Đạo diễn - Nghề ‘hốt bạc’ ở Hollywood

Với mỗi bom tấn doanh thu khổng lồ của Hollywood, dư luận thường tò mò minh tinh này, tài tử nọ được trả cát-xê bao nhiêu. Ít người biết đạo diễn bộ phim nhận lương thế nào.

69 tuổi, đạo diễn George Lucas là một trong những ngôi sao của điện ảnh toàn cầu với loạt phim “Star Wars” (Chiến tranh giữa các vì sao). Doanh thu của sáu phần phim này đạt tới 4,3 tỷ USD trên toàn thế giới. Tổng tài sản của George Lucas, theo Forbes, lên tới 3,2 tỷ USD - tất cả đến từ công việc đạo diễn và sản xuất phim.

Điểm qua những con số cụ thể trong từng năm, có thể thấy, với bậc thầy như Lucas, nói “đạo diễn là nghề triệu đô” quả không sai. Năm 1999, với “Star Wars” phần một (The Phantom Menace), Lucas kiếm được 400 triệu USD. Năm 2005, ông thực hiện "Star Wars" phần ba (Revenge of the Sith) với vai trò vừa đạo diễn vừa làm nhà sản xuất kiêm biên kịch. Doanh thu của tập phim lên tới 850 triệu USD trên toàn thế giới và thu nhập trong năm của đạo diễn kỳ cựu là 290 triệu USD.

Từ tháng 6/2008 đến 6/2009, nhờ tham gia sản xuất tập thứ tư của loạt phim bom tấn "Indiana Jones and the Kingdom of the Crystal Skull", Lucas kiếm được 170 triệu USD và đứng đầu danh sách những người đàn ông kiếm được nhiều tiền nhất Hollywood. Năm 2012, với dự án "Red Tails" mà Lucas chỉ tham gia với vai trò sản xuất, thu nhập của ông tính chung trong năm là 90 triệu USD.

Một bậc thầy khác của làng đạo diễn Hollywood, cũng là người bạn chí thân của George Lucas, là Steven Spielberg, 67 tuổi. Tổng tài sản của đạo diễn "Hàm cá mập", "Indiana Jones và cuộc Thập tự chinh cuối cùng"... là 3 tỷ USD tính đến tháng 3/2012, theo tạp chí Forbes. Năm 2012 vừa qua, với việc đạo diễn, biên kịch “Lincoln” và làm nhà sản xuất của “Men in Black 3”, tổng thu nhập của Steven Spielberg là 130 triệu USD. Ngoài đạo diễn phim điện ảnh, Spielberg cũng đang chuyển sang làm đạo diễn truyền hình. Ông là người đứng sau những show truyền hình đang phát sóng như chương trình nhạc kịch Broadway trên NBC - “Smash”.

Vị đạo diễn tài ba James Cameron, 59 tuổi, có tổng tài sản 700 triệu USD năm 2012. James Cameron được coi là "ông vua của Hollywood" khi làm ra những bộ phim có doanh thu thuộc hàng cao nhất mọi thời đại. "Avatar" kiếm được hơn 2,7 tỷ USD doanh thu phòng vé và đã thay đổi cách thức làm phim của Hollywood. Bộ phim cũ hơn là "Titanic" kiếm được hơn 3 tỷ USD và bản thân đạo diễn cũng thu về số tiền lớn trong nhiều năm.

Tyler Perry có tài sản 400 triệu USD; John Landis 70 triệu USD… Không kể các đạo diễn hạng A, nhiều đạo diễn mới vào nghề cũng có được thu nhập khá cao. Dường như, nghề đạo diễn phim ở Hollywood đang nở rộ và làm giàu cho những người trong nghề hơn bao giờ hết.

Với mỗi dự án phim, vai trò của đạo diễn nằm ở việc tổ chức, chỉ đạo các thành viên - từ thiết kế trường quay, diễn viên, quay phim, cho tới những nhân viên hậu kỳ như biên tập viên, dựng kỹ xảo - để tạo ra một bộ phim. Các đạo diễn phim chuyên nghiệp kiếm tiền dựa trên quy mô dự án phim và số tuần làm việc. Các bộ phim thường được phân loại phim kinh phí đầu tư cao và phim có kinh phí thấp, phim ngắn hoặc phim tài liệu. 

Với mỗi loại phim này, đạo diễn được trả các mức lương khác nhau. Phim thuộc dòng kinh phí cao có mức đầu tư từ 11 triệu USD trở lên. Lương tuần của đạo diễn cho một bộ phim kinh phí cao được trả tối thiểu hơn 16.000 USD, theo số liệu năm 2012. Nếu là phim tài liệu hoặc phim ngắn, con số này là gần 12.000 USD. Khi bộ phim quay dài hơn một tuần, đạo diễn kiếm được trung bình hơn 4.000 USD mỗi ngày. Khi đó, với phim ngắn hoặc phim tài liệu, họ có thể kiếm được gần 3.000 USD mỗi ngày, theo Directors Guild.

Ngoài tiền lương, các đạo diễn còn nhận được phần trăm doanh thu phòng vé, hoặc lợi nhuận từ các loại hình kinh doanh khác từ bộ phim. Con số này thường là 10% hoặc thay đổi tùy theo thỏa thuận với nhà sản xuất. Theo New York Times, năm 2008, đạo diễn Steven Spielberg thậm chí được hưởng 20% doanh thu của một bộ phim.

Trong nền công nghiệp giải trí nói chung, nhu cầu về đạo diễn xuất hiện ở các thể loại khác nhau, không riêng với phim điện ảnh. Cạnh tranh để nắm trong tay một bộ phim màn ảnh rộng của Hollywood là rất khó, trừ khi bạn là đạo diễn hàng đầu. Đạo diễn sân khấu, đạo diễn radio, đạo diễn chương trình truyền hình, nhạc kịch, video ca nhạc… Đa phần các đạo diễn trẻ khởi đầu sự nghiệp làm phim bằng việc quay các video ca nhạc. 

Tuy nhiên, những công việc đạo diễn ngoài phim điện ảnh cũng có thể coi như những dự án phụ, gối bên cạnh các dự án chính nhằm tăng thêm thu nhập. Điều đặc biệt, tiền từ những dự án ngắn, nhỏ lẻ này lại mang đến nguồn tài chính lớn cho các nhà đạo diễn phim. 

Video "Thriller" của Michael Jackson do John Landis - tác giả những bộ phim như "Honey I Shrunk The Kids," "Blues Brothers 2000" và "Beverly Hills Cop" - đạo diễn. Video 14 phút tiêu tốn 500.000 USD đã giành 8 giải Grammy trong năm 1983. John Landis được cho là nhận được một khoản lớn trong số nửa triệu đô đó.

Theo số liệu của Cục thống kê lao động Mỹ, các đạo diễn của nền công nghiệp video ca nhạc được trả trung bình 41 USD một giờ trong năm 2008. Lương của đạo diễn video ca nhạc phụ thuộc vào tầm vóc của từng đạo diễn và ngân sách thực hiện video. Thông thường, lương của đạo diễn sẽ chiếm 8% ngân sách cho video, theo Directors Guild.

Hiện tại, nhu cầu nhập phim Mỹ ở nhiều nước trên thế giới ngày càng cao, tạo cơ hội nhiều hơn cho các đạo diễn Hollywood. Sự phát triển của phòng chiếu phim, truyền hình cáp, sự đón nhận các dòng phim độc lập hay nhu cầu video ca nhạc sẽ làm tăng con số những người theo nghề đạo diễn. Tuy nhiên, đây là một nghề kén người. Chỉ những tài năng thực sự mới có thể kiếm được bộn tiền trong môi trường đầy sự cạnh tranh khốc liệt giữa những người giỏi như làng điện ảnh Hollywood.

Theo Song Ngư