảm sau sinh ở đàn ông cần được nhận diện sớm, như bất kỳ rối loạn tâm thần nào khác,” bác sĩ Duy nhấn mạnh.
Nhiều người vẫn mặc định trầm cảm sau sinh là “chuyện riêng của phụ nữ”, nhưng thực tế, khoa học cho thấy khoảng 10% đàn ông trải qua triệu chứng trầm cảm trong năm đầu tiên sau khi vợ sinh con. Con số này tăng lên đến 25% nếu người mẹ cũng bị trầm cảm, một tỷ lệ không hề nhỏ.
Về mặt sinh học, khi vợ sinh con, nồng độ testosterone ở người chồng giảm rõ rệt, cơ chế tự nhiên giúp họ “dịu lại”, gắn bó hơn với con. Tuy nhiên, điều này cũng khiến họ mệt mỏi, giảm ham muốn, dễ cáu gắt và mất năng lượng. Trong khi đó, cortisol - hormone căng thẳng - lại tăng cao, gây mất ngủ, lo âu, thậm chí là hành vi bốc đồng.
“Không ít ông bố tìm đến chúng tôi than phiền rằng ‘yếu sinh lý sau khi vợ sinh con’, nhưng khi kiểm tra, vấn đề không nằm ở cơ quan sinh dục mà ở nội tiết tố và tâm lý,” bác sĩ Duy tiết lộ. “Họ đang trầm cảm, chỉ là không biết mà thôi.”
Từ góc nhìn xã hội, người đàn ông sau sinh cũng chịu áp lực lớn: gánh nặng tài chính, trách nhiệm với gia đình, vai trò làm cha, tất cả đè nặng lên đôi vai. Nhưng vì sợ bị đánh giá là “yếu đuối”, họ thường im lặng chịu đựng, dẫn đến khủng hoảng tâm lý nghiêm trọng hơn.
Dấu hiệu nhận biết và lời nhắn gửi cho các ông bố trẻ
Nếu phụ nữ trầm cảm sau sinh thường biểu hiện qua nước mắt, sự buồn bã và lo âu, thì đàn ông lại thể hiện bằng hành vi. Những dấu hiệu dễ nhận thấy gồm:
Mất ngủ kéo dài dù không lao động nặng.
Giảm ham muốn tình dục, né tránh gần gũi.
Dễ nổi nóng, cáu gắt, thậm chí bạo lực.
Tăng sử dụng rượu, thuốc lá hoặc hành vi mạo hiểm như lái xe tốc độ cao, đập phá đồ vật.
Cảm giác vô dụng, thất bại, đôi khi có ý nghĩ gây hại cho bản thân hoặc người khác.
“Thay đổi tính cách đột ngột, từ điềm đạm sang nóng nảy, khó chịu với vợ con là dấu hiệu dễ bị bỏ qua nhất,” bác sĩ Duy nhận xét. “Không phải vì họ hết thương, mà vì họ đang vỡ vụn bên trong.”
Trầm cảm sau sinh không chừa một ai. Với phụ nữ, đó là nỗi ám ảnh mang tên “baby blues”; còn với đàn ông, đó là cuộc sinh nở thầm lặng của những vết thương tinh thần.
Điều quan trọng nhất là sự thấu hiểu và hỗ trợ. Người vợ cần cảm thông khi chồng trở nên “lạ lẫm” hơn sau sinh. Người chồng cũng cần cho phép bản thân được yếu đuối, được chia sẻ và tìm đến chuyên gia khi thấy mình không ổn.
Bác sĩ Duy nhắn nhủ: “Người cha cũng có thể ‘sinh con’ – bằng những thay đổi hormone và cảm xúc sâu sắc. Họ cần được chăm sóc tâm lý không kém gì người mẹ. Chỉ khi cả hai cùng khỏe mạnh về tinh thần, đứa trẻ mới thực sự lớn lên trong một mái nhà tràn đầy yêu thương.”
Trầm cảm sau sinh ở nam giới không phải chuyện hiếm, càng không phải điều đáng xấu hổ. Đó là một thực tế sinh học và tâm lý cần được nhìn nhận đúng đắn. Bởi phía sau tiếng khóc của đứa trẻ sơ sinh, không chỉ có những giọt nước mắt của người mẹ, mà đôi khi còn có cả nỗi cô đơn lặng lẽ của người cha, người cũng đang học cách làm cha, và học cách yêu thương lại chính mình.
