Khi dữ liệu trở thành “xương sống”: Nhà máy F&B bước vào thời đại sản xuất theo thời gian thực
Sự xuất hiện của các nền tảng tích hợp dữ liệu như Factory OS cho thấy ngành thực phẩm – đồ uống đang dịch chuyển khỏi mô hình tự động hóa rời rạc. Thay vào đó, các nhà máy bắt đầu vận hành dựa trên dữ liệu thời gian thực để kiểm soát chất lượng, giảm lãng phí và chuẩn bị cho thế hệ sản xuất ứng dụng AI.
Ngành thực phẩm - đồ uống (F&B) đang bước vào giai đoạn mà năng suất, chi phí và khả năng phản ứng theo thời gian thực quyết định trực tiếp đến sức cạnh tranh. Tại triển lãm Gulfood Manufacturing 2025 ở Dubai, nền tảng "Factory OS" được giới thiệu như một dấu hiệu cho thấy tự động hóa và khai thác dữ liệu đang trở thành cấu phần cốt lõi của nhà máy thế hệ mới, đặc biệt trong bối cảnh doanh nghiệp phải đối mặt với chi phí năng lượng tăng, yêu cầu truy xuất nguồn gốc và áp lực biên lợi nhuận ngày càng hẹp.
Các nghiên cứu ngành gần đây cho thấy chênh lệch rõ rệt giữa nhóm doanh nghiệp đã hoàn thiện tự động hóa và nhóm vẫn vận hành theo mô hình phân mảnh. Nhà máy đồ uống có mức tự động hóa cao thường đạt OEE cao hơn 20%, giảm 45% lãng phí và giảm 20% số lần dừng dây chuyền. Đây không còn là chênh lệch mang tính "tối ưu hóa", mà là khác biệt đủ để xác định bên nào giữ được thị phần trong chu kỳ biến động tiêu dùng hiện tại.
Điểm nghẽn nằm ở khả năng tích hợp: nhiều nhà máy sở hữu thiết bị từ nhiều giai đoạn đầu tư, dẫn đến dữ liệu rời rạc, khó phân tích và không thể đưa vào các mô hình dự đoán. Factory OS được xây dựng như một tầng "đọc - hiểu" toàn bộ hệ thống, chuẩn hóa dữ liệu từ thiết bị cũ lẫn mới và đưa chúng về một bảng điều khiển thời gian thực. Đây chính là yếu tố mà các chuyên gia xem là nền tảng để tiến tới công nghệ AI công nghiệp: nếu dữ liệu không đồng nhất, mọi mô hình tối ưu hóa đều thất bại.
Nền tảng cũng phản ánh xu hướng "triển khai từng lớp" đang phổ biến trong sản xuất châu Á: doanh nghiệp không buộc phải đầu tư đồng loạt, mà có thể bắt đầu từ những module nhỏ, rồi mở rộng thành hệ thống sản xuất thông minh. Cách tiếp cận này giảm rủi ro tài chính và phù hợp với nhóm doanh nghiệp vừa và nhỏ - phân khúc chiếm phần lớn trong chuỗi cung ứng F&B của Việt Nam và khu vực.
Việc phát triển cùng các đối tác như Accenture, Microsoft, Siemens hay Rockwell Automation cho thấy một xu thế rõ rệt: tự động hóa thế hệ mới không còn được đóng gói như "phần mềm, thiết bị", mà trở thành một hệ sinh thái mở, nơi dữ liệu, phân tích và vận hành được kết nối xuyên suốt.
Tại Việt Nam, chuyển đổi số trong ngành F&B đang tăng tốc khi chi phí lao động, tiêu chuẩn chất lượng và yêu cầu minh bạch thị trường xuất khẩu ngày càng khắt khe. Trong bối cảnh đó, năng lực xử lý dữ liệu thời gian thực chứ không chỉ tự động hóa dây chuyền, được xem là yếu tố quyết định khả năng duy trì biên lợi nhuận và mở rộng sản xuất trong những năm tới.
