Sếp VTC: "Cần ra chế tài bắt buộc ngân hàng kết nối với các tổ chức trung gian thanh toán"
Tổng công ty VTC mới đưa ra đề xuất, Nhà nước cần có quy định và chế tài cụ thể, yêu cầu các ngân hàng kết nối với các tổ chức trung gian thanh toán; đồng thời tăng cường công tác quản lý, kiểm tra, giám sát đối với dịch vụ trung gian thanh toán để đảm bảo cạnh tranh bình đẳng và lành mạnh.
Thị trường thanh toán điện tử sắp bước vào cuộc chiến sinh tồn
Theo phân tích của ông Dương Thế Lương, Phó Tổng giám đốc Tổng công ty VTC, thị trường dịch vụ trung gian thanh toán đang bị phân mảnh, tạo ra sự cạnh tranh khốc liệt quá mức cần thiết, gây lãng phí tài nguyên của xã hội và khó kích thích thanh toán không dùng tiền mặt.
Bên cạnh những rào cản rất lớn của một nền kinh tế không dùng tiền mặt như: thói quen sử dụng tiền mặt của người tiêu dùng, điều kiện về hạ tầng CNTT và tâm lý ngại chuyển đổi của nhà cung cấp dịch vụ, các nhà cung cấp dịch vụ trung gian thanh toán không phải ngân hàng ở Việt Nam hiện tại còn đối mặt với một thách thức rất lớn, đó là sự phân mảnh của thị trường.
Hiện nay Việt Nam có khoảng 50 ngân hàng thương mại trong nước, 60 ngân hàng nước ngoài và 27 đơn vị cung cấp dịch vụ trung gian thanh toán không phải ngân hàng. Theo các quy định tại Nghị định 101/2012/NĐ-CP và Nghị định 80/2016/NĐ-CP về thanh toán không dùng tiền mặt thì về cơ bản tất cả các ngân hàng thương mại, chi nhánh ngân hàng nước đều là các tổ chức cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán
Trong thời gian qua nhiều ngân hàng đã và đang cung cấp dịch vụ tương tự các tổ chức trung gian thanh toán không phải ngân hàng (chẳng hạn chủ động kết nối đến các website bán hàng trực tuyến, tự tổ chức cung cấp dịch vụ, bán hàng trên tập khách hàng của mình). Thay vì kết nối qua các đơn vị trung gian thanh toán thì các tổ chức, doanh nghiệp cung cấp dịch vụ chấp nhận thanh toán trực tuyến với các doanh nghiệp lớn như viễn thông, điện lực, bảo hiểm, taxi lại tiếp cận trực tiếp với các ngân hàng hoặc đơn vị trung gian thanh toán ruột của mình. Những yếu tố này đang làm cho thị trường bị phân mảnh, trong khi hạ tầng kết nối đến ngân hàng rất khó hoàn thiện và chi phí tăng cao.
Theo ông Dương Thế Lương, tại Trung Quốc hiện chỉ có 2 nhà cung cấp dịch vụ trung gian thanh toán lớn nhất là AliPay và WeChat Pay chiếm lĩnh 92% thị trường thanh toán. Theo nhận định của VTC đến thời điểm ổn định, phần lớn thị trường thanh toán điện tử của Việt Nam sẽ nằm trong tay từ 2-3 nhà cung cấp dịch vụ trung gian thanh toán. Như vậy, cuộc cạnh tranh trong lĩnh vực trung gian thanh toán hiện nay và trong năm tới cực kỳ khốc liệt mà lợi thế sẽ đến với các doanh nghiệp trường vốn và chấp nhận rủi ro cao.
Chính vì vậy mà trong những năm gần đây dòng vốn nước ngoài đã đổ vào lĩnh vực trung gian thanh toán với khối lượng rất lớn, điển hình như tại VNPT Pay có 62% vốn thuộc về hai nhà đầu tư Hàn Quốc là Global Paymen Service và UTC Investment; True Money (Thái Lan) nắm giữ 90% vốn của IPay; Tập đoàn NTT Data (Nhật Bản) đã mua 64% vốn của Payoo; MOL Global (Malaysia) sở hữu 50% cổ phần tại Cổng thanh toán Ngân Lượng. Các đơn vị như Bảo Kim, ZaloPay, Momo cũng đều có vốn đầu tư nước ngoài. Cuối năm 2017, AliPay của Tập đoàn Alibaba (Trung Quốc) đã ký hợp tác chiến lược với Công ty CP Thanh toán Quốc gia Việt Nam (NAPAS) để chuẩn bị cung cấp các dịch vụ thanh toán điện tử cho khách Trung Quốc vào Việt Nam. Các nhà cung cấp dịch vụ trung gian thanh toán hiện nay đều phải bỏ chi phí rất lớn để khuyến khích, tạo thói quen cho người dùng sử dụng dịch vụ, lôi kéo và giữ chân người dùng, đòi hỏi nhà đầu tư phải bơm nguồn vốn lớn hoặc điều tiết từ lĩnh vực kinh doanh khác và chấp nhận rủi ro cao.
"Ngoài ra trong cuộc chiến sinh tồn để đạt được TOP3, một số doanh nghiệp sẽ áp dụng thủ đoạn cạnh tranh không lành mạnh như bù chéo dịch vụ, thậm chí tận dụng những kẽ hở trong quản lý để trốn thuế, rửa tiền hoặc thanh toán cho các dịch vụ phi pháp như đã xảy ra trong thời gian qua", ông Dương Thế Lương nhận xét.
Bên cạnh đó, thanh toán trực tuyến được tạo ra từ chuỗi kết nối Nhà cung cấp dịch vụ - Trung gian thanh toán – Ngân hàng và Tổ chức thẻ. Sự phân mảnh hiện tại đang diễn ra ở cả 3 công đoạn, làm cho khối lượng kết nối tăng lên rất lớn, gây nên sự bất tiện và phiền phức cho tất cả các bên tham gia và đặc biệt là với khách hàng. Thay vì có thể sử dụng một tài khoản hoặc thẻ tín dụng, thông qua một công cụ trung gian để thanh toán cho mọi dịch vụ thì sự phân mảnh này làm cho khách hàng phải có nhiều tài khoản hoặc thẻ tín dụng hơn và dùng nhiều công cụ trung gian để có thể thanh toán cho các dịch vụ khác nhau. Với các bên tham gia cung cấp dịch vụ cũng tương tự như vậy, gây cản trở rất lớn cho những nỗ lực thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt của Chính phủ.
Cần xác định rõ hơn vai trò của trung gian thanh toán
Do sự đa dạng của nhu cầu thanh toán cũng như sự đa dạng của các tập khách hàng nên các tổ chức cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán ra đời nhằm hỗ trợ hiệu quả cho các ngân hàng và doanh nghiệp cung cấp dịch vụ. Để phục vụ được mọi khách hàng của mình, thay vì mỗi doanh nghiệp phải kết nối đến tất cả các ngân hàng, tổ chức thẻ, và ngược lại mỗi ngân hàng và tổ chức thẻ phải kết nối đến tất cả các doanh nghiệp thì bây giờ họ chỉ cần kết nối đến 1 tổ chức trung gian thanh toán là đủ. Qua đó, doanh nghiệp, ngân hàng và các tổ chức thẻ dễ dàng đa dạng hóa dịch vụ thanh toán và gia tăng tiện ích, tiện lợi trong cung ứng dịch vụ, mở rộng phạm vi phục vụ khách hàng, tối ưu hóa chi phi đầu tư về hạ tầng CNTT, góp phần tích cực trong việc phát triển thanh toán không dùng tiền mặt theo đúng định hướng của Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước.
Muốn vậy, bên cạnh sự nỗ lực không ngừng trong việc ứng dụng khoa học công nghệ hiện đại để cải thiện chất lượng dịch vụ của các tổ chức trung gian thanh toán. Nhà nước cần phải có chính sách quản lý nhằm tạo thị trường cho các tổ chức trung gian thanh toán tồn tại và phát triển, có thể dễ dàng kết nối đến tất cả các ngân hàng một cách công bằng và thuận tiện và thực sự là công cụ trung gian hỗ trợ khách hàng và nhà cung cấp dịch vụ trong việc thanh toán.
Do đó, để ngành nội dung số tiếp tục phát triển, Tổng công ty VTC đề nghị Nhà nước cần có quy định rõ ràng và có chế tài cụ thể yêu cầu các ngân hàng bắt buộc phải kết nối với các tổ chức trung gian thanh toán. Đồng thời tăng cường công tác quản lý, kiểm tra, giám sát đối với dịch vụ trung gian thanh toán để đảm bảo cạnh tranh bình đẳng và lành mạnh.
