Những công trình nào sẽ được miễn giấy phép xây dựng?

Bổ sung quy mô về diện tích sàn xây dựng

Chiều 10/12, với đa số đại biểu tán thành, Quốc hội đã thông qua Luật Xây dựng (sửa đổi).

Liên quan đến giấy phép xây dựng, tiếp thu giải trình trước đó, Bộ trưởng Xây dựng Trần Hồng Minh cho hay, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất chủ trương đơn giản hóa thủ tục hành chính, miễn giấy phép xây dựng đối với nhà ở riêng lẻ ở nông thôn nhưng phải quy định rõ hạn mức (diện tích sàn, quy mô), phạm vi (không thuộc khu vực bảo tồn, hành lang an toàn...).

Bên cạnh đó, việc miễn giấy phép phải đi đôi với biện pháp quản lý chặt chẽ; đồng thời, bảo đảm sự đồng bộ với Luật Đất đai trong việc cấp Giấy chứng nhận quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất đối với các trường hợp được miễn giấy phép xây dựng.

Cũng đề cập đến nội dung này, một số ý kiến cho rằng, quy định mở rộng đối tượng miễn giấy phép xây dựng tạo điều kiện thuận lợi cho các chủ đầu tư nhưng cần tăng cường trong công tác hậu kiểm, chú ý đến công tác thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm...

Tiếp thu ý kiến, Chính phủ nêu rõ, việc thực hiện nguyên tắc “từ khi chuẩn bị đến khi khởi công xây dựng, mỗi công trình, dự án chỉ phải thực hiện 1 thủ tục hành chính”, quy định về miễn giấy phép đã bao gồm cả dự án có quy hoạch chi tiết 1/500; chỉ các công trình quy mô nhỏ (không phải thẩm định) mới phải thực hiện thủ tục cấp giấy phép xây dựng.

Trên cơ sở các ý kiến đóng góp, dự thảo luật đã chỉnh lý, bổ sung quy mô về diện tích sàn xây dựng và làm rõ nội hàm để xác định “khu vực nông thôn” đối với đối tượng nhà ở riêng lẻ ở nông thôn được miễn giấy phép xây dựng.

Cũng theo Bộ trưởng, cơ quan soạn thảo đã rà soát, bảo đảm việc miễn giấy phép xây dựng được đi kèm các biện pháp kiểm soát chặt chẽ, cụ thể: Quy định về thông báo khởi công đối với các công trình xây dựng để có thông tin, cơ sở cho cơ quan quản lý trật tư xây dựng; bổ sung nội dung quản lý trật tự xây dựng (tại Điều 47) nhằm bảo đảm yêu cầu quản lý khi chuyển một phần từ tiền kiểm sang hậu kiểm.

“Việc quản lý trật tự xây dựng được thực hiện từ khi khởi công đến nghiệm thu, bàn giao, nhằm phát hiện, ngăn chặn, xử lý vi phạm”, Chính phủ nêu rõ.

Mở rộng đối tượng được miễn giấy phép xây dựng

Về cải cách thủ tục hành chính, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị quy định rõ phương thức hậu kiểm (kiểm tra xác suất hay toàn bộ) để bảo đảm an toàn công trình, tránh rủi ro khi công trình đã hoàn thành mới phát hiện sai phạm.

Một số ý kiến cho rằng, cần đơn giản hóa nội dung thẩm định báo cáo nghiên cứu khả thi, nâng cao trách nhiệm của người quyết định đầu tư và chủ đầu tư, cũng như tăng cường kiểm tra, giám sát. Việc giao quyền cho chủ đầu tư trong định thiết kế cần cơ chế kiểm soát chất lượng thiết kế.

Tiếp thu nội dung này, Bộ trưởng Xây dựng cho biết, dự thảo luật đã bãi bỏ thủ tục thẩm định thiết kế triển khai sau thiết kế cơ sở, giao trách nhiệm kiểm soát thiết kế xây dựng sau khi dự án được phê duyệt cho chủ đầu tư.

Dự thảo luật cũng đã mở rộng đối tượng được miễn giấy phép xây dựng, theo đó, công trình xây dựng thuộc dự án đã thẩm định báo cáo nghiên cứu khả thi thì được miễn giấy phép xây dựng.

Các thủ tục hành chính được luật giao quy định chi tiết tại Nghị định theo định hướng: đơn giản hóa hồ sơ thông qua sử dụng hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia về hoạt động xây dựng, đất đai, dân cư; đơn giản các nội dung thẩm định/ cấp phép xây dựng song vẫn đảm bảo mục tiêu quản lý nhà nước...

Luật được Quốc hội thông qua có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2026, riêng một số quy định tại điều 43, 71, 95 có hiệu lực từ đầu năm 2026.

Theo Luân Dũng - Trường Phong