Châu Phi nghèo nhất thế giới, nhưng người giàu nhất lịch sử nhân loại lại sống ở đây

Ngày nay, nói đến người giàu, người ta sẽ nghĩ ngay đến những cường quốc châu Âu hay Mỹ với một loạt các tỷ phú nổi tiếng như Bill Gates hay Warren Buffett... cùng số tài sản khổng lồ khiến biết bao người phải ao ước.

Còn khi nhắc tới người nghèo, người ta sẽ dễ dàng liên tưởng tới châu Phi, nơi được mệnh danh là "lục địa đen" với biết bao loại bệnh dịch truyền nhiễm và sự lầm than đói khổ của người dân tại đây.

Thế nhưng, ít ai biết rằng, hơn 700 năm trước, khi châu Âu còn đang chìm trong tăm tối với những cuộc chiến tranh liên miên và những đại dịch đã cướp đi sinh mạng của vô số người thì châu Phi lại nổi tiếng là mảnh đất trù phú với sự hưng thịnh của Đế quốc Mali và vị Vương gia giàu có bậc nhất trong lịch sử nhân loại, Mansa Musa.

Musa I (k. 1280 – k. 1337) là Mansa (nghĩa là "vua của các vua" hay "hoàng đế") thứ 10 của Đế quốc Mali giàu có. Tại thời điểm Mansa Musa lên ngôi, Đế quốc Mali kiểm soát những lãnh thổ trước đây thuộc Đế quốc Ghana và Melle (Mali) và đất đai xung quanh. Musa có rất nhiều tước hiệu, bao gồm: tiểu vương Melle, Chúa các mỏ Wangara, Người chinh phục Ghanata, Futa-Jallon, và cả tá tước hiệu khác.

Lịch sử ghi nhận Mansa Musa là người giàu có nhất mọi thời đại với giá trị tài sản tương đương 400 tỉ USD (quy đổi về giá trị hiện tại), một con số khổng lồ vượt xa tổng tài sản của 3 tỷ phú Bill Gates, Warren Buffett và Amancio Ortega cộng lại.

Dù hơn 700 năm đã trôi qua, nhưng so về mức độ giàu có và tầm ảnh hưởng thì chưa một ai có thể sánh ngang hàng với Mansa Musa.

Mansa Musa xuất thân từ dòng dõi hoàng tộc, ông là cháu họ của vua Abubakari Keita II và được chỉ định làm người điều hành việc nước trong những lúc nhà vua vắng mặt.

Sau đó, ông được kế thừa ngai vàng khi nhà vua Abubakari, người luôn ấp ủ dự định khám phá Đại Tây Dương đích thân dẫn đầu 2000 tàu bè trong cuộc hành trình khám phá đã mãi mãi không quay trở về, chỉ vì ông không tin 199 tàu thuyền do mình điều đi trước đó đã biến mất một cách bí ẩn trong xoáy nước lớn giữa đại dương và chỉ còn duy nhất 1 con tàu đi cuối đoàn quay lại báo tin.

Mansa Musa lên ngôi năm 1312, trong lúc Mali đã là một Đế quốc hùng mạnh và nắm trong tay các tuyến đường thương mại trọng yếu. Thời điểm đó, Mali là nơi cung cấp vàng lớn nhất thế giới, thậm chí một nửa số vàng và muối trên thế giới đều từng phải qua Mali.

Nhằm mở rộng tầm ảnh hưởng của Đế quốc Mali, Mansa Musa đã tiến hành kiểm soát thêm nhiều vùng đất, trong đó có cả Timbuktu và một phần lớn của miền Tây Sudan. Các tuyến hàng thông thương qua sa mạc Sahara khi ấy đều tập trung tại thành phố Timbuktu, trung tâm buôn bán vàng, muối, ngà voi, hạt kola và cả nô lệ.

Đây không chỉ là trung tâm kinh tế, văn hóa vô cùng quan trọng ở châu Phi, mà còn là tâm điểm của các quốc gia theo đạo Hồi. Dưới thời cai trị của Mansa Musa, thành phố Timbuktu ngày càng phát triển và trở thành nơi gặp gỡ của các văn nhân, học giả, cùng giới nghệ sĩ của khu vực Trung Đông.

Có rất nhiều học giả, kiến trúc sư hay các nghệ sĩ từ Ả-rập cũng theo chân Mansa Musa hồi hương.

Mặc dù chỉ tại vị trong 25 năm, nhưng những thành tựu mà Mansa Musa đã kiến tạo cho kinh tế và văn hóa của Đế quốc Mali luôn là điểm sáng trong lịch sử châu Phi và giúp ông trở thành một vị vua vĩ đại trong lịch sử của châu lục này.

Mansa Musa là một vị vua sùng đạo và luôn tin rằng đạo Hồi chính là cửa ngõ để bước vào thế giới văn hóa của vùng Đông Địa Trung Hải, vì vậy, ông đã ra sức phát triển đạo Hồi trên con đường trở về miền đất Thánh. Chuyến hành hương về Thánh địa Mecca vào năm 1324 l¨¤ hoạt động gây được tiếng vang lớn nhất của ông trong thời gian tại vị.

Chuyến hành hương của Mansa Musa được coi là chuyến đi xa hoa và hoành tráng nhất của một bậc đế vương. Tất cả 60,000 tùy tùng của nhà vua, trong đó có 12,000 nô lệ, 500 sứ giả mặc áo lụa và một hàng dài lạc đà đều phải mang theo vàng thỏi hoặc những chiếc túi chứa đầy vàng để Mansa Musa có thể dễ dàng phân phát cho bất cứ người dân nghèo nào mà ông bắt gặp trên đường đi.

Chính điều này đã khiến người ta biết đến ông như là một vị vua rộng lượng và hào phóng. Thậm chí, người dân còn đứng dọc theo các con phố dẫn tới Mecca để chờ đợi sự xuất hiện của Mansa Musa. Có người còn tiết lộ, 12 năm sau khi Mansa Musa hiện diện tại Cairo, hàng triệu người dân nơi đây vẫn còn hát những khúc hát ca ngợi ca vị vua vĩ đại của Đế quốc Mali.

Trong những lần dừng chân ở thành phố Cairo (Ai Cập) hay Medina (Ả-rập Saudi), Mansa Musa chi tiêu quá nhiều vàng và vô tình phá hoại nền kinh tế của những khu vực đó. Vàng bạc tràn lan trên thị trường khiến giá cả leo thang và lạm phát kéo suốt cả một thập kỷ tiếp đó.

Sau đó, để sửa chữa sai lầm của mình, Mansa Musa đã mua lại vàng từ những người cho vay nặng lãi ở Cairo. Đây có lẽ là lần đầu tiên và cũng là duy nhất trong lịch sử tính tới thời điểm này, một cá nhân có thể kiểm soát giá cả của vàng bạc trên khắp vùng Địa Trung Hải rộng lớn.

Sau chuyến hành hương đến Mecca, nhà vua Mansa Musa bắt đầu xây dựng nhiều nhà thờ Hồi giáo lớn, cùng các thư viện khổng lồ, cung điện hoàng gia, và những trường học đạo Hồi trên khắp Đế quốc của mình.

Dù luôn chú trọng phát triển đạo Hồi, nhưng trong chính sách cai trị của mình, Mansa Musa lại thiết lập nên một nền tự do tôn giáo, tự do tín ngưỡng. Một số học giả Hồi giáo đến thăm Mali đã không khỏi bất ngờ khi thấy cách ăn mặc đầy màu sắc của người dân địa phương, thậm chí phụ nữ ở đây cũng không cần phải đeo mạng che mặt.

Nền giáo dục dưới thời Mansa Musa được miễn phí hoàn toàn và nhận được rất nhiều chính sách khuyến khích, vị vua giàu có còn thành lập trường đại học danh tiếng Sankore Madsarah. Chính những điều này đã thu hút người dân từ khắp mọi nơi trên thế giới đổ về đây để trau dồi kiến thức.

Vào thế kỷ 14, tên tuổi của Mansa Musa và Đế quốc Mali đã lan rộng khắp thế giới Ả-rập và thu hút sự chú ý cực lớn của những người vẽ bản đồ ở châu Âu, tởi mức trong tấm bản đồ ra đời năm 1375, Mansa Musa xuất hiện ở chính giữa Tây Phi với hình ảnh ngồi trên ngai vàng và cầm một thỏi vàng trên tay như để tượng trưng cho sự giàu có của ông.

Cho đến nay, Mansa Musa vẫn được coi là một trong những người quyền lực nhất trong lịch sử, đồng thời cũng là người giàu có nhất thế giới.

Theo Đình Đình