Intel dính bẫy 'nghịch lý của nhà đổi mới', suốt 40 năm ngủ quên trên chiến thắng
Tình hình thực tế tại Intel còn tồi tệ hơn những gì mà công chúng biết đến.
Intel – tập đoàn chip hàng đầu thế giới đang gặp khó khăn là điều được báo chí nhắc tới rất nhiều thời gian gần đây. Tuy nhiên, tờ WSJ nói rằng, tình hình thực tế tại Intel còn tồi tệ hơn những gì mà công chúng biết đến.
Từng là một tập đoàn sáng tạo hùng mạnh của Mỹ, Intel đang mất thị phần, giảm lợi nhuận ở nhiều lĩnh vực quan trọng. Đối thủ của Intel không chỉ có Nvidia – một gã khổng lồ về AI – mà còn có các đối thủ nhỏ hơn và thậm chí là các đối tác thân thiết trước đây, chẳng hạn như Microsoft.
Có thể kể đến một dấu hiệu cảnh báo rõ ràng: Trong quý gần đây nhất, AMD – kẻ từng bị coi là "kẻ đến sau" – thực sự đã vượt Intel về doanh thu từ các chip dành cho trung tâm dữ liệu. Đây là một sự đảo ngược đáng kinh ngạc: Năm 2022, doanh thu từ trung tâm dữ liệu của Intel lớn gấp ba lần so với AMD.
AMD và các đối thủ khác đang tạo ra những bước tiến lớn trong lĩnh vực kinh doanh chủ chốt của Intel – sản xuất các chip CPU tiên tiến và mạnh mẽ nhất thế giới.
Tệ hơn nữa, ngày càng nhiều chip được sử dụng trong trung tâm dữ liệu là GPU (graphics processing units – bộ xử lý đồ họa), và Intel gần như không có thị phần trong dòng chip cao cấp này. GPU được sử dụng để huấn luyện và vận hành AI.
Bằng cách tập trung vào chỉ số quan trọng là hiệu suất trên mỗi đơn vị năng lượng tiêu thụ, AMD đã chuyển từ gần như không có thị phần trong lĩnh vực máy chủ sang vị thế hiện nay. CTO (Giám đốc Công nghệ) của AMD là Mark Papermaster cho biết khi các trung tâm dữ liệu ngày càng tiêu thụ nhiều năng lượng, việc nhấn mạnh vào hiệu quả đã trở thành lợi thế lớn của AMD.
Đáng chú ý, Intel vẫn chiếm khoảng 75% thị phần CPU dành cho trung tâm dữ liệu. Sự khác biệt giữa con số này và thị phần doanh thu của công ty từ việc bán các loại chip đa dạng cho trung tâm dữ liệu chỉ càng làm nổi bật vấn đề cốt lõi đang khiến Intel đánh mất vị thế.
Tình hình này có khả năng sẽ trở nên tồi tệ hơn, và nhanh hơn. Nhiều công ty đang đầu tư mạnh vào việc xây dựng các trung tâm dữ liệu mới đã chuyển sang sử dụng các chip không liên quan đến kiến trúc độc quyền của Intel, được gọi là x86, mà thay vào đó sử dụng sự kết hợp giữa kiến trúc ARM cạnh tranh và các thiết kế chip tùy chỉnh của riêng họ.
Người phát ngôn của Intel cho biết công ty đang tập trung vào việc đơn giản hóa và củng cố danh mục sản phẩm, cải tiến khả năng sản xuất và gia công chip, đồng thời tối ưu hóa chi phí. Đồng Giám đốc Điều hành tạm thời của Intel, Michelle Johnston Holthaus, gần đây đã tuyên bố rằng năm 2025 sẽ là "năm ổn định hóa" đối với công ty. Hiện tại, Intel đang tìm kiếm một lãnh đạo lâu dài sau khi CEO Pat Gelsinger bị thay thế vào tháng trước.
Hàng thập kỷ mà các nhà phát triển đã dành để viết phần mềm cho các chip của Intel giúp công ty vẫn duy trì vị thế khổng lồ, dù thị phần đang giảm sút. Điều này sẽ hạn chế tốc độ giảm doanh thu của Intel trong tương lai. Các nhà phân tích ước tính doanh thu của Intel năm 2024 đạt khoảng 55 tỷ USD, chỉ đứng sau Nvidia với khoảng 60 tỷ USD. Theo Mercury Research, Intel vẫn nắm giữ thị phần lớn trong thị trường CPU dành cho máy tính để bàn và máy tính xách tay – khoảng 76%.
Liên minh với AMD gần đây cũng đánh dấu bước đi của Intel nhằm phát triển hệ sinh thái x86 mà cả hai công ty cùng sản xuất chip. CTO của AMD là Mark Papermaster cho biết công ty ông vẫn đầu tư vào hệ sinh thái này ngay cả khi phát triển các chip dựa trên ARM cho một số ứng dụng như mạng và thiết bị nhúng.
Ví dụ cụ thể về thách thức của Intel là Amazon, nhà cung cấp điện toán đám mây lớn nhất thế giới. Hơn một nửa số CPU mà Amazon lắp đặt trong các trung tâm dữ liệu của mình trong hai năm qua là chip tùy chỉnh của chính Amazon, dựa trên kiến trúc ARM.
Xu hướng này đang lặp lại trên các nhà cung cấp và người dùng lớn của dịch vụ điện toán đám mây như Microsoft và Google, với các chip ARM tùy chỉnh cho các hệ thống của riêng họ.
Trong lĩnh vực AI, Nvidia dĩ nhiên đang dẫn đầu. Dù nhiều hệ thống AI của Nvidia hiện sử dụng CPU Intel, nhưng chip ARM đang dần chiếm ưu thế trong phần cứng tiên tiến của họ.
BÀI TOÁN ĐỔI MỚI
Những lần thất bại liên tiếp trong việc thâm nhập các thị trường mới đã khiến Intel trở thành ví dụ điển hình về "nghịch lý của nhà đổi mới". Doug O’Laughlin, nhà phân tích ngành tại SemiAnalysis nhận xét rằng các công ty lớn, có lợi nhuận cao như Intel thường ngần ngại làm xói mòn nguồn doanh thu chính của mình, và do đó bị các đối thủ mới nổi vượt qua.
Cựu CEO Intel Andy Grove từng cảnh báo trong cuốn sách "Only the Paranoid Survive" (1988) rằng các công ty cần cảnh giác với những bước ngoặt chiến lược và sẵn sàng tự làm mới. Tuy nhiên, Intel lại bỏ lỡ hầu hết các bước ngoặt kể từ đó.
Năm 2024, lần đầu tiên, các laptop ARM chạy Windows trở thành hiện thực nhờ Microsoft. Với sự hỗ trợ từ Qualcomm, các chip trong những thiết bị này đã đạt hiệu suất cạnh tranh với dòng chip M-class của Apple, vốn dựa trên ARM và thiết kế nội bộ của Apple.
Thị trường PC gaming, một thành trì khác của Intel, cũng đang chịu sự xói mòn. Các hệ thống chơi game di động như Steam Deck của Valve hay Lenovo Legion Go đang sử dụng chip AMD và có thể trong tương lai là chip ARM.
Cấu trúc tích hợp dọc của Intel, từng là lợi thế, nay lại trở thành gánh nặng. Khác với các công ty chỉ thiết kế hoặc sản xuất chip, Intel vẫn kiên trì theo mô hình làm cả hai. Kế hoạch chuyển đổi thành nhà gia công sản xuất của Intel nhằm cạnh tranh với TSMC đã khiến công ty báo lỗ 16 tỷ USD trong quý gần nhất.
Dù các nhà phân tích dự đoán Intel sẽ trở lại có lãi vào năm 2025, nhưng phải mất nhiều năm để xác định liệu những khoản đầu tư lớn này có mang lại kết quả hay không. Một trong những canh bạc lớn nhất của CEO Gelsinger đã bị thay thế là công nghệ "18A". Nếu thành công, công nghệ này có thể giúp Intel dẫn đầu ngành về tốc độ và công nghệ chip vào năm 2026.
Dẫu vậy, ngay cả khi Intel giành lại vị trí dẫn đầu, thị trường x86 CPU đang thu hẹp lại. Những thách thức và ưu tiên mâu thuẫn có thể dẫn đến việc Intel phải tách rời hai mảng sản phẩm và sản xuất trong tương lai.
Rene Haas, CEO của ARM đã cảnh báo: “Intel từng là một trung tâm sáng tạo mạnh mẽ, nhưng trong lĩnh vực chip, có vô số công ty không đổi mới đủ nhanh và sau đó biến mất”.
Theo: WSJ
