'Sốc' với cuộc sống xa hoa như ông hoàng của... tù nhân ở Na Uy
Không có camera giám sát, các tù nhân được tự do làm những điều mình thích từ bơi lội, chơi tennis, cưỡi ngựa cho đến tắm hơi, lướt web hay tập thể hình.
Nhà tù đầy đủ tiện nghi như khu nghỉ dưỡng
Đảo Bastoy nằm cách thủ đô Oslo của Na Uy 75km về phía nam. Từ nhiều năm nay, nó được người dân địa phương đặt cho tên gọi là hòn đảo của hy vọng. Đây là nơi chính phủ Na Uy "chọn mặt gửi vàng" xây dựng nhà tù trên đảo đầu tiên với 120 tù nhân.
Nhà tù Bastoy không giống với bất kỳ mô hình nhà tù nào khác trên thế giới. Bởi vậy, không có gì khó hiểu khi những người lần đầu tiên đặt chân đến nhà tù này, đều nhầm tưởng đây là khu nghỉ dưỡng.
Gọi là nhà tù, nhưng các tù nhân không hề bị giam giữ trong các phòng giam. Tại đây, họ được phép tự do đi lại, dạo chơi hay làm những công việc theo ý thích.
Tại đây không có hệ thống camera tự động theo dõi 24 giờ, việc đảm bảo an ninh cho trại giam này chỉ trông chờ vào 70 nhân viên nhà tù, trong đó có 35 người làm nhiệm vụ canh gác.
Mặc dù vậy, các nhân viên bảo vệ cho biết hầu hết các tù nhân không có ý định bỏ trốn. Ngoại trừ một tù nhân chèo thuyền trốn thoát, nhưng đã bị lực lượng bảo vệ phát hiện. Sau đó, anh này đã được đưa trở lại một trại giam trong đất liền.
Ngoài việc hòn đảo Bastoy được thiên nhiên ưu ái ban tặng cho một bãi biển và những rừng thông tuyệt đẹp, chính phủ Na Uy đã quyết định xây dựng hệ thống cơ sở vật chất cho các tù nhân không thua kém bất kỳ khu nghỉ dưỡng nào.
Trong nhà tù này, các tù nhân có khu chơi thể thao như sân tennis, sân bóng đá, bể bơi bốn mùa, khu chuồng ngựa. Ngoài ra, các tù nhân còn có thể thoải mái thưởng thức các dịch vụ khác như phòng xông hơi, phòng chiếu phim, thư viện với hàng trăm đầu sách và thỏa thích truy cập internet.
Các nhà chức trách cũng cho xây dựng trên đảo rất nhiều bốt điện thoại để các tù nhân có thể gọi điện cho những người thân.
Tại Bastoy, mỗi tù nhân được phép chọn một ngành nghề mà họ muốn học. Các nhân viên trông coi nhà tù sẽ hướng dẫn họ cho đến khi thành thục. Sau đó, các tù nhân sẽ làm công việc đó như một cách để kiếm tiền.
Có đủ các loại ngành nghề, từ những nghề đòi hỏi sự khéo léo như thợ mộc, đầu bếp, giặt là cho đến những nghề cần đến sức khỏe như chèo thuyền, đánh cá hoặc sửa chữa xe đạp. Điều đáng nói là ngoài thời gian lao động trong ngày, các tù nhân có khá nhiều thời gian để nghỉ ngơi và tham giam các hoạt động thể thao.
Một ngày làm việc trên đảo bắt đầu khá sớm. Sau khi ăn sáng, các tù nhân tự túc chuẩn bị bữa ăn trưa cho mình, rồi đến nơi làm việc vào lúc 8h30. Ngày làm việc kết thúc vào lúc 14h30. Sau đó, các tù nhân được phép tự do làm những gì mình thích, miễn là trở về phòng trước 23 giờ đêm.
Với mỗi một ngày công, các tù nhân thường kiếm được một số tiền khoảng 6 bảng Anh, tương đương khoảng 200 ngàn đồng Việt Nam. Số tiền tuy không lớn, nhưng nhiều tù nhân cho biết họ sẽ tiết kiệm để sau này khi được ra tù, sẽ dùng làm vốn.
Đối xử với tù nhân như những ông hoàng để tránh phạm tội
Đi dọc hòn đảo, có thể dễ dàng bắt gặp những tù nhân đang tận hưởng quãng thời gian thi hành án của mình một cách hết sức thoải mái. Nils, một tù nhân 36 tuổi đang nằm dài tắm nắng trước hiên một ngôi nhà gỗ được thiết kế hiện đại, đẹp mắt. Ít tai có thể ngờ rằng, người đàn ông này là một tên tội phạm giết người.
Nils đã sát hại một tay buôn lậu vì bị tên này quỵt tiền mua hàng và phải lĩnh án 16 năm tù. Trước đây, Nils đã từng bị giam giữ 8 năm rưỡi tại một nhà tù trong đất liền. Sau đó, anh ta được chuyển đến hòn đảo thiên đường này. Khi đến Bastoy, Nils được đào tạo và giao cho công việc chèo thuyền, đưa những vị khách đi thăm quan quanh đảo.
Thời gian rảnh, anh cũng tận hưởng cuộc sống thoải mái trên đảo như bất kỳ vị khách du lịch nào khác. Chia sẻ về dự định trong tương lai của mình, Nils cho biết:"Tôi sẽ tham gia vào một khóa học về hàng hải tại trường Đại học.
Tôi không muốn ra tù mà trong tay chỉ có vẻn vẹn 2 túi quần áo. Thời gian ở trong tù giống như quãng thời gian tạm nghỉ. Bạn chỉ cần quên đi những điều tồi tệ trong quá khứ để bắt đầu lại một cuộc sống mới".
Dù được các tù nhân hết lời ca ngợi, nhưng việc xây dựng và duy trì một mô hình nhà tù kiểu mới như Bastoy đã vấp phải không ít những ý kiến trái chiều từ dư luận.
Nhiều người dân tỏ ra bất bình khi thấy những tù nhân, từng là những tên tội phạm với những tội ác như giết người, cưỡng hiếp hay buôn lậu ma túy, nay lại có thể ung dung tận hưởng một cuộc sống thoải mái và đầy đủ tiện nghi.
Những người này cho rằng chính phủ Na Uy đang lãng phí tiền thuế của người dân để đầu tư vào những thành phần "cặn bã" của xã hội thay vì hỗ trợ người nghèo.
Song, những người đề xuất ý tưởng xây dựng nhà tù kiểu mẫu Bastoy lại cũng có những lý lẽ của riêng mình. Những người này cho biết, trong những nhà tù kiểu cũ của Na Uy, các tù nhân thường bị giam cầm trong những phòng giam chật hẹp và đôi khi bị đối xử không khác gì những con vật.
Chính điều này khiến cho những tù nhân cảm thấy bị xúc phạm và thường có xu hướng tái phạm tội sau khi được ra tù.
Điều đáng nói là trong luật pháp Na Uy, không có án tử hình hay tù chung thân, mà mức phạt cao nhất chỉ là 21 năm. Vì vậy, các nhà chức trách lo sợ nếu môi trường cải tạo không tốt, sẽ khiến các tù nhân dễ lặp lại tội ác.
Từ lo ngại đó, họ đã nghĩ ra mô hình nhà tù Bastoy, nơi mà các tù nhân không cảm thấy mình đang bị giam cầm, có việc làm, kiếm được tiền và hơn cả là thấy mình được tôn trọng.
Những người đề xuất ra ý tưởng này hy vọng rằng, với việc được dạy nghề và đối xử tốt, những tù nhân sẽ sớm hòa nhập với cộng đồng và tìm được công việc ổn định sau khi ra tù. Đó mới là những điều mấu chốt để họ không dấn thân vào sai lầm một lần nữa.
Một lý do thuyết phục khác để phát triển mô hình nhà tù Bastoy đó là mức chi phí điều hành nhà tù này thấp hơn nhiều lần so với những nhà tù kiểu cũ. Quản lý nhà tù Bastoy cho biết, họ tiết kiệm được tiền điện nhờ sử dụng hệ thống năng lượng mặt trời trên đảo và tiết kiệm được tiền lương phải trả, do cần ít nhân viên trông coi nhà tù hơn.
Điều quan trọng là, nhà tù có một nguồn thu nhập ổn định từ việc bán các sản phẩm hoặc dịch vụ mà các tù nhân sản xuất. Vị quản lý này cũng cho biết, nhà tù Bastoy là một mô hình nhà tù nhân văn và cần được nhân rộng để thay thế những nhà tù cũ đã lỗi thời.
"Chúng tôi cho phép các tù nhân tự do nhưng trong khuôn khổ. Không hề có tình trạng bạo lực, gây rối hay dùng chất kích thích. Bởi, chúng tôi thường tổ chức các hoạt động ngoại khóa để giúp các tù nhân gắn kết với nhau hơn".