Khẩu trang nào ngăn chặn COVID-19 hiệu quả nhất?
Không chỉ đơn thuần là một vật dụng che chắn thông thường, khẩu trang đóng vai trò quan trọng trong việc hạn chế sự lây lan của COVID-19, bảo vệ sức khỏe cá nhân và cộng đồng.
Theo các chuyên gia dịch tễ, khẩu trang đóng vai trò như hàng rào vật lý hạn chế giọt bắn – con đường lây truyền chính của virus SARS-CoV-2.
Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, virus SARS-CoV-2 có thể tồn tại trên cả bề mặt cứng và mềm, bao gồm cả vải.
Theo tạp chí The Lancet Microbe, virus có thể tồn tại khoảng 24 giờ trên cotton và lên tới 72 giờ trên polyester. Tuy nhiên, nhiều chuyên gia nhận định khả năng lây nhiễm qua bề mặt vải trong thực tế là rất thấp.
Tiến sĩ Julian Tang – chuyên gia virus học tại Đại học Leicester (Anh) – cho biết, vải có tính hút ẩm cao, khiến virus nhanh khô và mất hoạt tính nhanh hơn.
Trong khi đó, bà Lisa Maragakis – Giám đốc phòng chống nhiễm trùng tại Hệ thống Y tế Johns Hopkins – nhận định virus dễ lây lan qua bề mặt cứng hơn là qua vải.
Dựa trên khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), có thể phân biệt hiệu quả của một số loại khẩu trang phổ biến như sau:
Khẩu trang vải
Khẩu trang vải là loại khẩu trang được sản xuất từ vải bông hoặc pha bông. Chúng gồm 2 - 3 lớp vải dệt chặt lại với nhau. Một chiếc khẩu trang vải đạt chuẩn cần đạt các tiêu chí sau:
Khẩu trang vải rất phổ biến bởi sự tiện lợi và khả năng tái sử dụng nhiều lần
- Khi đưa ra nguồn sáng, khẩu trang phải chắn được ánh sáng.
- Khẩu trang gồm nhiều lớp có khả năng ngăn chặn các giọt bắn, dịch tiết từ đường hô hấp khi người đối diện nói chuyện, ho, hắt hơi,…
- Khẩu trang ôm sát khuôn mặt và đảm bảo độ thông thoáng.
Khẩu trang vải rất phổ biến vì có thể giặt và tái sử dụng nhiều lần, tiết kiệm chi phí và thân thiện với môi trường. Tuy nhiên, virus SARS-CoV-2 có thể bám trên bề mặt vải đến 24 giờ (vải cotton) hoặc 72 giờ (vải polyester), nên cần giặt sạch và phơi nắng mỗi ngày.
Khẩu trang y tế
Khẩu trang y tế, hay còn gọi là khẩu trang phẫu thuật, là loại khẩu trang dùng một lần với 3 lớp lọc chuyên dụng. Lớp màu xanh hoặc vàng ở ngoài cùng có thể chống thấm nước, giúp ngăn chặn các giọt bắn khi người đối diện ho, hắt xì,…Lớp phía trong, có đặc tính mịn màng và không xù lông để tránh gây khó chịu khi áp sát vào khuôn mặt. Đồng thời, lớp này còn có khả năng thấm hút mồ hôi nhanh, giúp người dùng cảm thấy thoải mái dễ chịu.
Khẩu trang y tế phù hợp khi di chuyển trong không gian kín hoặc đông người. Đây là loại khẩu trang phù hợp với các trường hợp cần bảo vệ cao như nhân viên bệnh viện hoặc người nghi mắc COVID-19.
Khẩu trang y tế cần được thay sau mỗi lần sử dụng để đảm bảo hiệu quả phòng bệnh. Việc tái sử dụng có thể khiến khẩu trang mất tác dụng và tăng nguy cơ lây nhiễm. Ngoài ra, nên tháo bỏ khẩu trang đúng cách để tránh tiếp xúc với mặt ngoài đã bị ô nhiễm.
Khẩu trang N95, KN95, FFP2
Khẩu trang N95 là loại có hiệu suất lọc cao, được thiết kế để ngăn chặn ít nhất 95% các hạt siêu nhỏ (0,3 micromet) trong không khí. Trong các cơ sở y tế và khu vực có rủi ro cao, khẩu trang này là lựa chọn phổ biến nhất. Nhờ thiết kế ôm khít và nhiều lớp lọc, N95 là lựa chọn tối ưu trong việc phòng chống virus. N95 hiệu quả cao nhưng có thể gây khó thở nếu đeo lâu. Người mắc bệnh hô hấp nên cân nhắc vì loại này có thể khiến họ khó chịu khi dùng trong thời gian dài.
Sử dụng khẩu trang đúng cách để đạt hiệu quả
Để phát huy hiệu quả bảo vệ và giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm dịch bệnh, bạn nên sử dụng khẩu trang đúng cách. Dưới đây là các bước đeo và tháo gỡ khẩu trang do Bộ Y tế khuyến cáo:
Đeo khẩu trang:
Để hạn chế vi khuẩn từ tay nhiễm vào khẩu trang, trước khi đeo bạn nên rửa tay sạch sẽ với xà phòng hoặc dung dịch sát trùng. Đối với khẩu trang y tế dùng một lần, bạn nên đeo mặt có màu ra ngoài và điều chỉnh kẹp nhôm ôm sát vào mũi, không để hở phần phía trên.
Sau khi đeo mũi, miệng phải được che kín hoàn toàn, đồng thời không để hở hai bên má. Bởi vì, nếu có khoảng hở thì dịch tiết có thể rơi vào trong hoặc phát tán ra ngoài, làm lây lan dịch bệnh.
Trong quá trình sử dụng, bạn không nên dùng tay sờ vào bề mặt khẩu trang, nhất là mặt trong. Đồng thời, khi đang ở nơi công cộng, bạn cũng không nên cởi bỏ khẩu trang để nói chuyện, ho, hắt hơi,…
Tháo gỡ khẩu trang:
Khi tháo khẩu trang, bạn nên cầm vào dây đeo qua tai hoặc sau đầu rồi tháo bỏ cẩn thận. Tiếp theo, gấp hai bên mép khẩu trang lại với nhau sau đó vứt vào thùng rác có nắp đậy đối với khẩu trang y tế. Ngược lại đối với khẩu trang vải, bạn có thể giặt sạch bằng xà phòng sau mỗi lần sử dụng.
Trong suốt quá trình tháo khẩu trang: bạn không nên chạm tay vào mắt, mũi, miệng,… Sau khi tháo xong, bạn nên rửa tay sạch sẽ để loại bỏ vi khuẩn.
Mặc dù khẩu trang là công cụ phòng ngừa hiệu quả, nhưng không phải ai cũng nên sử dụng. Trẻ em dưới 2 tuổi, người gặp khó khăn trong việc hô hấp, hoặc những ai không thể tự tháo khẩu trang mà không cần hỗ trợ thì được khuyến cáo không nên đeo khẩu trang.
Sau mỗi lần sử dụng, khẩu trang cần được xử lý đúng cách. Với khẩu trang vải, nên giặt bằng nước ấm và phơi dưới nắng. Với khẩu trang y tế, N95 tuyệt đối không dùng lại nếu không có chỉ dẫn cụ thể.
Quan trọng hơn, khẩu trang không phải là “áo giáp toàn năng”. Việc đeo khẩu trang cần đi kèm với rửa tay thường xuyên, hạn chế tiếp xúc nơi đông người và giữ khoảng cách an toàn.
Đặc biệt, trong trường hợp nghi ngờ đã tiếp xúc với người nhiễm hoặc có triệu chứng nghi ngờ, cần thay quần áo ngay, giặt sạch và rửa tay kỹ lưỡng.
Nếu phải lựa chọn loại khẩu trang tốt nhất trong phòng dịch COVID-19, các chuyên gia đều thống nhất khẩu trang N95 là phương án lý tưởng, đặc biệt với những người làm việc trong môi trường có nguy cơ cao. Song, để tránh tình trạng thiếu hụt khẩu trang nghiêm trọng, bạn nên sử dụng khẩu trang vải và các loại khẩu trang y tế thông thường. Đối với những người làm trong lĩnh vực y tế hoặc tiếp xúc với người bệnh thì mới cần thiết dùng khẩu trang N95.
