Những hố đen siêu đặc biệt trong vũ trụ
Hố đen hay lỗ đen là các vật thể trong vũ trụ có khối lượng siêu lớn nhưng kích thước nhỏ, tạo nên vùng có mật độ vật chất siêu đậm đặc. Những năm qua, các nhà khoa học đã phát hiện nhiều lỗ đen với những 'kỷ lục' thú vị.
Hố đen lớn nhất
Gần như tất cả thiên hà đều chứa các hố đen siêu lớn ở lõi, có khối lượng gấp hàng triệu đến hàng tỉ lần khối lượng Mặt trời.
Năm 2011, các nhà khoa học phát hiện ra những hố đen lớn nhất được biết đến trong hai thiên hà cận kề nhau.
Một trong số các thiên hà ấy là NGC 3842 - sáng nhất trong cụm thiên hà Leo, cách Trái đất khoảng 320 triệu năm ánh sáng. Thiên hà còn lại là NGC 4889 - sáng nhất trong cụm thiên hà Coma, cách chúng ta 335 triệu năm ánh sáng.
Tầng ngoài cùng của hai hố đen này rộng gấp khoảng năm lần khoảng cách từ Mặt trời tới sao Diêm Vương và nặng gấp 2.500 lần hố đen nằm ở trung tâm dải Ngân hà.
Hố đen nhỏ nhất
Hố đen IGR J17091-3624 - Ảnh: NASA
Hố đen nhỏ nhất được phát hiện cho đến nay có tên IGR J17091-3624, nhỏ hơn ba lần khối lượng của Mặt trời của Trái đất.
Dù nhỏ, hố đen này lại vô cùng dữ dội, có khả năng tạo ra sức gió 32 triệu km/h.
Hố đen "nuốt"… hố đen
Hiện tượng hố đen "nuốt" lẫn nhau - Ảnh: NASA
Ngoài nuốt chửng bất cứ thứ gì không may mắn đến gần chúng, hố đen còn "nuốt" luôn cả những hố đen khác.
Các nhà khoa học gần đây đã phát hiện ra hố đen khổng lồ ở trung tâm của một thiên hà bị một hố đen lớn hơn ở một thiên hà khác "nuốt chửng".
Tại Đài quan sát tia X Chandra của NASA, các nhà khoa học phát hiện ra hai hố đen ở trung tâm của thiên hà có tên NGC3393.
Một hố đen có khối lượng gấp khoảng 30 triệu lần Mặt trời đang "nuốt chửng" hố đen kia, có khối lượng ít nhất 1 triệu lần Mặt trời.
Hố đen "bắn đạn"
Hố đen "bắn đạn" được ghi nhận - Ảnh: NASA
Hố đen nổi tiếng với khả năng "hút" mọi thứ, nhưng các nhà nghiên cứu nhận thấy một số trường hợp có thể bắn vật chất ra ngoài.
Sự kiện này xảy ra ở hố đen H1743-322, có khối lượng gấp 5-10 lần Mặt trời, cách Trái đất khoảng 28.000 năm ánh sáng.
Các nhà khoa học đã chứng kiến hố đen trên đã nhả ra một thứ giống như "viên đạn" khí khổng lồ, di chuyển với tốc độ gần 1/4 tốc độ ánh sáng.
Hố đen "sống thọ" nhất
Một trong những hố đen sống thọ nhất từng được phát hiện - Ảnh: NASA
Đến nay, hố đen lâu đời nhất được tìm thấy có tên ULAS J1342+0928, được sinh ra vào khoảng 690 triệu năm sau vụ nổ Big Bang, tức khoảng 13,7 tỉ năm trước.
Hố đen này có khối lượng gấp 1 tỉ lần Mặt trời.
Hố đen tạo nguồn sáng lớn nhất
Chuẩn tinh J043947.08 + 163415.7 được phát hiện - Ảnh: NASA
Chuẩn tinh là các thiên thể được cung cấp năng lượng bởi các hố đen siêu lớn, có khả năng phát sáng hệt như những ngôi sao.
Chuẩn tinh sáng nhất được xác định cho đến nay là J043947.08 + 163415.7, được cung cấp năng lượng bởi hố đen nằm cách Trái đất khoảng 12,8 tỉ năm ánh sáng.
Hố đen "lang thang"
Hố đen lang thang - Ảnh: NASA
Trong trường hợp xảy ra va chạm giữa các thiên hà, hố đen có thể bị "văng" ra và có thể đi lang thang trong không gian. SDSSJ0927+2943 là một hố đen như vậy.
Hố đen này di chuyển trong không gian với tốc độ 9,4 triệu km/h. Trong dải Ngân hà của chúng ta hiện có hàng trăm hố đen "lang thang" như thế.
Hố đen khó tìm nhất
Một hố đen "hạng trung" được phát hiện - Ảnh: NASA
Theo các nhà khoa học, hố đen có ba kích cỡ: nhỏ, trung bình và lớn. Trong đó, các hố đen có khối lượng trung bình được xem là khó tìm nhất.
Đến năm 2009, một chuyên gia thiên văn học mới phát hiện ra một trong những hố đen khối lượng trung bình đầu tiên, tên là HLX-1, xấp xỉ 290 triệu năm ánh sáng từ Trái đất.
Hố đen này có kích thước khoảng 20.000 lần khối lượng Mặt trời. Các hố đen kích thước trung bình giúp giới khoa học hiểu hơn về cơ sở xây dựng của các hố đen siêu lớn trong quá trình tiến hóa.
Hố đen quay nhanh nhất
Một số hố đen có trục quay, có khả năng quay xung quanh - Ảnh: NASA
Một hố đen có tên GRS 1915 + 105 trong chòm sao Aquila cách Trái đất khoảng 35.000 năm ánh sáng đang quay hơn 950 lần mỗi giây.
Phần rìa của hố đen này có tốc độ ước tính đạt đến hơn 536 triệu km/h, bằng khoảng một nửa tốc độ ánh sáng.
