Sốc: Một trường học ở Thượng Hải chỉ tuyển được 22 học sinh, báo động tỷ lệ sinh giảm trầm trọng
Một trường tiểu học ở trung tâm Thượng Hải đang trở thành tâm điểm chú ý của dư luận khi hiện tượng “ngược đời” xảy ra: số giáo viên còn nhiều hơn cả số học sinh.
Một trường tiểu học ở trung tâm Thượng Hải đang trở thành tâm điểm chú ý của dư luận khi hiện tượng “ngược đời” xảy ra: số giáo viên còn nhiều hơn cả số học sinh. Sự việc này được xem là minh chứng rõ nét cho tác động ngày càng sâu rộng của tình trạng suy giảm tỷ lệ sinh tại Trung Quốc đối với hệ thống giáo dục quốc dân.
Theo dữ liệu tuyển sinh do cơ quan giáo dục địa phương công bố, Trường tiểu học Sanqiao, nằm tại Khu mới Phố Đông, năm học này chỉ có 22 học sinh theo học nhưng lại có tới 23 giáo viên toàn thời gian. Điều đáng nói, trường học này nằm ngay ở một trong những thành phố lớn, phát triển và đông dân nhất Trung Quốc.
Thông tin trên thực tế đã xuất hiện từ tháng 4/2025, song chỉ thực sự gây “bùng nổ” trên mạng xã hội Trung Quốc trong tuần này. Các nền tảng trực tuyến nhanh chóng tràn ngập tranh luận về việc tỷ lệ sinh giảm đã và đang khiến nhiều trường học, từ mầm non đến tiểu học, rơi vào tình cảnh thiếu học sinh.
Dù Sanqiao là trường hợp cực đoan, nhưng nó phản ánh xu hướng chung đáng lo ngại. Trên phạm vi cả nước, tỷ lệ sinh sụt giảm đang kéo theo làn sóng đóng cửa hàng loạt trường mẫu giáo. Theo số liệu chính thức, chỉ riêng năm 2024, Trung Quốc đã ghi nhận số trường mẫu giáo giảm hơn 20.000 cơ sở so với năm trước, với số trẻ em theo học giảm hơn 5 triệu em. Tác động này hiện đã lan sang cấp tiểu học, nơi trước nay vốn được xem là ổn định hơn.
Một cán bộ thuộc Trung tâm tuyển sinh và thi cử của chính quyền quận Phố Đông xác nhận tình trạng của Trường Sanqiao hoàn toàn chính xác. Bà cho biết, theo quy định, mỗi trường chỉ được tuyển sinh trong khu vực chỉ định, và với Sanqiao, “số trẻ em trong độ tuổi đến trường tại khu vực tuyển sinh thực tế chỉ còn ngần ấy”. Đặc biệt, một phần nguyên nhân khiến trường rơi vào tình trạng hiếm học sinh là do nhiều khu dân cư trong phạm vi tuyển sinh vừa bị phá dỡ, người dân di dời đi nơi khác.
Thống kê từ Ủy ban Giáo dục Thượng Hải cũng cho thấy bức tranh tổng thể đáng lo: tính đến tháng 4/2025, tổng số học sinh lớp 1 tại các trường tiểu học ở thành phố chỉ đạt hơn 171.000 em, giảm tới 30.000 em so với năm học trước, tức sụt khoảng 15%.
Không chỉ Thượng Hải, siêu đô thị Quảng Châu cũng ghi nhận xu hướng tương tự. Các trường tiểu học tại đây chỉ tuyển được 240.100 học sinh trong năm 2024, giảm 32.400 em so với năm 2023, tương đương mức giảm gần 12%.
Về bức tranh lớn hơn, tỷ lệ sinh của Trung Quốc đã suy giảm mạnh kể từ sau năm 2016 – thời điểm nước này chính thức nới lỏng chính sách kế hoạch hóa gia đình, cho phép các cặp vợ chồng sinh 2 con. Tuy nhiên, chính sách này không đủ để đảo ngược xu hướng. Theo Cục Thống kê Quốc gia Trung Quốc, tỷ lệ sinh trên 1.000 dân đã giảm từ 13,57‰ vào năm 2016 xuống chỉ còn 6,77‰ vào năm 2024 – tức giảm một nửa chỉ trong vòng 8 năm.
Chuyên gia giáo dục Xiong Bingqi, Giám đốc Viện Nghiên cứu Giáo dục Thế kỷ 21, cho rằng trường hợp Sanqiao là tín hiệu cảnh báo sớm, nhưng tác động đầy đủ đến bậc tiểu học mới chỉ bắt đầu từ năm 2026 trở đi. Ông phân tích: “Sự sụt giảm số trẻ sơ sinh trong những năm qua sẽ được phản ánh rõ rệt hơn vào cấp tiểu học trong vài năm tới. Điều này chắc chắn dẫn đến số lượng tuyển sinh giảm liên tục”.
Tuy vậy, ông Xiong cũng nhấn mạnh có thể nhìn nhận vấn đề theo hướng tích cực. Khi tỷ lệ sinh giảm, giải pháp hợp lý là giảm sĩ số lớp học, tạo điều kiện để giáo viên quan tâm cá nhân hóa, chú trọng phát triển năng lực từng em. Theo ông, sĩ số hợp lý ở bậc tiểu học nên vào khoảng 20–25 học sinh/lớp. Nhưng trên thực tế, con số trung bình hiện nay vẫn ở mức 38 học sinh/lớp ở bậc tiểu học và 46 học sinh/lớp ở bậc trung học cơ sở.
Như vậy, nghịch cảnh “giáo viên nhiều hơn học sinh” ở Trường Sanqiao không chỉ là câu chuyện cá biệt, mà còn là “bản lề” phơi bày thách thức nhân khẩu học lớn nhất mà Trung Quốc đang phải đối mặt. Nếu không sớm có những giải pháp chiến lược, xu hướng này có thể làm thay đổi căn bản cấu trúc hệ thống giáo dục, đồng thời tác động sâu rộng tới phát triển xã hội và kinh tế trong tương lai.
