Nikkei: Điểm mặt những chính sách của ông Trump có thể bị ông Biden lật ngược tại châu Á

Các nhà phân tích nhận định rằng ông Biden khó có khả năng đảo ngược hoàn toàn những chính sách của ông Trump về các vấn đề quan trọng và có ảnh hưởng tại châu Á. Tuy nhiên, ở các vấn đề như an ninh, thương mại và biến đổi khí hậu, ông Biden không chỉ tái thể hiện cam kết của Mỹ với các đồng minh và hiệp ước quốc tế mà còn khuyết khích hợp tác với các đối thủ như Trung Quốc.

Ngày 12/11, ông Biden đã có những bước đi đầu tiên nhằm củng cố quan hệ đồng minh của Mỹ với các nước châu Á – Thái Bình Dương bằng các cuộc điện đàm với các nhà lãnh đạo Nhật Bản, Hàn Quốc và Australia. Ông Biden thực hiện các cuộc gọi này với tư cách là Tổng thống đắc cử của nước Mỹ dù kết quả bầu cử chưa chính thức được công bố.

An ninh

Thái độ của lưỡng đảng Mỹ đối với Trung Quốc đã trở nên cứng rắn hơn trong 4 năm qua, một trong số ít những vấn đề mà người Dân chủ và Cộng hòa tìm thấy tiếng nói chung. Ít nhất là đến tháng 1/2020, thái độ của Washington đối với Trung Quốc sẽ không thay đổi.

Jay Batongbacal, Giám đốc Viện Đại học Philippines, cho biết: "Các tuyên bố mạnh dưới thời ông Trump có thể sẽ không còn nữa. Chúng tôi nghĩ rằng Chính quyền Biden sẽ có những kế hoạch và hành động mang tính chiến lược và có tính toán hơn".

Carl Thayer, giáo sư danh dự tại Đại học New South Wales, thì cho rằng Mỹ sẽ tiếp tục các hoạt động thể hiện quyền tự do hàng hải và hàng không trong các vùng biển tranh chấp cũng như các cuộc tập trận quân sự với các đồng minh của Mỹ, bao gồm cả nhóm Quad bao gồm Mỹ, Australia, Nhật Bản và Ấn Độ.

Ông Biden dự kiến sẽ đưa người thân cận tới làm đại sứ tại các nước châu Á, những người có thể giúp phối hợp tốt giữa Washington và các nước ASEAN. Trong khi đó, Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á sẽ trở thành ưu tiên lớn hơn của ông Biden so với những gì ông Trump đã thể hiện. Nhiều khả năng Mỹ sẽ xuất hiện nhiều hơn trong các sự kiện của ASEAN. Sự hiện diện cấp cao của Mỹ giúp ASEAN giải tỏa nỗi lo phải chọn phe.

Chính sách của ông Biden trên bán đảo Triều Tiên cũng có khả năng mang lại sự hỗ trợ ngay lập tức với Hàn Quốc và Nhật Bản, những đồng minh đang bị ông Trump buộc phải chi nhiều tiền hơn cho sự hiện diện của quân đội Mỹ. Giáo sư Thayer nhận định, dưới thời ông Biden, các liên minh của Washington với Tokyo và Seoul sẽ ít đối nghịch hơn và phản ứng nhanh hơn.

Leif-Eric Easley, phó giáo sư nghiên cứu quốc tế tại Đại học Ewha Womans ở Seoul, cho rằng Chính quyền Biden sẽ theo đuổi các cuộc đàm phán với Triều Tiên ở cấp làm việc chứ không phải cấp cao hoặc thượng đỉnh.

Thương mại

Đối với châu Á, câu hỏi được đặt ra hiện nay là ông Biden liệu có đưa Mỹ trở lại Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) hay không. Tuy nhiên, việc người Dân chủ không thể kiểm soát cả lưỡng viện Quốc hội Mỹ có thể khiến TPP bị xóa khỏi danh sách ưu tiên trong chương trình nghị sự của ông Biden.

Không có Mỹ, 11 quốc gia còn lại vẫn ký kết Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) và có hiệu lực vào tháng 12/2018. Tuy nhiên, việc Mỹ tái gia nhập có thể mang lại nhiều cơ hội hơn cho các nền kinh tế định hướng xuất khẩu. Dẫu vậy, đàm phán lại các điều khoản và điều kiện trong TPP có thể là rủi ro đối với các thành viên hiện tại của CPTPP.

Phải nhìn vào thực tế rằng Chính quyền Biden sẽ phải giải quyết các ưu tiên trong nước khi đại dịch Covid-19 đang bùng phát mạnh mẽ. Đại dịch tạo ra suy tháo, khiến việc làm trở thành một yêu cầu cấp thiết khác. Chính vì lẽ đó, một thỏa thuận thương mại như TPP có lẽ sẽ không sớm xuất hiện.

"Chúng tôi sẽ không đàm phán bất cứ thỏa thuận thương mại mới nào trước khi đầu tư vào khả năng cạnh tranh của Mỹ trên chính sân nhà", cương lĩnh tranh cử được phê duyệt vào tháng 8 của đảng Dân chủ nêu rõ.

"Chúng ta khó có khả năng nhìn thấy một động thái mạnh mẽ của Mỹ nhằm gia nhập CPTPP trong thời gian tới, đặc biệt là khi ông Biden đang nỗ lực tránh làm sụt giảm uy tín của mình với những người tiến bộ, nhóm có xu hướng chống thương mại mạnh mẽ hơn", Nick Marro, người phụ trách thương mại toàn cầu tại Economist Intelligence Unit, cho biết.

Trong khi đó, ngành công nghiệp công nghệ của Trung Quốc sẽ có "một số dư địa để thở" dưới thời Biden.

Biến đổi khí hậu

Trong chiến dịch tranh cử của mình, ông Biden cam kết quay trở lại Thỏa thuận Paris trong ngày đầu tiên nắm quyền. Tuy nhiên, các nước châu Á không cần phải lo sợ về các khoản thuế khí thải. Ngay cả khi người Dân chủ giành cả lưỡng đảng, ông Biden vẫn phải đối mặt với áp lực từ ngành công nghiệp ô tô khi cố gắng áp thuế mà có thể ảnh hưởng tới ngành công nghiệp nội địa vốn dựa vào việc nhập khẩu các sản phẩm tạo ra nhiều phát thải này.

Mary Alice Haddad, Giáo sư chuyên về môi trường và các chính sách tại Đại học Wesleyan, cho biết: "Chẳng có lý do gì để Chính quyền Biden không thực hiện các chính sách dễ dàng và các bên cùng có lợi trong giai đoạn đầu tiên".

Đối với ông Biden, những việc dễ dàng có thể được liệt kê như xây dựng lại Cơ quan Bảo vệ môi trường và khôi phục các quy định đã bị ông Trump xóa bỏ.

Trên bình diện quốc tế, nước Mỹ sẽ tăng cường quảng bá các sản phẩm xanh cũng như xây dựng lại ảnh hưởng ở các tổ chức đa phương như Quỹ tiền tệ Quốc tế, Ngân hàng Thế giới, Ngân hàng Phát triển châu Á để ưu tiên các khoản kinh phí cho phát triển các dự án cơ sở hạ tầng xanh.

Thậm chí, điều này có thể mở ra cánh cửa hợp tác giữa Mỹ với Trung Quốc.

Linh Anh