Nắng nóng như thiêu đốt ở miền Bắc kéo dài đến bao giờ?
Hôm nay (30/7), nhiệt độ nhiều nơi tại miền Bắc đạt 38 độ C, chiều tối có mưa rào và dông rải rác.
Miền Bắc nắng nóng đến 1/8
Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia cho biết, hôm nay (30/7), miền Bắc có nơi nắng nóng gay gắt, nhiệt độ nhiều nơi đạt 38 độ C, chiều tối có mưa rào và dông rải rác.
Tại Hà Nội, sau giờ cao điểm sáng, nhiệt độ tăng nhanh từ 33 độ lúc 9h tăng lên 36 độ vào giữa trưa. Sang buổi chiều, nắng gắt hơn, nhiệt tiếp tục tăng thêm 1-2 độ, lên mức cao nhất trong ngày là 37 độ. Cá biệt các phường trung tâm như Ba Đình, Láng, Hoàn Kiếm, Từ Liêm, Gia Lâm, Thanh Trì cùng các xã miền núi Bất Bạt, Ba Vì, Sơn Tây và một số xã thuộc phía Tây thành phố nhiệt độ lên tới 38 độ; độ ẩm thấp nhất phổ biến 55-65%.
Đến ngày 31/7, nắng nóng còn xảy ra ở đồng bằng Bắc Bộ, Thanh Hóa đến Đà Nẵng, phía Đông các tỉnh từ Quảng Ngãi đến Đắk Lắk và Khánh Hòa, có nơi nắng nóng gay gắt, nhiệt độ cao nhất 35-37 độ C, có nơi trên 37 độ C. Các nơi khác ở Bắc Bộ nắng nóng cục bộ, nhiệt độ cao nhất có nơi trên 35 độ C.
Nắng nóng cực đoan gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống thường ngày
Từ đêm 31/7, Bắc Bộ mưa rào và rải rác có dông, cục bộ mưa to, mưa dông tập trung vào chiều tối và đêm. Từ ngày 1/8, nắng nóng kết thúc ở khu vực này.
Vùng áp thấp nóng phía Tây hoạt động mạnh
Nguyên nhân trực tiếp và quan trọng nhất gây ra đợt nắng nóng này được Đài Khí tượng Thủy văn Bắc Bộ xác định là do ảnh hưởng của rìa phía Đông Nam vùng áp thấp nóng phía Tây.
Vùng áp thấp nóng phía Tây là một hình thái thời tiết đặc trưng gây ra những đợt nắng nóng gay gắt và khô cho Việt Nam, đặc biệt là ở miền Bắc và miền Trung vào mùa hè.
Đây là một vùng áp suất không khí thấp thường hình thành ở khu vực phía Tây và Tây Nam Trung Quốc, Myanmar, Ấn Độ, Thái Lan, Lào. Do có bản chất là một vùng áp thấp, không khí trong khu vực này loãng hơn, dẫn đến việc nó dễ dàng bị đốt nóng bởi bức xạ mặt trời. Vào mùa hè, vùng áp thấp này phát triển mạnh và mở rộng phạm vi ảnh hưởng của nó về phía Đông và Đông Nam, vượt qua dãy Trường Sơn và tác động trực tiếp tới Việt Nam. Khi rìa phía Đông Nam của vùng áp thấp này bao trùm lên khu vực nào, nó sẽ gây ra các hiện tượng thời tiết đặc trưng với nhiệt độ cao, hiệu ứng gió phơn (gió Lào) và độ ẩm thấp.
Khi vùng áp thấp này phát triển mạnh và mở rộng về phía Đông Nam sẽ tác động tới Việt Nam, nó hoạt động như một "máy bơm" khổng lồ, liên tục đẩy khối không khí khô và nóng từ phía Tây sang khu vực đồng bằng Bắc Bộ, trong đó có Hà Nội. Luồng không khí này có đặc tính là khô và nóng, làm cho nhiệt độ bề mặt tăng lên nhanh chóng trong các ngày 29 - 30/7.
Cùng lúc đó, sự tồn tại của trường phân kỳ trên cao tạo ra một "vòm nhiệt" vô hình. Hiện tượng này làm cho không khí bị nén xuống, nóng lên, đồng thời ngăn cản sự hình thành mây. Chính vì vậy, bầu trời trong những ngày này thường quang đãng, nắng chói chang và cảm giác oi bức càng tăng lên.
Trường phân kỳ trên cao là hiện tượng không khí ở các tầng cao của khí quyển bị "phân tán" ra các phía. Điều này tạo điều kiện cho không khí ở các tầng thấp hơn chìm xuống (gọi là hiện tượng giáng áp). Khi không khí bị nén và chìm xuống, nó sẽ nóng lên và khô đi. Quá trình này tạo ra một "vòm nhiệt" vô hình, vừa trực tiếp làm tăng nhiệt độ, vừa ngăn cản sự hình thành mây, khiến cho bầu trời quang đãng và nắng chói chang hơn.
Hiểu một cách đơn giản, trường phân kỳ trên cao khiến cho không khí ở các tầng cao của khí quyển bị đẩy ra xa. Theo quy luật tự nhiên, không khí ở các tầng thấp hơn sẽ dâng lên để bù đắp, nhưng trong trường hợp này, hiện tượng giáng áp (không khí bị nén xuống) lại chiếm ưu thế. Khi không khí bị nén xuống, nó sẽ nóng lên và khô đi.
Quá trình này tạo ra một "vòm nhiệt" bao trùm lên khu vực Bắc Bộ trong các ngày 29 - 30/7, vừa trực tiếp làm tăng nhiệt độ, vừa ngăn cản sự hình thành mây, khiến cho bầu trời quang đãng, tạo điều kiện cho bức xạ mặt trời chiếu thẳng xuống mặt đất mà không bị cản trở. Đây là lý do tại sao trong những ngày này, trời rất ít mây và nắng rất chói chang.
Hiệu ứng đảo nhiệt đô thị
Ngoài các yếu tố khí tượng trên, môi trường đô thị cũng góp phần làm cho cảm giác nóng nực trở nên rõ rệt hơn với hiệu ứng "đảo nhiệt đô thị".
Cơ quan khí tượng đặc biệt lưu ý rằng nhiệt độ cảm nhận thực tế ngoài trời có thể chênh lệch từ 2-4 độ C so với nhiệt độ dự báo, thậm chí cao hơn, phụ thuộc vào các điều kiện mặt đệm như bê tông, đường nhựa.
Hiệu ứng đảo nhiệt đô thị là hiện tượng nhiệt độ không khí và bề mặt ở các khu vực đô thị cao hơn đáng kể so với các khu vực nông thôn hoặc ngoại ô xung quanh.
Các vật liệu phổ biến trong xây dựng đô thị như bê tông, nhựa đường và các bề mặt tối màu khác có khả năng hấp thụ và giữ nhiệt từ bức xạ mặt trời rất cao. Lượng nhiệt này sau đó được từ từ giải phóng vào không khí, đặc biệt là vào ban đêm, làm cho nhiệt độ đô thị không giảm xuống nhanh như ở khu vực nông thôn.
Cấu trúc nhà cao tầng và các con hẻm sâu, hẹp trong đô thị tạo ra một "hẻm núi đô thị" (urban canyon). Cấu trúc này làm giảm khả năng lưu thông không khí, giữ lại không khí nóng và hạn chế sự thoát nhiệt vào ban đêm. Các tòa nhà cũng phản xạ và hấp thụ ánh sáng mặt trời, làm tăng tổng lượng nhiệt trong khu vực.
Các khu vực đô thị thường có ít cây xanh và diện tích mặt nước (ao, hồ, sông) hơn so với nông thôn. Cây xanh giúp làm mát không khí thông qua quá trình thoát hơi nước và tạo bóng râm. Việc thiếu vắng chúng làm giảm đáng kể khả năng làm mát tự nhiên của môi trường.
Các hoạt động của con người trong đô thị như giao thông (xe máy, ô tô), hoạt động công nghiệp, và đặc biệt là máy điều hòa không khí sẽ tỏa ra một lượng nhiệt đáng kể, góp phần trực tiếp làm tăng nhiệt độ không khí tại chỗ.
Sự kết hợp của cả ba yếu tố trên – vùng áp thấp nóng phía Tây "bơm" khí nóng, trường phân kỳ trên cao "nung" không khí và hiệu ứng đô thị giữ nhiệt – sẽ tạo ra một đợt nắng nóng gay gắt, ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống và sức khỏe của người dân Thủ đô cũng như toàn khu vực Bắc Bộ trong các ngày 29 - 30/7.
Theo thông tin từ Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia, nắng nóng ở khu vực Bắc Bộ có khả năng kéo dài đến khoảng ngày 1/8; nắng nóng ở khu vực Trung Bộ có khả năng kéo dài nhiều ngày. Do ảnh hưởng của nắng nóng, có nơi nắng nóng gay gắt kết hợp với độ ẩm trong không khí giảm thấp nên có nguy cơ cao xảy ra cháy nổ và hỏa hoạn ở khu vực dân cư do nhu cầu sử dụng điện tăng cao và nguy cơ xảy ra cháy rừng. Ngoài ra, nắng nóng còn có thể gây tình trạng mất nước, kiệt sức, đột qụy do sốc nhiệt đối với cơ thể người khi tiếp xúc lâu với nền nhiệt độ cao.
(Tổng hợp)
